Лайпанов б. А
жүктеу/скачать 2.02 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ХАЛКЪЫБЫЗ ДЖАШАР ДУНИЯДА
- ДЖЫРЧЫ КИБИКЛЕ
- ДЖАН КЪУТХАРЫУЧУ
- КЮЧ ДЖЫЯ ТУРАДЫ КЪАРАЧАЙ
ЁЛГЮНЧЮ ЁЛМЕЙДИ ОЛАдам джюреги къой эсенг, темир да, Къурч темир да ашалады, тауусулады. Дунияда кырдыкдан джумшакъ да не болур, Алай а, ол да ашайды чалкъыны ауузун.
Кёзден, сёзден да табады джара. Къайгъыла, ётюб кетселе да, Эсден кетмей, ашайла аны. Бычакъ къындача турмайды кёкюрекде джюрек. Тынгы-тынчлыкъ джокъду анга не кече, не кюн. Сагъышла, джарсыула, къайгъыла ашайла аны – Кюреше, сермеше тургъанлай, ёледи ол. Таша, туру палахла, джарсыула, Тынгы-тынчлыкъ бермей, ашайла аны. Дуния джаратылгъанлы бютеу къайгъыла, Кетмей, унутулмай, джашайла анда. Ат аягъындан къурч нал да тюшеди ашалыб, Джулдуз да джана туруб, джукъланады Кёкде. Кёз кёрмезлик бурху затлагъа да, Ангы ангылаялмазлыкъ, аулаялмазлыкъ чексиз Аламлагъа да Келеди ёлюм.
Джюрекге не сейирсиниу ашалады, тауусулады деб ол. Алай а, джюрекге салама махтау – Джашау ючюн кюреше, сермеше ёледи ол. Тынгы-тынчлыкъ билмейди ол, Ёлгюнчю, ёлмейди ол. Ичинден джана джашайды ол. кюннге, Кюннге да ушайды ол. ХАЛКЪЫБЫЗ ДЖАШАР ДУНИЯДАМен келгенме къайдан къайры. Сен а – ызымдан ызлаб джетдинг (Огъесе биргемеми келдинг?) – Къутулалмай къалдым сенден, Не излейсе менден, къайгъы? Халкъны-Джуртну этер ючюн Сенден азат, Этмедимми, джан аямай, Мен къазауат? Кёллендирдим кёлсюзлени, Тиллендирдим тилсизлени, Къулакъ бердим санграулагъа, Саулукъ бердим саусузлагъа. ХАЛКЪ этерге излеб халкъны, Мен танытдым анга ХАКЪНЫ. Къара халкъгъа: «Къара таны»,- Дедим дайым Акъ Сёз бла. Джукълагъанла уяндыла, Джукъланнганла тирилдиле, Ажашханла тюзелдиле.
Алай болса да, Сыннган къанатла къайнадыла.
Къудуретлениб, къууатланыб, Учдула джанла, къанатланыб.
Айырды къарадан Акъны, Хакъгъа джууукълашдырды халкъны, Джол ачды джюрекге, Кёкге. Ёзге халкъымы къайгъысы Джюрегиме джыйылды. Кесими этсем да къыйынлы, Халкъымы этдимми насыблы? Мен къайгъыдан бошагъынчы, Къайгъы джюрекден бошады. Алай а, ёлмез умутум – Халкъыбыз джашар дунияда. ДЖЫРЧЫ КИБИКЛЕБизде да бир джырчы кибик бард. Бюгюннгю аты – «бард». Алай а, ёледи зарлыкъдан, Хапары джокъ адамлыкъдан.
«Кесимикид» деб, кюрешеди джырлаб. Кесини уа джокъду бир заты, «Гудучу, алдауукъчу, садакъачы» - аты. Ёзденликден кериди ёзю. Къаргъаныкъычады кёзю. «Къой, аны не сёзю, не башы»,- Дейдиле таныгъанла аны. Джырчы кибикле чыкъгъандыла алгъа, Бир сандыракъланы джырды деб, джырлай. Болгъанны къатышдырадыла ала, Сымайыл тура болур, бизге къараб, джылай. ДЖАН КЪУТХАРЫУЧУОрам джанында олтуруб тапчаннга, Къарайма: инсанла Ашыгъыш баралла ары-бери. Джангыз бири Бурулуб къарамайды бери, Сормайды: Не этесе?- деб, Не кютесе?- деб. Хар кимни кесини къайгъысы, джарсыуу, Хар кимни кесини джолу, джазыуу. Адам къобан, бараса къайры? Къайсы таудан къайсы тенгизгеди длжолунг да, Къайсы тенгизден къайсы таугъа къайытырыкъды джанынг да?
Адам къобаннга къошулуб кеталмай, Джагъа Таш суугъа къарагъанча, Къараб турама баргъан халкъгъа. Тапчан тюбюнден чыгъыб бир акъ кишдик Тобукъларыма минеди секириб. Башын, бойнун ышыйды меннге – Сыларымы, ариу айтырымы сакълайды. Аны сюрюб келген бир къара ит да, Не этерге билмей, арлакъдан къарайды. Итни да чакъырама къатыма. Эки юйсюз, кюнсюз джанны алыб, Элде юйюме къайытама шахардан. Сен разы болмай къарайса алагъа. Сени да алай келтиргеними Унутубму къойгъанса сен? Киштик макъырады, ит юреди, Къатын джылайды, Мен а – кюлеме.
Юйюме джыйгъанма. Аланы, кесими да Къутхаргъанма джангызлыкъдан. Билмейме, энди джол Не алыб къайытырымы шахардан. Шахарда адамланы барын Элге къайтарырым келеди. Макъырады киштик, чабады ит, Джылайды къатын. Мен а – кюлеме. Билеме, Хакъ Поэти болгъаным бла къалмай, Джан къутхарыучу да болала эсем, Сора, эм насыблы адамма мен, Къыямат кюнден да къоркъмазча болама.
Минги Таулу мийик джуртум мени, Сен джууукъса Ай бла джулдузгъа. Кёб палах кёрген къыйынлы халкъым мени, Сен узакъса Ай бла джулдуздан.
Хакъ джолда барсанг эди сен, Аллах буюргъанча джашасанг эди сен – Сюрюлмез эдинг Джуртунгдан, Джуртунгда да кёрмез эдинг къыйынлыкъ.
Тыйыншлы кёрюб, Ата-бабалагъа бергенди Аллах сени.
Тыйыншлыбызмы мийик Джуртха, таулагъа? Джуртну кючлете эсек джаулагъа, Сауут-саба бла тюбемей эсек алагъа – Не айтыргъа боллукъду бизлеге?
Дини-иманы Джулдуз, Ай болгъан, Байрагъы кёк-акъ-джашил болгъан, Хакъ ючюн къалай турмаз ёрге, Халкъ-Джурт ючюн къалай турмаз ёрге?
Алагъа джол уста – амантишле, къулла. Джол ача мурдарлыкъгъа, тоноугъа, Къарачай болмагъанла тюшелле оноугъа. Кюрешелле ала Къарачайны тонаб, сатыб, ёлтюрюб, Кюрешелле динин, тилин, намысын да кетериб. Кюрешелле Къарачайны тарих эсин, миллет ангысын кетериб, Кюрешелле тёппесин, тамырын да кесиб Къарачайны. Къысылмасакъ ышыгъына джулдуз бла Айны, «Хакъ» деб, биригиб, турмасакъ ёрге, Джуртубуз къаллыкъды душманлагъа, къуллагъа, Кесибиз да къул боллукъбуз алагъа. Кёрюнде тынгысызды Къарча: «Не этеди,- дейди,- Къарачай? Къылычы къолундамыды, башындамыды бёркю? Алгъынчамыды саулугъу, кючю? Саумудула керти бийле, ёзденле? Бизникимилле мийик таула, ёзенле? Тюзлерибизни уа къайтаргъанмысыз артха? Минги таулула боламылла таулучукъла?». Мен джууаб этеме Къарчагъа: «Чамландыргъанбыз джулдуз бла Айны. Къарачай болмагъанлагъа кючлетгенбиз Къарачайны. Ычхыннганла оноугъа-тоноугъа ала, Халкъдан-Джуртдан да бошайдыла ала..
Керти къарачайлыла болгъандыла аз. Бу барыудан барыб турсакъ биз – Къарачай атлы Халкъ, Джурт да къалмаз». Къарайды Кёкден Ай бла джулдуз. Минги тауну ичи – от, тышы уа – буз. Къарачай джюрекге-кёкюрекге ушайды ол. Къан-булкъан турады къайнай. Кёкден къарайды джулдуз бла Ай. Кёрден къарайды сагъайыб Къарча. Булкъанча тёгюлюрге, кюртча юзюлюрге Хазырлана, кюч джыяды Къарачай. жүктеу/скачать 2.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|