- 131 -
СЕЗҮҮ СИСТЕМАСЫ
План:
1. Адамдын организми сезүү органдары аркылуу
сырткы чөйрө менен тыгыз байланышта
2. Көрүү анализаторунун түзүлүшү
3. Угуу анализаторунун түзүлүшү
4. Теринин түзүлүшү
Сырткы айлана – чөйрөдөн организмге таасир этүүчү ар түр-
дүү дүүлүктүргүчтөр жана организмдин ички чөйрөсүндө жү-
рүп жаткан процесстер нерв системалардын жардамы арка-
сында кишиге өз таасирин тийгизип турат. Бул информация-
ларды кабыл алууда жана аларга туура жооп кайтарууда се-
зүүчү органдардын мааниси өтө чоң.
С
езүүчү органдар: көз, кулак жана адамдын териси айлана –
чөйрөдө болуп жаткан кубулуштарга ар кандай таасир этет.
Маселен, көз күндүн ачыгын, бүркөгүн, жаандын же кардын
жаашын дароо эле сездирет. Кулак ар түрдүү үндүн толкунда-
рын, машинанын же самолёттун дабыштарын, телефондун шың-
гыраганын жана башкаларды кабыл алат. Тери болсо айлана –
чөйрөдөн ысыкты же суукту теридеги рецепторлордун жарда-
мы аркасында кабыл алып, аларды сезгич нерв тамырларынын
импульстарына өткөрөт. Мына ошентип, кабыл алынган сезим-
дер сезгич нервдер аркылуу мээ кыртышынын клеткалары ана-
лиздеп, сырткы кыртышындагы клеткаларда анализдеп, иштеп
чыгат да, аткаруучу органдарга «буйрук» жиберет: киши свето-
фордун кызыл жарыгын көргөндө токтойт. Телефон шыңгыра-
са анын трупкасын көтөрөт. Жаан же кар жаап жатса, күн ысып
турса, аларга каршы тийиштүү камкордук көрөт. Жыйынтыктап
айтканда, адамдын организми сырткы айлана – чөйрө жана ички
органдар менен сезүүчү органдардын
жардамы аркасында ты-
гыз байланышып турат.
2.
Достарыңызбен бөлісу: 
