Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министирлиги Жалал-Абад мамлекеттик университети
Вегетативдүү (автономиялык) нерв синтемасы
жүктеу/скачать 3.49 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вегетативдүү (автономиялык) нерв синтемасы.
Вегетативдүү нерв системасынын симпатикалык бөлүгү жү- лүн менен байланыштуу. Жүлүндө симпатикалык нервтердин биринчи нейрондорунун денелери жатат. Бул нейрондордун тал- чалары жүлүндөн чыгып органга чейинки симпатикалык түйүн- дөрдө бүтүп түйүндөр тизилип омуртка түркүгүнүн эки жагын- да жатат. Ал эми бул түйүндөрдө органдарды нервдештирүүчү экинчи нейрондордун денелери болот. Вегетативдүү нерв систе- масынын парасимпатикалык бөлүгүнүн борбору ортонку мээде, сүйрү мээде жана жүлүндүн ортоңку бөлүгүндө орун алган. Бул борборлордо парасимпатикалык нервдердин биринчи нейрондо- рунун бутактары башталып органга чейинки парасимпатикалык түйүндөргө жетет. Бирок парасимпатикалык түйүндөрү өтө эле жакын же органдардын тереңинде жатат. Организмде симпати- калык жана парасимпатикалык нервдер ар дайым бири-бирине карама-каршы кызмат аткарат. М: симпатикалык нерв талчала- рынын таасиринен жүрөктүн согуусу ылдамдайт жана күчөйт, кан тамырлары тарыйт. Тескерисинче парасимпатикалык нерв системалары менен жүрөктүн согуусу басаңдайт. Ал эми пара- симпатикалык нерв талчалары ичеги карындын жыйрылышын жайлатат. Парасимпатикалык нерв талчалары тескерисинче тез- детет. Вегетативдүү нерв системасы өзүнүн аткарган кызматы боюнча өз ара симпатикалык жана парасимпатикалык нервдер болуп экиге бөлүнөт. Бул айтылган нервдер бири бирине ка- рама – каршы таасир этишет. Мисалы, симпатикалык нервдер колколорду, жүрөктүн таажы артерияларын кеңейтсе, парасим- патикалык нервдер тескерисинче колколорду, жүрөктүн таажы артерияларын жыйрылтып турат. Андан башка симпатикалык нервдер кол эмгегин аткаруу учурунда, суукта, ооруганда жы- луулук энергияны көп сарп кылса, парасимпатикалык нервдер сарп кылынган энергиялардын өз калыбына келишине көмөкчү болот. - 128 - Ички органдарга автономиялык нерв системасынын симпатика- лык жана парасимпатикалык системаларынын тийгизген таасири. № Органдар Симпатикалык системанын таасири Парасимпатикалык системанын таасири 1 Көздүн карегинин кеңейишин жыйрылтат 2 Жаш безинин жыйрылышына бездин дүүлүгүшүнө 3 Артерия жыйрылышына жазылышына 4 Жүрөктүн согушун тездетет согушун жайлантат 5 Колко кеңейтет жыйрылтат 6 Тамак сиңирүү системасы -сфинктерди ичегилердин иштешин алсыздайт жыйрылтат ичегилердин иштешин тездетет жазылтат 8 Шилекей бездерин илешчек суюктукту бөлөт суусу көп суюктукту бөлүүгө катышат 9 Уйку безинин гормондун бөлүнүшүн азайтат гормондун бөлүнүшүн көбөйтөт 10 Боор глюкозанын бөлүнүшүн көбөйтөт глюкозанын бөлүнүшүн азайтат 11 Өт жазылышын тейлейт жыйрылышын тейлейт 12 Табарсык жазылышын тейлейт жыйрылышын тейлейт жүктеу/скачать 3.49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|