Мазмұны кіріспе жасөспірім дзюдошылардың дайындығын үлгілеу ерекшеліктері
ЖАСӨСПІРІМ ДЗЮДОШЫЛАРДЫҢ ДАЙЫНДЫҒЫН ҮЛГІЛЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
жүктеу/скачать 354 Kb.
|
| ЖАСӨСПІРІМ ДЗЮДОШЫЛАРДЫҢ ДАЙЫНДЫҒЫН ҮЛГІЛЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
Жасөспірім дзюдошылардың дене дайындығын жетілдірудің педагогикалық негіздері Техникалық қозғалыстың қиындығы және нұсқасы техника көмегімен, көбейтіледі, сонымен қатар физикалық сапа әртүрлі, осыларды жетілдіру зерттеу мүмкіндігі. Сонымен бірге жаттығудың құралдарымен әдістерін қолдану. Осылардың ең белсендісі жаттығу, даму бағытын күшейту, спорт қозғалысының техникасын жақсартуды бағдарлау. Жылдамдық-күш қабілеттігінің дамуы барлық деңгейде қарсылық білдіреді, күрестердің өзіне лайық әрекеті, бірқалыпта өсіп көтеріледі максималды күш және жылдамдық мөлшері спорт дайындығын жаңа бастаған спортшылар үшін тиімді шеңберлік деңгейінің көтерілуі барысында байқалатын жағдай қарқындылық пен мамандық ықпалын пайдалану. Күш және жылдамдықтың үйлесуі жоғары квалификациялық спортшылардың максималды күш салуы өсу көрсеткішінің артықшылығы болып табылады. Ғалымдардың айтуынша [1, 2, 3, 4] ең үздік құрал арнаулы жылдамдық-күш дайындығына өзіндік жарыс жаттығуы болады. Ал енді практикада бұл жағдайлар физикалық энергиямен нерв жүйесінің жұқаруына әкеліп соғады. Сыртқы құралдарды мұқият тексеріп алу керек, бір шеңберден аспайтын және өзгеше әсері болу керек. Машықтану әрекетінде қолданылатын құрал максималды күш салуда координациялық байланыстардың өрекнделуіне жаттығудың қисыны бар. Қазіргі уақытта жыдамдық -күшқабілетінің дамуына үш түрлі жолы бар. - Бұлшық еттер арасын үйлестіруді жетілдіру. - Ішкі бұлшық еттерді үйлестіруді жетілдіру. - Өз бұлшық еттерінің әрекет қабілеттігін жетілдіру. Бірінші жол ол жаттығуды қолдану, жарыспен ұқсас. Екінші жол- үш көрсеткішіне әрекет ету қажет. Қозғалыс бірлігінің оңтайлы саны. Жоғары импульс мотонейроны, мотомирондардың барлық сихронды оңтайлығы яғни жаттығуды үлкен қиындылқпен салмақ салумен қолдану қажет. Үшінші әдіске салмақ салуды қолдану айласы келеді. 7-13 ( қайталау максимумы), культуристердің жаттығу әрекеттерінде қолдануы. Спорт күрестерінде күш қабылетін зерттеу, ерекшелігіне қарай дзюдода, күрестердің спорт шеберлігінің деңгейін айтатын нәрсе, ол күрестердің күш салуының маңызы оның (жарылыс) әрекетіне көрсетеді. Осындай жағдайда, әртүрлі күштердің пайда болуыжылдамдылық-күш мүмкіндігінің айрықша маңыздылығы болып табылады. Осындай жаттығудың көмегінің арқасында ерекше маңызды көзтартарлық шабуыл қимылдарында қарсыластың маңызды қарсылығының орынды жауап беруі пайда болады. Спорттың және сайыс дайындықтарындағы жылдамдық-күш орны. Арнаулы физикалық дайндықтағы даму деңгейінің көтерілу маңыздылығына теориялық және эксперименттік зерттеулер куә болды. Ерекшелігіне қарай арнаулы жылдамдық-күштің сатысы спортшылардың техникалық шеберлігін тиімді қалыптастыруына әсерін тигізеді көптеген авторлардың байламы:алғашқы спортқа мамандану кезеңінде олардың дамуына ерекше назар аудару керек екенін айту таңғаларлық емес [5,6]. Теориялық және байқап көру (экспериманталды) зерттеулерінде арнайлы физиологиялық дайындытың жоғары даму деңгейі маңызды екенін куәландырады арнайы шапшаңдық-күш санасының дамуы және спортсменнің техникалық шеберлігіне нәтижелі жоғарлауына шүбә жоқ [9,10,11]. Таңқарарлық жағдай емес, көптеген авторлардың айтуы бойынша: бастапқы спорттық мамандандыру кезінде оның дамуына көбірек көңіл бөлуі керек. Көптеген зерттеушілердің ғылыми жұмстарында спорттық жекпе-жекте маңызды рөлді жылдамдық-күш дамыту сапасына береді. Сондай-ақ, қазіргі сайыста үлкен динамикалық және жоғарғы дайындық қызметіне жылдамдығы орындалуы, шапшаң козғалу қабілеті және де бүкіл жарыс бойы осыны ұстану – жақсы нәтиже. Қазіргі боксерлардың жылдамдық-күш жетілдіру санасын дамуына спортшылар көп мән берген [12,13,14,15]. Ю.В. Верхошанский және В.И. Филимонов – күрескерлердің айрықша жылдамдық –күш жетілдіру дайындығында техно-тактикалық шеберліктерін талдай отырып, жылдамдық-күш сапасының маңызы жоғары екенін баса айтқан. Күрескерлердің жалпы күш жетілдіруімен қоса аса шапшаңдық қабілетімен дамуының маңызды екенін жайлы атаған. Спорт күресінде, соның ішінде дзюдо да спортсмендердің қимыл-қозғалыс аппаратына жоғары талап қойылды. Бұл жоғары разрядтағыспортсмендердің физиологиялық даму санасын және тез арада бұлшық еттерінің күшеюіне қажеттілігін анықтайды. Күрескерлердің физиологиялық дайындық жүйесін зерттей отырып, 4 факторды бөлді, соның ішінде арнайы дайындықжылдамдық күш жетілдіру сапасыныңжоғары деңгейде даму базасындағысы алдыңғы қатарда тұр[17,18]. Осының бәрі жылдамдық күш жетілдіру сапасының дамуы әртүрлі техникалық қимылдарда маңызды екенін анықтайды арнайы зерттеулер күрескерлердің арнайы жылдамдық-күш жетілдіру және техникалық дайындықтарының өзара байланысын құптайды. Ғалымдардың айтулары бойынша атақты күрескерлер тек қана жоғары деңгейдегі физиологиялы дайындығы және виртуозды техника қолдану ғана емес, сонымен бірге шапшаңдық қимылдыуақытнда қолдану қабілетімен де өзгешеленгені. Алғашқы болып, жылдамдық күш сапасының тұрақты массада шапшаңдықты көбейту арқылы көрсетуге болады деп мінездеме берген. Артынан осы жағдай нақтыланған: айрықша қимыл-қозғалыс жүйесіндежылдамдық-күш сапасы максималды қимыл-қозғалыс күшінің тездетіп даму қабілеті ретінде қаралған. Біз көргендейбұл жерде жылдамдық күш жетілдіру дайындғының маңызы анық көрсетілген-жекеше немесе жылдамдықжәне қимыл-қозғалыс күшінің колплексті түрде дамуы, өз-өзіменжарысу жаттығуларының ұқсас жүйесі айқын көрсетілген. Адамның қимыл-қозғалыс қабілетін зерттеуден М.А. Годик үш түрлі жылдамдық бар деп тұжырымдаған: А) Қимыл-қозғалыс кезеңдегі латентті уақыт; Б) Жеке қимыл қозғалыс жылдамдығы; В) Қимыл – қозғалыс жиілігі. Оның үстіне ол қимыл-қозғалыстың жылдам басталу қабілетін айрықша атады [19]. Таза жылдамдық өте оңай бір буынды қимылдарда байқалады (теппинг-тест-қолды бір ыңғайда сермеу). Жылдамдық деген ұғымда адам ағзасының функционалдық жиынтық қызметінің қимыл-қозғалыс шапшаңдығы анықтайды. Дара көрсеткіш кезінеде жүгірендегі жылдамдық пен шапшаңдық және әртүрлі жаттығу жасаукезінде тығыз корреляция жоқ. Дзюдода комплексті жылдамдық сапасымен кездесеміз. Спортсменнің қандай да болсын техникалық қимылымен орындалу ұзақтығы жеке қимыл қозғалыс шапшаңдығына байланысты. Көптеген практикалық аңызды элементарлы қалыпта емес біріккен қимыл-қозғалысының жылдамдығының орындалуында. Бірақ та күрделі қимыл қозғалыстың жылдамдығы тек қана жылдамдық сапасының даму деңгейінде емес, басқа да факторлармен байланысты Мысалы: дзюдода лақтыру жиілігі техникалық қызмет жүйесінің. Дистанциядан, қарсыласының қимыл қозғалысына да байланысты. Жаттығу процессінде жылдамдық пен күшті ажырату оңай емес, өйткені жоғарғы разрядты дзюдоистің бойында екеуі тығыз байланысты. Жылдамды түрі 14-15 жасқа дейін дамиды, ал одан үлкен жаста оныңдамуы тек қанаәртүрлі жаттығу орындау не болмаса рационалды техникалық қызметтерден өседі. Сонымен, қысқаша ғылыми методикалық әдебиеттердің зерттеуі айрықша орынды жылдамдық –күш жетілдіру сапасына береді. Даму әдісі мен техникалық дайындығының байланысы кеңінен зерттелген [19]. Бірақта дзюдода әлі көптеген шешілмеген жағдай бар, жоғарғы разрядты дзюдоистердің жылдамдық –күш жетілдіу дайындығы басқа да спорттың жекпе-жегіне қарағанда маңызды. жүктеу/скачать 354 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|