Мазмұны кіріспе жасөспірім дзюдошылардың дайындығын үлгілеу ерекшеліктері
Жасөспірімдердің спортқа (дзюдо күрес түрлеріне) бейімділігін анықтау жолдары
жүктеу/скачать 354 Kb.
|
| 2.2 Жасөспірімдердің спортқа (дзюдо күрес түрлеріне) бейімділігін анықтау жолдары
Мен өз тәжірибемді дайындақ кезеңінде бастадым. Жасөспірім жаңа маусымға 8 апталық оқу дайындық жиынында (шілде-тамыз) балалар спорттық сауықтыру лагерінде жиналғанда бастадым. Бұл кезеңдегі негізгі мақсатым - функционалдық деңгейін көтеру, шапшаңдық күшін жетілдіру дайындығын арттыру. Бірінші және екінші кестенің нәтижесіне қарай отыра,оны қолданып жүрген әдістің жақсы ықпал еткенін көрдім. Бұл дайындық түрінде шапшаңдық-күш көрсету сапасының дамуына көп көңіл бөлінген. Жалпы дайындық жұмысына қарағанда бұл әдістің көлемі 27,6 пайыз құрайды. Шапшаңдық күш жетілдіру дайындығының жоспары негізінен13-14жастағы жасөспірім дзюдошыларға құрылған. 98% пайыз сұхбаттасқан бапкерлердің көпшілігі шапшаңдық-күш жетілдіру сапасының даму деңгейі жоғарғы спорттық нәтижеге жетуіне үлкен ықпал етеді деген қорытындыға келген. Жалпыфизиологиялық дайындық жүйесінде осы түрлері маңызды орыналған. Сондықтан да біз шапшаңдық күш жетілдіру бағытында әдіс көлемін көбейтуге және дайындық микроциклінде көптеген өсу көрсеткіштерін жоспарлауға тырыстық. Ең бір ұтымды қалып спорт дайындықтарын ұйымдастыру айналма жаттығуы болып саналады. Бұл жаттығу дайындық жаттығулары кезінде мінездердің қызметін жақындатуға мүмкіндіктудырады. Жұмыс тәртібі: өз бетінше жарыс жаттығуының жекешелігі, сонымен қатар жаттығуларды ауыстыруға жайлы жағдай жасау. Айналма жаттығуына баға бере келе, базалық дайындығы бар кезеңдегі қолданыстарды айта кетсек, жаттығуды қолдану барысы сәйкес болады. Жаттығу салмағының көп болуының тиімді және белгілі. Осындан бастап шапшаңдық-күш сапасының дамуы жүктеме салмағының максималды көтерілуіне және бір уақытта өсіуне икемделу керек. Сонымен қатар, айналма жаттығуында тек 8 станция ғана қолданылады, әр станцияысының жұмысының ұзақтығы 1минут қатепе-теңкеліп отырады. Жалпы жаттығу орындалуына 40секунд бөлінді қалған уақытты спортшы демалысқа немесе басқа бір жаттығуларға қолданады. Жалпы дзюдоға қанша уақыт бөлінсе, сонша уақыт 8 станцияға берілген уақытпен айқас кезінде пара-пар келуі тиіс. Біз осы жерде жарыс жағдайындағы жаттығусәйкестігінің принципін көре аламыз. Осы принцип шапшаңдық күш стартында ерекше маңызы бар және бірінші кезекте дайындық жүйесі жас спортшылардың дәрежесіне қарай пайдаланылады. Экспериментте дәлелденді. Үйретілген әдістерді ұзақ қайталау күрескердің күшінің нық қалыптасуына әкеліп соғады, сонымен қатар жай қозғалыста жарыс жағдайының күш салуына шеккелтіру осыған байланысты ауыр жаттығуларды жай құрама бөліктерге бөлшектеп жетілдіруге шығару, бұл элементтерді максималды жылдамдық жағдайда. Егер қозғалыс жүйесінің бүтіндігін қажет деп тапсақ, оныңд амуын еш кедергісіз деп білу керек. Бүтіндікті дамуын жеке лекалға шығуды ұйымдастырудағы аз бөлшектер. Жоғарғы спортшеберлігін дамыту бүтіндікті бір уақытта дамыту болып табылады және алынған құралдардың ішінен шапшаңдық күш дайындығыжекеше ерекше рөл атқаруына орын алады. Жаттығуларды іріктеу барысында біздерді қызықтырған мәселе тек мыналар, элемент жүйесіне әсер ету бұл жоспарда жарыс барысының барлық жаттығулары жақсылау көрінеді ал механизмдер болса,техникалық және шапшаңдық күш дайындықтарын дзюдошылардың 13-14 жас шамасындағылар үшін қамтамасыз етеді. Соныдқтан мынадай жаттығулар іріктеліп алынды. Дзюдо күресінде аса ерекше орын алатын қажет эквиваленттік сапаның пайда болуы. Бұған осы жерде мысал болатын жаттығу салмақ салу жаттығуы, айналма жаттығуында қолданылатын машықтар. - Алдымен канатта өрмелеу аяқтың көмегінсіз; - Жоғарыға секіру 0,7 м; - Жатып штанга көтеру; - Денелердің жазылу, созылу, еңкею, тұру, гимнастикалық атта аяқты мықтап бекітіп, қалыпты жағдайда тұрып, екі қолмен штанганың грибін оңға солға ауыстыру; - Денені орындықта 900С бұрылыспен қойып көтеру, түсіру жаттығуларын жасау; аяқты орындықтың бұрышына 450С-қа қойып; - Бастапқы дағы қалыпты жағдайдан орындықта жатып, бетімен төмен қарап, штанганы кеудеге тарту; - Маникенді иіліп лақтыру, маникен салмағы, спортшы салмағынан 2/3 есе кем болуы керек; Осы станциялардың әрқайсысы өздерінің қажетті аттарын атаулары алып жүреді. Канат Секіру Штанганы жатып көтеру Арқа Маятник Пресс Тарту Маникен Осы жаттығулар жарыста әрлендірсе де кейбір жағдайда негізгі бұлшық ет топтарын дамытады. Дзюдо күресінде көптеген техникалық әрекеттерді орындауға мүмкіндік береді. Айналма жаттығулары әр уақытта бір ақ дене қыздырған соң, күніне бір рет орындалады. Мұндай жаттығу әрекеттері күндізгі уақытта орын алып отырды, ал кешкі уақытта тек техника тактикалық әрекеттері қаралып отырды. Бұл жаттығулар өте тиімді жарыс өткізу кезінде регламент уақытынан аспау керек. Өйткені бұл жаттығулар күні бойын таңертеңнен кешке дейін өткізіліпо тырылуы тиіс. Оның үстіне қалыпқа түсетін уақытта күні бойығы 5-6 сағат дайындық кешкі уақыттағы дайындыққа жетсе, алатын күші сақталады. Берілген уақыт бойынша1станцияда 40сек жұмыстың үзігі яғни 1айналымда 8мин уақыт бар. Әр 6айналымда 8станция жүріп өту үшін, дзюдошы 32минуттын жоғалтады, ал жалпы дене қыздыруымен демалыс уақытының әр айналамын есептегенде, 86минут уақыты жаттығу сабағына кетеді. Сондықтан бір күнгі осындай жаттығуды аптасына 5рет қайталау жалпы дзюдошылардың арнаулы жұмыс мөлшерін орындайды, шапшаңдық-күш бағытына 430минут кетеді. Енді шапшаңдық-күш жаттығуының іске асып жүргізіліп жатқан үрдісіне педагогикалық бақылаудың нәтижесіне тоқталайық. 1 кезекте бұл салмақ тартуы, яғни ол әрстанцияда 40сек. жұмысы 60-80 пайыз максимумнан аспау керек. 2 кезекте бұл жаттығудың станциядағы жылдамдығының орындалуы 40секундтық жұмыста спортшылар салмақ өлшемдеріне қарамастан 1станцияда 2-3 канат тартылудана спау керек, екінші 25-30жоғарыға секіру 0,7м,үшінші 15-20 шатнга көтеру, төртінші 24-26дененің ашылуы, бесінші 25-30 шатнгамен аралас, алтыншы 20-26 денені жиыру және ашылуы, жетінші15-20 штанга көтеру,сегізінші 10-12 маникен лақтыру. Осындай жаттығулар өз ретінде тыңғылықты орындалып отырса, және дзюдошылардың дене дайындық деңгейінің көтерілуіне толық септігін тигізеді. Төрт апталық шоғырланған әдіспен жылдамдық күш жетілдіру дайындығынан соң физиологиялық дайындық көрсеткіші 4-і аптада айтарлықтай көбейді (ұзындыққа секіру және 30 учиками орындаудан басқа). Спортсмен ағзасында кумулятивті жаттығу нәтижесі 4 апталық дайындықта едәуір жоғары функционалды деңгейде көріне бастады. Егер тест нәтижесіне көңіл бөлетін болсақ, бастаңыда жәнесоңында алынған педагогикалық эксперименттің көрсеткішін жария қылып отырып ойтатын мәселе, әр дзюдошының өсу зеңгейі, физиологияның дайындығы практикалық тұрғыда бірқалыпты емес әр түрлі. Бұлай болуы керекте, өйткені дайындық деңгейі дзюдошының жаттығу саямактары әр түрлі. Ең үздік нәтиже ұзындыққа секіру 16 см құрады, 10 рет турникте тартылу – 1,7 секунд, жүгіру 3,10 м – 0,9 сек. 10 рет лақтыру уақыты – 0,9 сек 30 училомен – 1 секунд, 10 рет биікке секіру 0,7 м – 1,2 сек. Бұл жерде мынандай мәселесі еске сала кеткен жон, кейбір спортшылар эксперименттің басында физикалық дайындық денгейі төмен болғанымен аяғына қарай олардың өсу деңгейі эксперимент аяғында жоғары болады. Бірақта осалардың пайыздың өсімін сараптасақ зерттеу көрсеткіші мынадай құрылылуы көрсетеді. Ұзындыққа секіру 5,71 % (оның ішінде t=10,1, p<0,05), 10 рет тартылуда -10,16% (оның ішінде t=20,58, p<0,05). Жүгіруде 3*10м – 7,57% (оның ішінде t=8,89, p<0,05), манекен лақтыру – 3,21 % (оның ішінде = 12,45, p<0,05) 30 учикамда – 1,24% (оның ішінде 10 рет жоғарға секіру 0,7 м – 8,71 % (оның ішінде t=18,54, p<0,05). Бұл нәтижелер педагогикалық көзқараста қаншалыкты физикалық денгейін көрсетсе соншалықты дзюдошылардың дайындығын (жақсаруын) эксперименттегі қатысқандардың нәтижесі. жүктеу/скачать 354 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|