Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
-кесте. Күн туралы жалпы мəліметтер
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 17-сурет.
- Күн жүйесін
| 3-кесте.
Күн туралы жалпы мəліметтер Жалпы массасы, кг 2·10 30 Жалпы ауданы, м 2 6,087·10 16 Жалпы көлемі, м 3 1,4122·10 27 Диаметрі, м 1,392·10 9 Орташа тығыздығы, кг/м 3 1400 Беткі бөлігіндегі ауырлық күшінің жылдамдығы, м/с 273,98 Абсолюттік жасы, млрд жыл 5-ке жуық Ядросындағы температура, 0 С 15 000 000 Беткі бөлігіндегі температура, 0 С 5500 Күннен Жерге дейінгі қашықтық, км 150 000 000 Күннен шыққан сəуленің Жерге жету уақыты 8 минут 20 секунд Күн энергиясының бастауы – ядродағы тізбекті реакциялар. Бұл кезде сутегі ядросының көміртегі ядросы көмегімен гелийге айналу процесі жүзеге асады. а ə б 16-сурет. Күн айналасындағы құбылыстар: а-сəулелену; ə-тұтылу, б-гало 64 Күннің қабықтары мен өзіндік құрылысы бар (16,17-суреттер). Оның ең ішкі бөлігі ядро деп аталады. Оның радиусы 150 000 км шамасында. Ядрода айтарлықтай мөлшерде энергия жинақталған. Күннің орталық бөлігіндегі қысым 250 млрд атмосфераға, темпера- тура 15 млн градусқа, газ тығыздығы 1,5·10 5 кг/м 3 тең, яғни судың тығыздығынан 150 есе артық. р 17-сурет. Күннің құрылысы Ядроның сыртында айналаға энергия беретін сəулелену зонасы орналасқан. Одан кейінгі қабат конвекция (араласу) зонасы деп ата- лады. Мұнда заттар жылу алмасу дəрежесі біртекті болмағандықтан қозалысқа түседі. Ол қозғалыс фотондар (грек тілінде, phos – жарық деген мағына береді) – жарық жылдамдығымен қозғалатын ерекше бөлшектер көмегімен жүзеге асрылады. Оның қалыңдығы 200 000 км шамасында. Күннің бұл қабаттарын бақылау мүмкін емес, сондықтан ол процестер тек теориялық тұрғыда анықталған. Күн жүйесі Галактика орталығының 200-220 км/сек жылдамдықпен қозғалып, 180-200 млн жылда Галактиканы бір рет айналып шығады. Жер ғаламшары да өзінің даму тарихында Күнмен ілесіп, Галактиканы жиырма реттей айналып шыққан. Міне, осы 180-200 млн жыл Жер тарихындағы аса ірі тектоникалық қозғалыстардың цикліне сəйкес келеді, яғни əрбір 200 65 млн жылда Жер қыртысында аса апатты тектоникалық өзгерістер жүзеге асқан. Ол өз тарапынан Жердің климатына тағы да басқа табиғат құбылыстары мен өзгерістерінің жүруіне себепші болған. Күн мен оны айналып жүрген мыңдаған аспан денелері бірігіп, Күн жүйесін түзеді. Күн жүйесі 8 ғаламшардан, оның 146 серігінен, 40 мыңнан астам астероидтар мен 1 млн жуық кометалар жиынтығынан құралады. Күн жүйесінің ғаламшарлары мынадай ретпен орналасқан: Мер- жүктеу/скачать 7.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|