Оқулық жоғары оқу орындарының медицина факультеттерінің студенттері мен магистрлеріне арналған
Инфинитив (белгiсiздiк) формасы мен етiстiктiң
жүктеу/скачать 1.97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Б±йрық райдың жасалуы
- Signate-белгiлеңдер
- Активтi және пассивтi түрдегi шартты райдағы
- Рецепте жиi қолданылатын етiстiктер
- Рецепте қолданылатын fio, fieri
- Fio, Fieri – етiстiгiнiң рецепте қолданылуы (жекеше түрде).
Инфинитив (белгiсiздiк) формасы мен етiстiктiңI-IV жiктеулерiнiң негiзiн анықтау
Б±йрық рай (Imperativus) Б±йрық рай тiкелей б±йрықты бiлдiрiп, 2-шi жақта қолданылады. Рецепте б±йрық рай, тек жекеше түрде қолданылады. I-II-IV жiктеулерде, ол осы шақтағы негiзiмен бiрдей болады, ал III жiктеуде негiзге -e дауысты дыбыс жалғанады. Етiстiк б±йрық райы көпше түрде I-II және IV жiктеулерде осы шақтағы негiзге -te жалғауы жалғану, ал III жiктеуде негiзге -te жалғауы i-байланыстырушы дыбыс арқылы жалғанады. Б±йрық райдың жасалуы
Шартты рай (Conjunctivus) Рецепте латын тiлiндегi шартты рай тек қана iс-қимыл жасауға итермелеу мағынасын беретiн түрi ғана қолданылады. Ќазақ тiлiнде шартты райдың б±л формасы – «Берiлсiн, аралыстырылсын» деген мағынада берiледi. Шартты рай жасалған кезде етiстiк негiзi өзгередi: I жiктеуде - а дауысты дыбысы –е дауысты дыбысына ауысады, ал II-III және IV жiктеулерде негiзге –а дауысты дыбысы жалғанады. Сосын өзгерген негiзге шартты райда өздiк жалғаулары жалғанады. Медицина терминологиясында шартты рай тек ІІІ жаќта ќолданылады. Шартты райдың негiзінiң жасалуы
Шартты райдыњ 3 жақтағы өзiндiк жалғаулары
Активтi және пассивтi түрдегi шартты райдағыетiстiктердiң жiктеулi
Рецепте жиi қолданылатын етiстiктерРецептiң латын тiлiндегi бөлiгi Recipe -ал деген б±йрық райы, жекеше түрдегi сөзден басталады. Ол recepio, ere 3-алу деген сөзден жасалған. Б±л етiстiк рецепте шартты райға алмаспайтын жалғыз сөз. Ал басқа етiстiктер рецепте алмасып қолданыла бередi Рецепте жиi қолданылатын мына етiстiктердi еске сақтаңыздар: Б±йрық рай. Da.Signa – Бер.Белгiле. Misce.Da.Signa – Араластыр.Бер.Белгiле. Sterilisa – Тазарт. Repete - Ќайтала. Da tаles doses – Осындай мөлшерде бер. Шартты рай. Detur.Signetur – Берiлсiн.Белгiленсiн. Misceatur Detur.Signetur – Араластырылсын.Берiлсiн.Белгiленсiн. Sterilisetur – Тазартылсын. Repatatur - Ќайталансын. Detur tales doses – Осындай мөлшерде берiлсiн. Рецепте қолданылатын fio, fierifio, fieri б±рыс етiстiгi жiктелген кезде активтi түрдiң жалғауын пайдаланады, ал аудармада пассивтi мағына бередi. Б±л етiстiктiң шартты райы fi – негiзiне а–ж±рнағы жалғану арқылы жасалады. 3-жақта жекеше түрде – fiat, 3 жақта көпше түрде – Fiant. fio,- fieri – жасалу, қ±рылу етiстiгi, misce – етiстiгiнен кейiн жазылады. Мыс: Misce fiat + iлiк септiгiндегi дәрiлiк форма жасалады; Misce, fiat pulvis – араластыр,±нтақ жасалынсын. Б±л етiстiк рецепте бiрнеше дәрi-дәрмектер атауларынан кейiн, оларға қандай дәрiлiк форма жасау кезiнде қолданылады. Етiстiктен кейiн дәрiлiк формалар атаулары: ±нтақтар, жаѓылма, пасталар, с±йық жаѓылмалар, эмульсиялар көп жағдайда жекеше түрде қолданылады, ал өсiмдiктер жиынтығы көпше түрде жазылады. Fio, Fieri – етiстiгiнiң рецепте қолданылуы (жекеше түрде).Misce, fiat pulvis – араластыр, ±нтаќ жасалынсын. Misce, fiat unguentum – араластыр, жағылмажасалынсын. Misce, fiat linimentum – араластыр, с±йық жаѓылма жасалынсын. Misce, pasta – аралыстыр, сыѓынды жасалынсын Misce, flat emulsum – аралыстыр, эмульсия жасалынсын Misce, flat suppositorium – араластыр, суппозиторий (балауыз) жасалынсын Misce, flat suppositorium vaginale – араластыр, қынаптық суппозиторлар (балауыздар) жасалынсын
Дәрiлiк өсiмдiктер атаулары: Convallaria, ae f – ландыш, меруерт гүл Eucalyntus, i f – эвкалит Menta, (ae) f piperita – жалбыз Salvia, ae f – шалфей, ќырмызы гүл Valeriana, ae f – валериане, шүйгін шµп Дәрi-дәрмектер: Adrenalinum, -i n – адреналин Amidopyrinum, -i n – амидопирин Dibazolum, i n – дибазол Ichtyolum, i n – ихтиол Norsulfasolum, i n – норсульфазоль Nobocainum, i n – новокаин Oleum ricini – кастор майы Papaverinum, i n – папаверин Solutio Ammonii castici – нашатыр спиртi Sulfadimezinum, i n – сульфадемизин Synthomycinum, i n – синтомицин Xeroformium, i n – ксероформ
Rectificatus, a, um – тазартылѓан Spritus, us, m – спирт Spirituosus, a, um – спирттелген I. Етiстiктiң бұйрық және шартты райларын жасаңдар. Белгiлеу, тазарту, беру, емдеу, араластыру, қолдану, қайталау, өмiр сүру, сау болу, аяқтау, таңдау, қоректену. II. Терминдердi аударыңыз. Дибазол таблеткалары, аминазолдың жағылмасы, жалбыз т±нбасы, ксероформ жағылмасы, адреналин ерiтiндiсi, папаверин ерiтiндiсi, амидопирин түйiршiктерi, ихтиол жағылмасы, эвкалипт жапырақтарыныњ т±нбасы, йодттыњ спирттi ерiтiндiсi, эвкалипт майы, кастор майы эмульсиясы, фитин ±нтағы. 22 – сабақ Тақырыбы: Табыс-Шығыс септiктерi және олардың рецепте қолданылатын жалғаулықтары жүктеу/скачать 1.97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|