Жусупова г. Е., Литвиненко ю. А., Жусупова а. И

47 

(дельта) – қос байланысты көрсетеді, ал оң жағындағы нөмір – оның басы 
5-кестенің мәліметтерінен көрініп тұрғандай, бұл қышқылдардағы қос байланыс 
ұштаспаған, өйткені олар метилен (–СН
2
–) буындарымен бөлінген, сондықтан оларды 
кейде "метиленге бөлінген қышқылдар" деп атайды. Қанықпаған жоғары қышқылдар 
әрқашан - цис-изомерлер, және былай аталады-ол-цис-изомерлер (ағылш. all-бәрі). 
Қышқылдардың балқу температурасы көмірсутек тізбегіндегі көміртек атомдар санының 
ұлғаюымен, сондай-ақ қаныққан қышқылдардан қанықпаған қышқылдарға ауысқан кезде 
төмендейді. Қанықпаған қышқылдарда цис-қос байланыс бар, олар көмірсутек 
тізбектерінде "ілмектер" жасайды және сол арқылы молекулалардың байланысын(цепь) 
бұзады. Қанықсыздық дәрежесі жоғары болған сайын, балқу нүктесі соғұрлым төмен 
болады.
Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар: 
1.Өсімдіктердегі құмырсқа, сірке, пропион, май және валериан қышқылдарының 
биологиялық рөлі. Олардың таралуы. 
2.Май қатарының қаныққан және қанықпаған жоғары карбон қышқылдарының 
арасындағы айырмашылық неде? Мысалдар келтіріңіз. 
3.Көрсеткіштерге негіздеме беріңіз: йод саны, сабындану саны, пероксидті саны, 
аталған көрсеткіштердің әрқайсысының мәні. 
2.2.2.4 Полифенолдар 
Фенолдық қосылыстар 21-суретте көрсетілген сызбаға сәйкес жіктелетін көптеген 
табиғи қосылыстардың ең көп таралған кластарының бірі болып табылады. Ароматты 
сақинада екі фенолды гидроксил топтары болған кезде оларды полифенолдарға 
жатқызады. Полифенолдар гипотензивті, жараға қарсы, ісікке қарсы, қабынуға қарсы, 
жараны басатын, антиоксидантты, спазмолитикалық әсерлерге ие, бұл оларды жаңа дәрілік 
препараттарды жасау үшін кеңінен қолдануға мүмкіндік береді. 

48 
Халконы 
Ауроны 
Флавонолы 
Дигидрохалконы 
Флавано-
нолы 
Флавоны 
Флаваноны 
Кате-
хины 
Лейкоанто-
цианидины 
Анто-
цианидины 
Галлотанины 
Коричные 
кислоты 
Кумарины 
Эллаговые 
дубильные 
вещества 
С
6
С
6 
– С
2
С
6 
– С
3 
С
6 
– С
3 
С
6 
– С=С-СООН 
ФЕНОЛЫ 
Одно 
ароматическое 
кольцо 
С
6
-С
3
-С
6
Два ароматических 
кольца 
Дубильные вещества 
(полимерные
фенольные соединения) 
Флавоноиды 
Ротеноиды 
Изо- 
флавоноиды 
Гидро-
лизуемые 
Конденси-
рованные 
21-сурет. Табиғи фенол қосылыстарының жіктелуі 
Медицинада құрамында флавоноидтар бар өсімдіктердің мынадай түрлерін 
пайдаланады:
- мия, шеңгел(стальник) және шлемник тамыры; 

жүктеу/скачать 2.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: