Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары
жүктеу/скачать 287.18 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 Әлеуметтiк әдiс-құралдар
- 3 Күш жұмсау құралдары.
- 4 Ақпарат құралдары
- Биліктің заңдылық деңгейі: легализация, легитимация
- М. Вебер
| 1 Экономикалық қор. Қандай саяси билiк болмасын оған қаржы-қаражат керек. Мысалы, сайлау науқанын өткiзу үшін көптеген ақша жұмсайды. Билеушi аппаратты ұстау үшін де қыруар ақша жұмсалады. Оның үстiне билiк басына келген топ өзiнiң экономикалық бағдарламасымен келедi. Оларды жүзеге асыру үшін көптеген қаржылар да керек. Экономикалық қорға басқада материалдық құндылықтар, құмарлы жерлер, қазба-байлықтар да жатады.
2 Әлеуметтiк әдiс-құралдар. Үстемдiк етiп отырған адамдар немесе билiк өзiн қолдайтын, қорғайтын адамдар топтарын iздейдi. Бұл рөлдi көбiнесе сол қоғамда, сол билiк тұсында белгiлi бiр артықтықшылықтарға, мәртебеге, абыройға ие, жалақысы мол қызметкерлер орындайды. Қазiргi Батыс Еуропада үстемдiк етiп отырған саяси билiктi сақтауға халықтың көпшiлiгi мүдделi. Себебi, оларда орта деңгейде тұратын адамдар көп, көпшiлiктi құрайтын орта тап билiктiң негiзгi арқауы, мұнда мұқтаждық жоқ, елдерiнде әлеуметтiк әдiлеттiлiк халықты сақтандыру кең дамыған. Оған мысал, зейнеткерлердi әлеуметтiк қамсыздандыру жүйесiнiң жетiлуi т.б. болады. 3 Күш жұмсау құралдары. Олар мемлекеттi қорғайды, iшкi тәртiптi сақтайда, саяси билiктi құлатуға әрекет жасаушыларға мүмкiндiк бермейдi, оған жататындар: әскер, полиция, қауiпсiздiк органдары, сот, прокуратура және т.б. Тарихи тәжiрибеге сүйенсек, саяси билiк оларды өз мақсаттарына, әсiресе экономикалық және саяси дағдарыстар кезiнде жиi пайдаланады. Оның арнайы дайындаған адамдары болады. 4 Ақпарат құралдары. Қоғамдық пiкiр тудырып саяси өмiрге ықпал ету жағынан билiк белгiлi бiр артықшылықтарға ие болады. Демократиялық елдерде сөз, баспасөз бостандығы берiледi, ал басқа саяси тәртiптер саяси манипуляциялаумен айналысады. Ақпарат құралдарымен қатар билiктi жүргізуде ақпараттық қордың да маңызы зор. Бiлiм мен ғылыми мағлұматты алу, оларды тарату бүгiнгi таңда алдынғы қатарлы орындарға шығуда. Кейбiр ғалымдардың (жапондықтар) айтуынша ақпарат кiмнiң қолында болса, XXI ғасырда билiк соның қолында болады. Биліктің заңдылық деңгейі: легализация, легитимация. Қоғамның әлеуметтiк-саяси жүйесiнiң тұрақтылығына негiз болатын шарттардың бiрi – халықтың билiктiң саяси-құқықтық идеяларын мойындауы және құрметтеуi. Мұны саясаттануда «легитимация» – деген категория арқылы анықтайды. Легитимация (латынның заңды) – билiктi заңды түрде танып мойындау және оған мүлтiксiз бағыну деген мағынада қолданылады. Билiк легитимациясы теориясының дамуына М. Вебер үлкен үлес қосты. Ол бағыну ниеттерiне (мотив) қарай билiк легитимдiлiгiнiң үш негiзгi түрiн ажыратты: жүктеу/скачать 287.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|