Мазмұны кіріспе жасөспірім дзюдошылардың дайындығын үлгілеу ерекшеліктері
жүктеу/скачать 354 Kb.
|
| Кейбір әдістемелік үйлестіру жаспарылық жаттығу үрдісіндегі спортшының жылдамдық – күш дайындығының әртүрлі салмақтағы мінездемесі.
Дене тәрбиесінің теория және әдістемедегі зерттеуге арналған проблемаларды спорт шеберлігін жан – жақты жетілдіру саласындағы зерттеулер өте көп. Бірақта әдістемелік үйлестіру саны жылдамжық – күш дайындығында елеулі түрде тек қойынған. Көптеген авторлар мынадай байламды айтады. Спортшылардың әртүрлі деңгейдегі салмақ дәрежелерінің бірдей еместігіне қарай олардың физиканың қасиетінің денгейі де, әртүрлі болады. Өз кеңесінде осылардың дифференциалды үйлестіруді жаттығу барысындағы құрылымға жоспарлау керек. Басқа спорт түрлеріндегі зерттеулердің көрсеткені спортшылардың салмақ дәрежесінің әртүрлі екендігін көрсетеді. Осы гипотеза көптеген авторлардың спортшылардың жекеше және көпше түрде үйледіруіне арналған эксперимент дәлелдеді, яғни салмақ деңгейін жетілдіру мақсатында олардың күшті басымдылық қабілетіне қарай жетілді. Қазіргі таңда спорт күресінде көптеген эксперименттін зерттеулер күресперлердің әртүрлі салмақ дәрежесіне қарай қолданылып келеді. Осындай зерттеулер көрсетті, жаттығып жүрген спортшылардың салмақ дәрежелері әртүрлі. Қолданылап жүрген жаттығу түрлері спортшылардың орта салмақта өсуі (он екі) 12 жеңіл атлетикадағылар 5 (бес) ол ауыр салмақтағыларда 6 (алты) физикалық дайындық көрсеткіші болып табылады. Осыған байланысты автор мынадай ұсылас береді, оқу – жаттығу жүйесін спортшалардың топтарың біріктібу, салмақ дәріжесіне қарай әртүрлі құралдармен жаттығу әдістерін қолдану керек. Сонымен қатар автор үш салмақ тобының физикалық дайындық жүйесінің әртүрлі деңгейде екендігін анықтады. Атап айтқанда автордың қойған бағыты, әр салмақ топтарының ішінен әртүрлі бөлініп шығуын ақпараттық тест дәрежесінен физикалық дайындықтың әртүрлігі көрінеді [26]. Оның үстіне осы қойылған физикалық дайындық орнаулы қойылған көрсеткіштен үш салмақ топтартыдағы күрескерлер ешқандай ортақ нәтиже болған жоқ. Бұдан басқа, салмақ дәрежесінің өсуіне қарай күрескерлердің арнаулы төзімділік деңгейі төмендейді, мұның бәрі сондық түрде өткізіліп жүрген техника – тактикалық шараларда анықталып жүр. Осыған күш болатын мәселе күрестердің денесінің салмағының өсуі жаттығуларда күш пен төзімділігінің төмендеуін көрсетеді. Ғалымдардың эксперименталдық жұмысын қойылған даму әдістемесі спортшылардың әртүрлі салмақ дәжіресінде төзімділіктері бірдей болмау керек. Бірқалыпты жаттығудағы жүрек соғысының минутына 150, күрескерлердің жеңіл және ауыр салмақты автор былай деп қорытындылайды, аса үлкен өзгеріс аэробты жұмыс қабілетінде ауыр салмақтағы факторда шықты, ал өз өзгеріс жеңіл салмақтыларда шақты. Мұнымен көрсетілген байланыс жаттығу кестесінде әдістің мағурлып көтерілуіне спортшылық деп салмағының мүмкіндігі болып табылады. Жеңіл салмақтағыларға жоғары пульстері өренессалмағының аэробтық жұмысқатілдірінің көтерілуін мақсатты түрде білуі керек. Ғалымдардың зерттеулерімен қойылған күрескерлердің әртүрлі сымақтағы анаэробтық ойырмашылығы. Бұл морфофункционалдық көрсеткіштің жиынтығы. Сонымен қатар макималды аэроб және анаэробтық мүмкіндіктердің ауыр салмақтағы спортшылар жеңіл салмақтылардың анағурсым артта қалады. Бұл функциональдық қабілеттің төмендеуі тығық жұмыстарда жарамайық (әлсіз) екендікті бағалайды.Сондықтан спортшылардың анағұрлым әсері жаттығулардағы жұмыс қабілетінің пайда болуына морфологиялық негіздердің әсері болғанын авторлардың зерттеулері көрсетті. Ғаламдық түрдегі жаттығулар орындауда көп – көрім салмағы мен бойы бар спорсмепндердік жұмыс істеу қабілеті нашар болады. Осының өзі өте төмен аэробалық және анаэробалық қабілет деігейін көрсетеді. Ғалымдардың зерттеулері қайта құрұ динамикасы 6 минуттық субмаксималды сынаудан және әр түрлі көп салмақтағы спортсмендердің өз ерекшіліктері бар. Ауыр салмақтағы спортсмендерге көп уақыт қалпына келуіне кетеді, жеңіл салмақтағыларға қарағанда уақыттары созылып кетеді. Авторлар мынаны белгілеген: жеңіл слмақтағы спортсмендердің энергетикалық қоры аз, ал жаттығуы жоғары [27]. Сондықтан да оларға жүктемені орташа және ауыр салмақтағы спортсмендерге қарағанда ауқытты аз, бірақ қарқынды түрін ұсынады. Сонымен қатар ауыр салмақтылардың май салмағы жоғары болып келеді. Қарқындылығы және ұзақтығы жеңіл салмақтағыларға қарағанда төмен болу керек. Көптеген зерттеу тізімдерінде спортсмендердің бойы мен салмағы баршылық болып тұрған түрнде авторлар көбінекей функционалды көрсеткіштерін қолданады, жүрек – қан – тамырын және демалу жүйесінің аранайы төзімділік түрін айырады. Көптеген зерттеулердің көрсеткені салмақтың көбейгеніне байланысты спортсменнің абсолютті күні жетілдіру мүмкіндігі артады. Салыстырмалы күш көрсеткіштері (абсолютті күштің салмаққа қатысы) азаяды. Күштілік және жылдамдық – күшжетілдіру дайындығы морфологиялық белгілердің диаметралды қарама қацйшылық тәуелділігін көрсетеді. Егер де спортсмендердің денесінің өсуіне байланысты меншікті – күш көрсеткіштері. Өссе, онда жылдамдық – күші төмендейді. Жеңіл салмақтағы спортсмендердің ауыр салмақтағларға қарағанда жылдамдық – күш сапа деңгейгі қимыл – қозғалыста әлдеқайда жоғары болмақ. Жеңіл салмақтағы спортсмендер өзгерінің орта және ауыр салмақтағы коллегаларына қарағанда жылдамдықкүштерінің өсуі нөлден максимумға дейін басым болады. Тағы да басқа зерттеу түрлері бар, әр түрлі салмақтағы спортсмендердің еспеке алыну маңызын есте сақтау. Осы әдебиет негізіне сүйене отырып мынадан тұжырымға келуге болады: спортсменнің дене салмағы физиологиялық сапасын есте сақтауып көрсетеді, жылдамдық – күш жетілдіру, әр түрлі ағза жүйесінің морфофункционалды жағдайын және де басқа көрсеткіштеріне ықпал етуін. Соныменен, бой – салмақ көрсеткіштері спортсменнің жеке өзгешелігінің маңызы болып табылады, көптеген авторлардың ойынша байындық процессін ұйымдастыруда, жоспарлауда есте сақтау қажет. Осы проблемалар ісіресе мына спорт түрлерінде қатты қадағаланған жылдамдық – күш жетілдіру дайындығында дифференционалды бағдарлама болу керек. Бұл қаралып жатқан проблеманың маңызы осы уақытқа дейінгі жоспарлануы және барлық салмақтағы спортсмендердің жалпы жүйедегі дайындық процессінің айқыны. Бір сөзбен айтқанда әдебиет зерттеулері негізгі физиологиялық дайындығының жетілуін айқын көсетеді. Көптеген күреске байланысты зерттеулер күштің жетілуіне, төзімділігінде, және де басқа физиологиялық дайындықтарына арналған. Бірақта спорт дайндығында тікелей әдіс – тәсілдерді қолданатын, жылдамдық – күш жетілдіру сапасын дамыту бағытындағы жұмыстар бар. жүктеу/скачать 354 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|