Лайпанов б. А
жүктеу/скачать 2.02 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТЕЙРИ ТАШЫ, ТЕЙРИ ТЕРЕГИ, ТЕЙРИ АДАМЫ
- КЪУУАНЧ КЮНДЕ ДЖАРСЫУУМ
СЮЙМЕКЛИК ТИЙГЕН ДЖЮРЕККъанатлыла, джырлаб, уяталла мени Танг аласында. Къанатлы джырла тууалла Танг аласында.
Тийириб гюл бачхада чыкъгъа, Джазама назмуму-саламымы Бир къызчыкъгъа. Узакъда-джууукъда джашагъан, Кёкде-Джерде-Джюрекде джашагъан, Джулдузгъа, джанкъозгъа да ушагъан, Джазгъа, джайгъа, къачха, къышха да ушагъан, «Джашауум, джаным, джазыуум» деб, айтырым келген, Аллай бир къызчыкъгъа эте сагъыш, Ачама кёлюмю-джюрегими.
Танг аласында. Къанатлы сезимле, сёзле, умутла Тууалла танг аласында. Кёкде, Джерде болмагъан бир къызчыкъны, Эсде-кёлде тургъан бир къызчыкъны, Джюрегим джаратхан бир къызчыкъны Табыб, къуаннганча болама. Джарыйды танг. Джарыйды кёл. Къозгъалады тёгерек. Кюн тийген джюрек (Сюймеклик тийген джюрек!) Джарытады дунияны.
1
Эркелетиб джууады. Ол – Ата джуртну бойнуна Аллах такъгъан дууады.
Дууасыды Къадау Таш. Кёк джазгъан дууады Ол, Кёк берген дууады Ол. Биз Аны тас этген кюн, Тас боллукъбуз кесибиз да: Кёк берген кераматны Тас этерге джарамаз. Джангыз Терекни кесиб, Юй ишлеген манкъуртну, Кёк, уруб, юйюн, кесин да Этмегенмед кюл-кёмюр? Джангыз Терекни кесгенли Кёрдюк кёб азаб, палах. Къадау Ташны къурутсакъ а, Не этер бизге Аллах? терегин-ташын, Терегин-Ташын Сакълай билмеген халкъ, Дуниядан болады талкъ – Тарих шагъатды анга. Къарачайны Къадау Ташы – Кёкден эннген нарт кибик, Къызыл Фукладан, эмегенледен Халкъымы къоруйса Сен. Къарачайны тюнгюч джашы, Къарачайны файгъамбар джашы, Кёкню бизге келечиси – Къарачайны Къадау Ташы! Сен таш тюрсюнде эннген Кёкню Сёзюсе бизге. Къара таныгъан окъурча, Кераматлы окъурча – Таш китабса, Баш китаб.
Къара кючлени барындан, Тарихсизликден-эссизликден, Оюмсузлукъдан, тёзюмсюзлюкден, Кёлсюзлюкден, билимсизликден да Халкъымы сакълайса Сен. Кябаны къара ташыча, Къарачайны Къадау Ташы – Джандет джуртуму бойнуна Аллах такъгъан дууаса Сен. 2 Къарайма Къобан суугъа, Къарайма Къадау Ташха – Къулагъыма келеди ауаз: «Ташын джалаб, сууун ичиб турсакъ да, Къайытырыкъбыз Ата джуртха...» Къарайма Къобан суугъа, Къарайма Къадау Ташха – Къулагъыма келеди ауаз: «Ташын джалаб, сууун ичиб турсакъ да, Джашарыкъбыз Ата джуртда, Айырыллыкъ тюлбюз Ата джуртдан». Джангыз Терекни джылауун эте, Къарайма Къадау Ташха: Халкъны тёрт санындан экиси – Къадау Таш бла Джангыз Терек. Джокъду энди Джангыз Терек – Тёрт сандан джокъду бири. Къадау Ташын да тас этсе (Тёрт санындан экинчисин!) – Не этер къыйынлы халкъым?!
Сакълаялырбыз Къадау Ташны. Джангыз Терекни да тамырындан Джангы Терек ёсюб джетер: «...Къан дертни джууабларын этер...».
Титирерле джан, тёнгек да, «Хакъ, Халкъ» дерле баш, джюрек да.
Бир-бирин сакъларла ала. Халкъым, Джуртум. Таш бла Терек. Тейри ташы, Тейри тереги, Тейри адамы, Тейри халкъы – Сау-эсен джашарла ала. КЪУУАНЧ КЮНДЕ ДЖАРСЫУУМ1
Акъ кийимлери бла тёгюлгенча арбазгъа, Кюле-ышара тургъанча сабийле – Не ариу чакъгъандыла балийле.
Сюелгенча акъ джаулукълу келинле, Этиле тургъанча къууанч той, алгъыш, Унутулгъанча халкъны къыргъан къач бла къыш. Ай не ариуду бу джаз ала табигъат, Ачылгъанча таша къудурет, керамат, Тюзетилгенча хар бир терслик, джангылыч, Кёкден Джуртха тартылыбды джангкъылыч, Кёкден джюрекге, джюрекден джюрекге Тартылыбды джангкъылыч. Бизни унутуб, атыб къоймады Хакъ: Джандет джуртуна къайыталды халкъ – Кёгюбюз чууакъ, джерибиз джашил, тауубуз акъ. Буду Аллах берген КЁК-АКЪ-ДЖАШИЛ бетли байракъ. Инша Аллах, иймезбиз энди аны къолдан, Таймазбыз Аллах буюргъан джолдан. Кёк джашнай, джер джашнай, келгенди май: Къайытханды Ата джуртуна Къарачай. 2 Айтылалла Хакъ сёзле, халкъ сёзле, нарт сёзле: «Адам туугъан джерине...» дейдиле, «Тюзню малы тюзде къалмаз» дейдиле, «Ата джуртсуз халкъ Халкъ болмаз» дейдиле, «Хакъсыз – халкъ Халкъ болмаз» дейдиле, «Къобанны ташын джалаб, сууун ичиб турсакъ да...» дейдиле.
Къарайма Архыздан Доммайгъа дери: Миллет байрагъыбыз къайдады?- кёрмейме, Миллет орайдабыз къайдады?- эшитмейме. Башха байракъла чайкъалалла башлада, Джуртубузну кючлейдиле башхала, Амантишле болгъандыла башчыла, Халкъны, Джуртну тонагъан, тонатхан, сатхан да – ала. Джукъ айтмай, джукъ этмей, манкъуртла болуб тургъан да – биз.
Айтылмайды, не эсе да, Акъ сёз. Къайда Хакъ, къайда Халкъ, Байракъ да къайда? Бу затлагъа сагъыш этеме хар къуру эм хар къайда. Джуртунда да халкъ хакъсыз, джуртсуз, тилсиз къалыр деб, Кимни эсине келлик эди 1957-чи джыл, майда. ДЖАУБашха мадар табмай, урсам да джауну, Ёлген а этеме кесим. Къан къызартхан кёреме Тауну – Талайды, ашайды эсим.
Джарарыкъ тюл эсе да сёзюм – Шайтанны да тартама намазлыкъгъа, Ибилисге да айтама: тюшюн! Джау джюрекдеди – урама аны, Джау бла бирге ёледи джюрек. Джаныма ачылады Кёк – Хорлаялдыммы джюрекде душманны?! Джуртдан, джюрекден да къыстай шайтанны, Таянама Келямгъа, къаламгъа, сауут-сабагъа да. Себеб излей бардым Кябагъа да – Энди сеземе хайырын аны. Билеме: тыш джауну хорлаяллыкъма, Ич джауну хорлаялсам. Джуртну азатлаяллыкъма, Джюрекни азатлаялсам. Джерибизге кирген бла къалмай, Джюрегибизге киргенди джау. Биз тышында излейбиз аны, Ол а – джюрегибизде этеди той. Джау ичибиздеди бизни, Аны ары ийген а – кесибизбиз. Джау джюрегибизни кесине этгенди бетджан – Къайдады ангыбыз, эсибиз да?! Кюрешебиз тыш джауну къырыб, ёлтюрюб... Ол а унамайды ёлюрге. Биз аны алалмайбыз джанын – Аны джаны джюрегибиздеди. Джауну ичибизден, джюрегибизден къурутмай, Аны кёлеккеси бла – тыш джау бла этебиз къазауат. Ичибизде джауну ёлтюргенлей, Тыш джаула ёллюкдюле бары. Джюрекни чанчакълай, ашай тургъан Ич джау бла сермешеме мен. Амантиш, шайтан, къул, къахме – Не эсе да аны аты (джюз бети, джюз аты) – Аны бла кюрешеме мен.
Сорадыла: кимди, къайдады джау? Кёзлерин кеслерине бурама аланы – Ичибиздеди, джюрегибиздеди джау. Ич джауду бюгюн бизге башчы. Биригиб, турмасакъ къаршчы, Ол бошарыкъды бизден. Не ол, не биз – алайгъа джетгенди хал. Хакъ кертиге тюшюнмесе халкъ, Боллукъду талкъ. Къаны къарын къызартхан кёреме Тауну – Талайды, ашайды эсим. Ич джаула бла тыш джаула бирлешгенле, Халкъым сакълаялырмы кесин? жүктеу/скачать 2.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|