Ќазаќстан республикасы білім жєне ѓылым министрлігі
жүктеу/скачать 2.24 Mb. Pdf көрінісі
|
| әдебиет шыққаннан бастап қазақтың тұрмысы, қазақтың ғұрпы
өзгеріліп келе жатыр. Осы күнгі революция болғаннан бері қарай адымдаған қазақ әдебиетінің жемісті жерлерін алып, ескі шыға бастаған кезіндегі әдебиетпен салыстырып қарасақ, арасында көп айырымша бар. Ескі кезде қазақ қандай ескі, надан болса, әдебиет те сондай ескі тұрмысқа өлшеніп жазылған, шығарылған сурет (картина) сықылды. Ол кездегі қазақтың тұрмысы қандай болса, тілегі, ұстаған мақсаты не түрде болса, әдебиет те сол мақсатқа жауап есебінде, жетекші есебінде шығарылған»,- деген сол кез ерекшелігін танытатын пікірлердің де өз кезегіндегі қазақ фольклортану ғылымына әсер етпей қоймағаны да сөзсіз [227]. Және де сынды келеке, әзіл орнына ұстамай, алдымен «революция» жолымен жалшы, кедей сынға салып, содан кейін ғана жазушылар сынға салулары тиіс т.б. деген науқаншылдық мақсаттағы пікірлер де жазылды. Келесі бір ойласу ретінде жазылған «Әдебиет туралы» мақалада (соңынан Жақан деген есімі жазылған) өз алдына жеке көңіл бөлмей келген балалар әдебиеті мәселесі көтеріледі [228]. Мақалада сол кездегі өмірге келген «социалдық» құрылыстың елдің саяси өміріне де, шаруашылығына да, әлеуметтік тұрмысына да т.с.с. жаңа мазмұн мен форма әкелгені сөз болады. Әсіресе жас буын балалар социалдық құрылысымыздың кірпішін қалаушылар, болашағы дей отырып, балалар әдебиетіне де үлкен көңіл бөлу керектігі айтылады. Бұрынғы заманда балалардың руһын Құдайға нандыру, аруаққа табындыру, құлдық қылу, ұлықты сайлау, байды құрметтеу сықылды т.с.с. тәрбие көздерінің күні көкке ұшты, шаңырағы ортаға түсті дей отырып, ендігі 134 дәуір басқа, балаларды тапшылдық, интернационалдық, социалдық құрылысымызға қарай т.б. тәрбиелеу керектігін паш етеді. Сол арқылы балаларды болашақ құрылысқа даярлық, тәрбие аларлық, жетекші боларлық әдебиет жасау керек деген мәселені көтереді. Сонымен қатар Жүсіпбек Аймауытовтың «Жаман тымақ» атты еңбегінде «орыстан езіліп едік, өз алдына ел болсақ» дегендей ұлтшылдық сарын бар деген т.б. автордың сыңаржақ пікірлері де баршылық: «Ендігі жерде балалар әдебиеті туралы менің ұсынысым мынадай: 1.Балалар әдебиеті жас балаларды социальдық құрылысымызға бейімдерлік болсын. Интернациональдық тәрбие берерлік темаларға негізделіп жазылсын. 2.Ауылдың өзгерісі, төңкеріс шаралары, коллектив, артель, завод- фабрик, өндіріс орындары, жұмысшы тұрмысы, кулак, байлардың қылықтары, кедей, батрактардың байға қарсы шабуылы сықылды темалар қысқа-қысқа жеңіл түрде балаларға танысарлықтай етіп жазылатын болсын. Әсіресе, тап тартысын елестетерліктей, балаларға ұғындырарлықтай етіп жазылсын. 3. Көбінесе, діншілдік, ескілік, қиял, ертегі, албасты, жын, шайтан, құбыжық, қыдыр, бата сықылдылардың өтірік екендігін дәлелдеген кішкене кітапшалар шығатын болсын. 4. Балаларға ескі ертегі, ескі әңгімелерді жазғанда, олар бас қатырарлық, балаларды тұманда қалдырарлық, ескілікке бағындырарлық, болмашыға сендірерлік (образ мифический) түрде жазылмасын. Әңгіме болғанда жақсылары жазылатын болсын. Ертек, ескі әңгімелерді жазғанда, аса сақтықпен жазылсын. Балаларды бір түрлі сезімге жетектерлік болмасын. 5.Қысқаша жұмбақтар, ойлап тапқыштар, бесік күйлері, тақпақтар, балалардың көңілін ашарлық қызықты әдебиеттер де молайсын. 1.Әсіресе шаруашылық, еңбек сүю, жігерлі болу сықылды тәрбиеге икемдерлік кітапшалар көбеюі керек. жүктеу/скачать 2.24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|