39
Абайдың «Жасымда ғылым бар деп ескермедім» деген өлең жолдарынан
алынған сөз тіркесі деңгейіндегі цитацияны көре аламыз.
М.Жұмабаев «Қазағым» атты өлеңінде цитацияның бірнеше түрі
қатар
келеді:
«Ауыл болсаң – қоғам бол» - деген сөзбен
Бұлтартпай ертеңді-кеш жүріп барсақ,
Сол шақта көп түкіріп көл де болар,
Көлде толқын айдаушы жел де болар.
Мектеп пен медреселер көп салынып,
Ағайын тату-тәтті ел де болар.
Жиылмай өнерге аяқ баса алмаспыз,
«Заман түлкі болғанда, тазы болмай»
Биік қырдан алдағы аса алмаспыз!»
Біріншісі – мақал
сөйлем деңгейіндегі цитация және ол түпнұсқаға
сілтеме жасау негізінде жасалып тұр. Екіншісі –
«Көп түкірсе – көл» деген
мақалдан
сөз тіркесі деңдейінде келтірілген цитация және ол басқа мәтіннен
үзінді түрінде келтірілген. Үшінші цитата да
бірінші секілді сөйлем
деңгейіндегі цитация және түпнұсқаға сілтеме негізінде жасалынған.
Қасым Аманжоловтың мына бір өлең жолдарына зер салайық:
«
«Ит ашуын тырнадан алғандай» - ақ
Әлсізін әлділер асып, атқан».
Алғашқы жолдан трансформацияланған мәтелді көре аламыз. Автор
мәтелді жай ғана кірістірмей, теңеу ретінде қолданған.
Ал кейде цитата түрінде келтірілген мақалдар трансформациялануы да
мүмкін. Автор ұйқасқа байланысты өзгертіп қолданады, бірақ бұл жағдайда да
мақал мағынасы өзгермей сақталады:
«Ұстасын, жатсын, уайым жоқ:
Достарыңызбен бөлісу: