Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі жоғары оқу орындарының студенттеріне ұсынады
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Данышпандық
| Валеология (лат. «valeo» – денсаулық, сау болу) – денсаулық жайын-
дағы ғылым, салауатты өмір салтының ғылыми негізі, сауықтырудың, өмір іс-әрекетінің заңдылықтарын, адамның сауығу әдістерін қарастырады. Ғақлия (араб. «ﻋﻗﻠﯿﺎ» – ақылмен ұғыну) – дүние сыры терең таразыланған ой-пікірлер. Прозаның алғашқы қысқа-нұсқа үлгілерінің бірі. Ғақлия терми- ні қазақ әдебиеті тарихында исламдық танымға байланысты Абайдың 38- 304 Глосcарий қара сөзінде, Ы.Алтынсариннің «Шариат-ул-ислам» деп аталатын кітабында (Мұсылмандық тұтқасы. – А., 1910 18-6.) алғаш рет қолданыс тапқан. Ғақлияға жүйріктер хакім, нақылияға жүйріктерді ғалым деп атаған. Хакім ғалымнан биік тұрады, өйткені хакім ғылымның бір саласымен ғана айналыспай, ортақ заңдылықтарды танып ашуға ұмтылған жан-жақты ойшыл, ғұлама дәрежесіне жеткен оқымысты адам. Абай 38-сөзінде адамдарды төрт топқа бөліп қарайды. Осы себепті болса керек, М. Әуезов Абайдағы мораль философиясын сөз ет- кенде 38-қара сөзді «ғақлият тасдихат» деп атауының мағынасы зор. Дана (парсы «ﺪاﻨﺎ» – білгір) – білігі мен тәжірибесі мол, рухани әлемге бай тұлға. Дәстүрлі қазақ ұғымында «ақылды, парасатты, білімді» деген мағынаны білдіреді. Даналардың өнегелі өмірі, ғибратты сөздері мен тағылымды іс-әре- кеттері – барша адамзаттың рухани игілігі. Өмірдің өткінші қызығына елікпей, адамзаттың қарапайым әрі мәңгілік мұраттарын өнеге тұтқан даналар қазақ та- рихында ерекше құрметпен аталады. Мысалы, Анахарсис, Қорқыт, Қожа Ах- мет Иасауи, Әбу Насыр әл-Фараби, Асан қайғы, Абай Құнанбайұлы, т.б. Данышпандық (латын. genius – рух) – жалпы интеллектуалдық және ар- найы қабілеттердің дамуының ең жоғарғы дәрежесі, данышпандық туралы жеке адамның шығармашылық іс-әрекеті қоғам өмірінде дәуірлік болса, данышпандық туралы айтуға болады. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|