Жусупова г. Е., Литвиненко ю. А., Жусупова а. И
жүктеу/скачать 2.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.2.2.3 Карбон қышқылы
Карбон немесе органикалық қышқылдар (4 – кесте) өсімдік шикізатының химиялық құрамының міндетті компоненттеріне жатады, олар көмірсуларға айналу өнімдері болып табылады және зат алмасудағы ерекше маңызды рөлге ие – олар амин қышқылдарының, алкалоидтардың және басқа да көптеген қосылыстардың синтезіне қатысады. 4 – кесте-Майлы қатардың кейбір қаныққан карбон қышқылдарының физикалық қасиеттері Қышқылдар Құрылымы Ерігіштігі г/100 г Н 2 О Т балқу , о С Т қайнау , о С К А (Н 2 О), 25 о С Құмырсқа НСО 2 Н ∞ 8,4 100,7 1,77*10 -4 Сірке СН 3 СО 2 Н ∞ 16,6 118,1 1,75*10 -5 Пропион СН 3 СН 2 СО 2 Н ∞ -22 141,1 1,3*10 -5 Май СН 3 СН 2 СН 2 СО 2 Н ∞ -8 163,5 1,5*10 -5 Изомай (СН 3 ) 2 СНСО 2 Н 20 20 -47 154,5 1,4*10 -5 Валериан СН 3 СН 2 СН 2 СН 2 СО 2 Н 3,3 16 -34,5 187 1,6*10 -5 Пальмитин СН 3 (СН 2 ) 14 СО 2 Н Ерімейді 64 390 Стеарин СН 3 (СН 2 ) 16 СО 2 Н 0,034 25 69,4 360 Өсімдік шикізатының дәмі мен ароматты қасиеттері олардың ұшпа фракциясындағы карбон қышқылдар қатары, атап айтқанда құмырсқа, сірке, пропион, май, валериан және каприл қышқылдары мен олардың тұтқыр және өткір иісі бар эфирлерінің болуымен анықталады (4-кесте). Бұл қышқылдар дәрілік-техникалық шикізат ароматты реңктерін, әсіресе эфиронос өсімдіктерінің қасиеттерін анықтайды. Сонымен, құмырсқа қышқылы 46 калиа, итмұрын, алма, таңқурай жидектері, сабақтар мен қалақай жапырақтары, мыңжапырақ шөптері және басқа да шикізат түрлерінің құрамына кіреді. Ең көп таралған сірке қышқылы болып табылады, ол барлық өсімдіктердің зат алмасуында А ацетил- коферменті түрінде қатысады. Пропион қышқылы алуан түрлі өсімдік шикізатының ішінде тек қана мыңжапырақ гүл себеттерінде табылған. Май қышқылы, дәріхана түймедақ гүлдері және валериан тамырлары мен тамыршаларының құрамына кіреді. Валериан және изовалериан қышқылдары жалбыз бен асыл лавр жапырақтарынан, иссоп шөптерінен, жусан мен мыңжапырақ шөптерінен, орман құлпынайынан, калина жемістерінен, какао мен шабдалыдан, валериан және дягиль тамырлары мен тамыршаларынан табылған. Сірке қышқылымен қатар өсімдік шикізатында лимон, қымыздық, алма және янтарь қышқылдары кеңінен таралған. Сондай-ақ 4-кестеде пальмитин және стеарин қышқылдары мысалында май қатарына жататын жоғары май қышқылдарының физикалық қасиеттері келтірілген. Пальмитин және стеарин қышқылдары түріндегі ең жоғары май қышқылдарының ұзын тізбекті радикалында зигзаг тәрізді конформациясы болады (20- сурет). Өсімдік объектілерінде көбінесе май қатарының қанықпаған жоғары карбон қышқылдары (полиен қышқылдары) бар. Аса маңызды қанықпаған жоғары май қышқылдары 5-кестеде келтірілген. 20-сурет – Пальмитин және стеарин қышқылдарының құрылысы 5-кесте -Табиғи жоғары қанықпаған май қышқылдары Қышқылдың атауы және оның жалпы формуласы Құрылымдық формуласы Қос бай- ланыстың орны Балқу темпера- турасы Олеин С 17 Н 33 СООН 9 +16 Линол С 17 Н 31 СООН 9,12 -5 С Линолен С 17 Н 29 СООН 9,12,15 -11 С Арахидон С 19 Н 31 СООН 5,8,11,14 -49,5 H 3 C COOH H 3 C COOH неполярная часть молекулы полярная жүктеу/скачать 2.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|