199
Картоптың рак ауруының қоздырғышы –
Synchytrium endobioticum
Pers. саңырауқұлағы. Қоздырғыш картоптан
басқа да алқа тұқымдасына
жататын ӛсімдіктерді залалдауы
мүмкін. Күзге қарай бұлтық
ұлпаларында
саңырауқұлақтың
тыныштық
күйдегі
жынысты
споралары – цисталар түзіледі.
Цисталар қоңыр реңді, қалың
қабықты, топырақта 20
жылға
дейін тіршілігін
сақтай алады. Рак
ауруының
қоздырғышының
дамуына 16-17°С температура,
жоғары
ылғалдылық,
топырақ
қышқылдылығы
(рН-3,9-8,5)
қолайлы жағдай болып табылады.
102-сурет.
Рак
ауруымен
залалданған картоп тҥйнектері
Цисталар
70
күндік
тыныштық кезеңінен кейін, қолайлы жағдай туғанда ӛне бастайды. Қыстап
шыққан спорадан бip талшықты зооспоралар түзіледі де,
талшығы
кӛмегімен жылжып, картоп ұлпасына еніп, талшығын жойып,
вегетативті
дене – просорус түзеді. Просорустар ӛсе келе сорус түзіп, оған ӛткен
цитоплазма мен ядро бірнеше рет бӛлініп, сорустарда жаңа қабық пайда
болып, кӛп ядролы 4-9 бӛліктерге – зооспорангийлерге бӛлінеді, әр
зооспорангийде 200-300 зооспора түзіледі. Зооспоралар ылғал жеткілікті
жағдайда иe-ӛciмдіктi залалдайды.
Ауруға шалдыққан ӛсімдік мүшесінің
клеткалары шектен тыс
бӛлініп, iciктep мен бұлтықтар түзіледі. Саңырауқұлақтың толық даму
циклы – 10-12 күн. Вегетациялық кезеңде саңырауқұлақ бірнеше ұрпақ
бepyi мүмкін. Инфекция қоры циста түрінде
топырақта, түйнекте және
ӛсімдік қалдықтарында сақталады.
Рак ауруы картоп ӛнімін 40-60% тӛмендетеді.
Достарыңызбен бөлісу: