Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
§5. Мемлекет қүпияларын сактауға кол сүғатын кылмыстык қүкық
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| §5. Мемлекет қүпияларын сактауға кол сүғатын кылмыстык қүкық
бүзушылықтар 185- 6 а п. Мемлекеттік қүпияларды заңсыз жинау, тарату, жария ету 1. Мемлекеттік қупияларды қурайтын мәліметтерді заңсыз жинау, сол сияқты қуқыққа сыйымсыз алынган, мемлекеттік қупияларды қурайтын маліметтерді тарату, мемле- кетке опасыздық жасау немесе тыңшылық белгілері болмаган кезде - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу қуқыгынан үш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, бес жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. 2. Адамның өзіне қызмет, жумыс бабымен не Қазақстан Республикасының заңында көзделген өзге де негіздер бойынша сеніп тапсырылган немесе мәлім болган мемлекеттік қупияларды қурайтын мәліметтерді жария етуі, мемлекетке опасыздық жасау белгілері болмаган кезде- белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу қуқыгынан уш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, бес жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазапанады. 3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген іс-әрекеттер, егер олар ірі залал келтіруге немесе өзге де ауыр зардаптардың туындауына әкеп соқса, - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу қуқыгынан үш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып, бес жылдан сегіз жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. Мемлекет қүпия болып табылатын мәліметтердің жария болмауын, оның заңда бел- гіленген тәртіппен сақталуын талап етеді. Мемлекеттік құпияны заңсыз алу, жария ету Қазақстан Республикасының корганыс жэне баска да мүдделеріне ерекше кауіп тугызады. Қазакстан Республикасы Қылмыстык кодексінің 185-бабында. 359 1. Мемлекеттік құпияларды кұрайтын мәліметтерді заңсыз жинау, сол сияқты құқыққа сыйымсыз алынган, мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді тарату, мемлекетке опасыздық жасау немесе тыңшылық белгілері болмаған кезде - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу кұкыгынан үш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, бес жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. 2. Адамның өзіне қызмет, жұмыс бабымен не Қазақстан Республикасының заңында көзделген өзге де негіздер бойынша сеніп тапсырылған немесе молім болған мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді жария етуі, мемлекетке опасыздық жасау белгілері болмаган кезде - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу кұқыгынан үш жылға дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруға жазаланады. 3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген іс-әрекеттер, егер олар ірі залал келтіруге немесе өзге де ауыр зардаптардың туындауына әкеп соқса - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқыгынан үш жылға дейінгі мерзімге айыра отырып, бес жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандыгынан айыруға жазаланады. Қылмыстық құқық бұзушылықтың тікелей объектісі мемлекеттік құпияларды сақтаудың заңда белгіленген тэртібіне қол сұгу болып табылады. Осы қылмыстың затына мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтер жатады. Мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің тізімі Қазакстан Республикасының 1999 жылғы 15 наурыздагы «Қазақстан Республикасындагы мемле- кеттік құпиялар туралы» арнаулы заңында көрсетілген. 185- багіта көрсетілген қылмыс құрамының объективтік жағы мемлекеттік құпияларды құраитын мәліметтерді заңсыз жинау, тарату, заңсыз алу, жария ету боиынша сипаттала- ды. Арнайы заңмен, нормативтік-құқықтық актілермен белгіленген ережеге қайшы түрде мемлекеттік кұпияларды алу заңсыз алу деп танылады. Занда заңсыз алудың тәсілдері: құжаттарды ұрлау, мемлекеттік құпияларды білетін адамдарды, олардың туыстарын сатып алу оларды қорқыту, байланыс құралдары арқылы қолға түсіру, компьютерлік жүйеге немесе желіге заңсыз кіру, арнайы техникалык құралдарды пайдалану немесе өзге де заңсыз әдіс деп корсетілген. Осы әдістердің кез келгенін пайдаланып мемлекеттік құпияларды заңсыз алу, жинау егер кінэлінің эрекетінде мемлекетке опасыздық белгілері құрама болмаса, онда Қылмыстык кодекстің 185-бабының 1-тармагы бойынша жауапты болады. Жария ету дегеніміз - өзіне сеніп тапсырылган немесе қызметі, жұмысы бойынша бел- гілі болган адамның мемлекеттік құпияны заңсыз іс-әрекеттер арқылы бөгде адамдарга мэлім етуі болып табылады. Бөгде адамдар деп өзінің атқаратын жұмысы немесе қызметі жөнінен мемлекеттік құпия болып табылатын мәліметтерге ешқандай қатысы жоқтарды айтамыз. Мемлекеттік құпия әр түрлі тәсілдермен - ауызша эңгімеде, баяндама арқылы, хат жазысу немесе басқадай баспасөз беттерінде жарияланган материалдар арқылы немесе баска адамдарга құпия құжаттарды көрсету, суретке салып алуга рұқсат беру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Мұндай іс-әрекеттерді жасаган адам Қылмыстық кодекстің 185-бабының 2-тармагы бойыниіа жауапқа тартылады. Егер осындай іс-әрскеггсрден ірі залал немесе ауыр зардаптың тууы орын алса, онда кінэлі осы баптың (185-бап) 3- тарма*ы бойынша жауаптылыққа тартылады. Қылмыс мемлекеттік кұпия болып табы- латын мәлімегтер баска адамға жария болғаннан бастап аякталған деп табылады. Субъективтік жағынан бұл кылмыс тікелей немесе жанама касаканалыкпен істеледі. Егер бұл 360 эрекетті істеген адам мемлекетке огіасыздык істеу ниетін басшылыкка алса, онда бұл адамның әрекетінде Қылмыстық кодекстің 175-бабында көрсетілген кыл.мыс құрамы орын алады. Қылмыстың субъектісі болып мемлекеттік кұпияны кұрайтын мәліметтер өзіне сеніп тапсырылган немесе мұндай мәліметтер өзіне қызметі немесе жұмысы бойынша белгілі болган 16-га толған адамдар танылады. Ауыр зардаптың және ірі заладың түсінігі ҚК-тің 3-бабының 4, 38-тармақтарында көрсетілген. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|