Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық



Pdf көрінісі
бет133/228
Дата29.09.2023
өлшемі7.93 Mb.
#479238
түріОқулық
1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   228
Ауылшаруашылық дақылдарының аурулары

 
3.4.4 Церкоспороз 
Церкоспороз ауруы Республиканың барлық қызылша егілетін 
аймақтарында, әcipece жылы, ылғалы мол жылдары жаппай таралады. 
Церкоспорозға қызылша ӛсімдігінің топырақ бетіндегі мүшелері 
ауруға шалдығады. Залалданған жапырақ бетінде ашық-сұр түсті, 
қызылдау немесе қоңыр жиекті, пішіні дӛңгелек, майда (диаметрі 2-4 мм) 
дақтар пайда болады (88-сурет). Бұрынғы (ескі) жапырақтарға түскен 
дақтардың кӛлемі ірілеу, түci ашық-қоңыр болады. Ауа ылғалдылығы 
жоғары болса дақтардың екі бетінде де сұрғылт реңді, мақпал ӛңез 
түзіледі. 


183 
88-сурет. Қызылшаның церкоспороз ауруы: залалданған ӛсімдік 
жапырағындағы ауру белгісі (сол жақта), қызылшаның ауруға жаппай 
шалдығуы (оң жақта) 
Церкоспороз ауруына шалдыққан қызылша ӛсімдігінің сабағы мен 
жапырақ сағақтарына түскен дақтардың пішіні сопақшалау, сәл 
жаншылған. Сондай-ақ кейде ұрыққаптың сыртқы қабаты да залалданады. 
Кесел қатты дамыған жағдайда жапырақтардың жиегі тӛмен қарай 
ширатылып салбырап, қарайып, қурап қалады да, ӛсімдік бойында тек ең 
жас жапырақтары ғана сақталады. Церкоспороз ауруының белгісі негізінен 
жаздың екінші жартысында білінеді. 
Церкоспороз ауруының қоздырғышы – Ascomycetes класының 
Mycosphaerellales 
қатарына 
жататын 
Cercospora 
beticola 
Sacc
саңырауқұлағы. Қоздырғыштың жіпшумағы залалданған ӛсімдіктің клетка 
аралығымен таралады. Саңырауқұлақ конидиятасушылары бұрышты, 
иілген, қысқа, ал конидиялары түссіз, ұзын ине тәрізді, 3-7 перделі, кӛлемі 
30-36 3-5 мкм. Вегетация кезінде кесел конидиялар кӛмегімен таралады. 
Аурудың дамуына 20-25°С температура және 70% ауа ылғалдылығы 
қажет. 
Кӛктемде саңырауқұлақтың конидиялары түзіліп, кеселді таратады. 
Ӛсімдік бетіне түскен саңырауқұлақ конидиялары ӛнгенде бірнеше ӛскін 
беріп, жапырақтың леп тесіктері арқылы ұлпаға енеді. Бұл үрдіс кӛбіне ауа 
ылғалдылығы жоғары кезде таңертеңгі уақытта жүреді. Қолайлы жағдайда 
инкубациялық кезең ұзақтығы – бip апта, ал қолайсыз жағдайда – 15-40 
күнге созылады. Ылғалды ауа райында споралар мол түзіліп, ӛсімдік оңай 
залалданады. Ауруға шалдыққан ӛсімдіктің жапырақтары ылғал 
жетіспесе тез қурайды. Инфекция қоры –ӛсімдік қалдығы, тұқымдық 
тамыржемістер. 
Бұл ауруға қызылшаның барлық түрлері, екпе және жабайы 
ӛсімдіктердің 40 шақты түрлері – жоңышқа, бұршақ, қытайбұршақ картоп, 
гүлтәжі, кӛкпек, қалуен, бақа жапырақ, құлқайыр, шырмауық, қымыздық, 
бақ-бақ және басқалары шалдығады. 


184 
Ауру ӛсімдіктердің тамыр жемістері қоймада тез шipіп, тұқымның 
сапасы тӛмендеп ӛнiмi азаяды. Тамыржемістердің сапасы тӛмендеп, қант 
шығымы 37-70% кемиді. 
3.4.5 Фомоз 
Фомоз – Республиканың барлық қызылша егетін аудандарында 
кеңінен таралған кесел. 
Фомоз ауруына шалдыққан ӛсімдіктің жапырағында ipi, пішіні – 
дӛңгелек, ашық-қоңыр түсті, шеңберлі 
дақтар пайда болады (89-сурет). Дақтың 
бетінде майда, қара реңді нүкте тәрізді 
саңырауқұлақ 
пикнидалары 
түзіледі. 
Кеселмен алғашқыда ӛсімдіктің тӛменгі 
жапырақтары залалданып, кейін ауру 
ӛсімдік бойымен жоғары қарай жылжиды. 
Дертке шалынған ӛсімдіктің залалданған 
жапырақтары, әcipece құрғақ, ыссы ауа
райында қурайды. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   228




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет