ге белсене араласып, «Орал», «Пiкiр», «Қазақ» газеттерiне мақа- лалар жазады. 1917 жылдан бас- тап Алашорда үкiметiнiң басқару жұмыстарына белсене араласады. Батыс Қазақстан өлкесiндегi Алаш партиясының белсендi қайраткер- лерiнiң бiрi болады. 1924 ж. Орта Азия университе- тiнде ординатор, 1926-1929 жж. Қа- зақ педагогикалық институтында проректор, кейiннен педология ка- федрасының меңгерушiсi, профес- соры болады. Оның қаламынан, қазақ мектептеріне арналған «Өлі табиғат» оқулығы (1920), «Жа- нуартану» (3 бөлімнен тұрады), «Табиғаттану» (1922), «Оқушылар гигиенасы» (1925), «Адамның тән тіршілігі», «Денсаулығыңды сақта» және т.б. оқулықтары ке- зінде жаңадан ашылып жатқан қазақ мектептеріне өте қажетті оқулықтар болған болса, бүгінде өз мәнін жойған жоқ. Сонымен қатар, психология, педагогика, биология, медицина ғылымдары саласында тұңғыш ұлттық ғылыми термин- дердi қалыптастыруда елеулi еңбек етедi. Профессор Х. Досмұхамедов тарих, әдебиет, тiл бiлiмi ғылым- дары саласында да бiрнеше ғылы- ми еңбектерi бар. Мысалы: «Қазақ халық әдебиеті», «Қазақ-қырғыз тiлiндегi сингармонизм заңы», «Кенесары-Наурызбай» еңбекте- рiнде қазақ ауыз әдебиетi үл- гiлерiнiң тәлiмдiк жағына баса көңiл бөлген, қазақ әдебиетiн жинап зерттеушi орыс ғалым- дары: В.В. Радлов, Г.Н. Потанин,
178
2-тарау. Ғұлама ойшылдардың тәрбие туралы тағылымдық мұралары
А.В. Алекторов, Ә. Диваев, т.б. ең-
