Конспект Мезолит адамдарының өміріндегі өзгерістер Конспект Неолит төңкерісі Конспект

• 
  Сармат тайпасының аты б.з б. III ғ. бастап тарихқа кірген.
  
• 
  Сармат тайпалары алғашында, б.з.б. VIII ғасырда «савроматтар» деп аталған.
  
• 
  Сармат тайпалар одағы Батыс Қазақстан өңірінде б.з.б. III және б.з. IV ғасыр аралығында Тобыл мен Дунай арасын мекендеген.
  
• 
  Сармат тайпалары б.з.б. II ғасырдан бастап ірі саяси одаққа бірігіп, Оңтүстік Орал, Еділ бойына, Қазақстанның батыс аумағына қоныстанған.
  
• 
  Б.з. IV ғ. ғұндардан жеңіліп, батысқа қарай қоныс аударған.
  
• 
  Сарматтардың саяси одағының батыс тобы б.з.б. II-I ғасырларда Солтүстік Кавказ, Солтүстік Қара теңіз жағалауын, Скифияның көп бөлігін жаулап алып, Қырыммен Солтүстік Қара теңіздегі антикалық қалаларға қоныстанған.
  
• 
  Сарматтардың шығыс тобының Орталық Азия мен Хорезм, Сырдария бойы сақтарымен байланысы болды.
  
• 
  Жауынгер сармат тайпалары дах (дай) массагеттермен туыс болған.
  
• 
  Сарматтардың тілі иран тілінен түрік тіліне ауысқан.
  
• 
  Сарматтардың құрамында роксоландар, аландар, аорстар, сирактар т.б. тайпалар болған.
  
• 
  Сармат қоғамының жоғарғы сатысында сайланып қойылатын тайпа көсемдері, шонжарлар, абыздар, салт атты жауынгерлер тұрды.
  
• 
  Сармат қоғамының төменгі сатысында тәуелді адамдар: малшылар, қызметшілер, құлдар тұрды.
  
• 
  Сайланып қойылатын көсемдердің қолына азаматтық және әскери билік шоғырланды, әскери жасақтар құрылды.
  
• 
  Алғашқы рулық қатынастардың ыдырау заманын әскери демократия кезеңі деп атайды.
  
• 
  Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырап, таптық қоғам қалыптасты.
  
• 
  Рулық қоғам енді әскери-демократиялық құрылымға тән қоғамдық билік пен басқарудың ұйымдастыру түріне айналды.
  
• 
  Археологиялық деректер сарматтарда әлеуметтік теңсіздік болғанын көрсетеді.
  
• 
  Алғашқы қауым кезінде сарматтардың құқықтары бірдей болса, ал әскери демократияның заманында қауымның ішкі, сыртқы мәселелерін тек әскербасшылар мен қолбасшылар шешті.
  
• 
  Олар қарапайым қауым мүшелерімен санаспады, қатардағы қауым мүшелерін қанап отырды.
  
• 
  Сарматтардың мәдениеті даму деңгейі тұрғысынан үш кезеңді қамтиды. Біріншісі – көне сармат кезеңі, екіншісі – ортаңғы сармат кезеңі, үшіншісі – кейінгі сармат кезеңі.
  
• 
  Археологтар Ақтөбе облысы аумағында орналасқан Бесоба қорымынан абыз әйелдер жерленген обаны тапты.
  
• 
  Б.з.б. II-IV ғасырларға тиесілі сарматтардың аса ірі археологиялық ескерткіші – жерлеу орындары Батыс Қазақстан облысының Шыңғырлау ауданынан табылған.
  
• 
  Батыс Қазақстан жерінен Сынтас қорымы табылды.
  
• 
  Атырау облысы Жылыой ауданында табылған Аралтөбе ескерткішінен үш оба қазылған.
  
• 
  Осы кезде Қазақстан жерін мекендеген тайпалардың арасында зергерлік өнерде «полихромдық стиль» кең тарады.
  
• 
  Қазақстанда полихромдық стильдің екі түрі дамыды: безендіру, зерлеу әдістері. Сондықтан да «полихромдық стиль» б.з. бірінші мыңжылдықтың басында туды деген болжам бар.
  

Алғашқы орта ғасырдағы Түркі қағанатының құрылуы мен саяси жағдайы

Қытай деректерінде түркілерге қатысты алғашқы деректер 542-інші жылдан бастап кездеседі. Ғұндар империясы ыдыраған соң Орхон аймағында түркітекті теле тайпалар одағы ұйымдасты.