Абдуллина г. К

132 
КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТПЕН ТАНЫСУҒА АРНАЛҒАН 
ДИАГНОСТИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛДАР 
 
Бағдарламаның мазмұны 
Халық ауыз әдебиетінің кішігірім жанрлар жүйесі, олардың 
ерекшеліктері (әңгіме, ертегі), олардың басқалардан ерекшелейтін басты 
ерекшеліктері (тілі, композициясы, кейіпкерлері), прозалық және өлең 
жолдары салыстырмалы анализ процесінде анықталады. 
Тілдің мәнерлеу құралдарының (эпитеттер, салыстырулар, синонимдер, 
антонимдер, көп мағыналы сөздер) тексті мазмұндаған кезінде, әңгімелеу 
кезінде, оқығанының мазмұнына байланысты жауап беру кезінде ерекше 
көзге түсуі, оның көп қолданылуы. 
Көркем әдеби шығармалар жайлы және жазушылар жайлы деректер. 
Көркем шығарманы анализдеу, кейіпкер мінезінің, композицияның 
ерекшеліктерін ерекшелеу (кейіпкерді суреттеу, әрекетіне баға беру). 
Дауыс екпінді мимикалық мәнерлі құралдарының ( ырғақ, дауыс деңгейі, 
дауыстың қаттылығы, үзіліс, дауыс екпіні, қимыл,мимика) мәнерлеп оқу 
кезінде қолдану ерекшеліктері. Тіл ерекшеліктерін, авторлық көз-қарасты, 
сюжеттің бірізділігін сақтай отырып мазмұндау. Аналогиялар бойынша және 
кішігірім әңгімелер бойынша ойдан ертегі шығару. 
Тапсырмалар  
№ 1 тапсырма.
Жұмбақты шеш, жауабы бар суретті тап.
Ертегілер бойынша суреттер: «Қызыл телпек», «Үш торай», «Үш аю». 

 Тапсырма барысы: балаға ертегіге байланысты жұмбақ тыңдатып, 
сонан кейін бірінде жауабы бар суреттер көруге ұсынылады. 
Сұрақтар: 
- Неге, бұл ертегілер деп, есептейсің? 
- Авторлық және халық ертегілерін ата, олардың ерекшеліктері неде? 
- «Қызыл телпек» ертегісінің авторы кім? 

133 
Жұмбақтар 
Нәтижелерді бағалау 
5 ұпай – берілген тапсырмаға бала қиналған жоқ. Бала барлық сұрақтарға 
дұрыс жауап берді, авторлық және халық ертегілерін атап, олардың 
ерекшеліктерін айтты, «Үш аю» - орыс халық ертегісі, ал «Үш торай» – 
ағылшын халық ертегісі екендігін қосымша айтты.
4 ұпай – бала тапсырманы ереже бойынша орындады, бірақ қосымша 
деректерді айтқан жоқ. 
3 ұпай – бала жұмбақты шешті, ертегілерді дұрыс атады. Авторлық және 
халық ертегілерін атады, бірақ «Қызыл телпек» ертегісінің авторын айта 
алмады. 
2 ұпай – балада тапсырманы орындау барысында қиыншылықтар болды, 
қателер жіберді, бірақ тәрбиешінің көмегімен оларды түзетті. Авторлық 
және халық ертегілерінің ерекшеліктерін анықтай алмады. 
0 ұпай – бала тапсырманы орындай алмады, яғни көптеген қателіктер 
жіберді, тәрбиешінің көмегімен де оларды түзете алмады.
№ 2 тапсырма: Сүйікті ертегілер 
Тапсырма барысы: балаға оған таныс, мүмкіндігіше көп ертегілерді атауды 
ұсынылады. 
Нәтижелерді бағалау: Әрбір атаған ертегіге балаға бір ұпай беріледі. 
№ 3 Тапсырма. Жанрын ата 
Тапсырма барысы: Тәрбиеші көркем шығармаларының үзінділерін 
тыңдатып, әр үзіндінің жанрларын анықтауды ұсынады. 
Нәтижелерді бағалау: Әрбір дұрыс жауапқа – 1 ұпай (үзінділердің саны 
алтыдан кем болмау керек). 
№ 4 Тапсырма. Ертегіні мазмұндап бер, басты кейіпкерлерге мінездеме бер 
“Қызыл телпек” ертегісі бойынша суреттер 
 
 
 
 
 
 

134 
Тапсырма барысы:
1 Бөлім. Тәрбиеші балаға ертегі суреттерін көрсетіп, оларды белгілі бір 
ретпен қоюды ұсынады (ертегі сюжетіне сәйкес), сонан соң ертегіні 
мазмұндауды сұрайды.
2 Бөлім.Тәрбиеші жағымды және жағымсыз кейіпкерлерді атап, оларға 
мінездеме беруді сұрайды, яғни Қызыл телпек, қасқыр, орман кесушілер 
қандай кейіпкерлер екендігіне жауап беру керек.
Нәтижелерді бағалау 
5 ұпай – ертегіні мазмұндау кезінде сюжеттің бірізділігін сақтайды. 
Әртүрлі мәнерлеу құралдарын қолданады. Кейіпкерлер әрекеттерінің 
мотивтерін дұрыс анықтайды, оларға толық мінездеме береді.
4 ұпай – толық мазмұндады, бірақ қажетінше эмоционалды емес. Кейіпкер 
мінездері дұрыс анықталды. 
3 ұпай – мазмұндау кезінде сюжеттің бірізділігін орнату үшін тәрбиешінің 
көмегі керек болды. Кейіпкерлерге дұрыс мінездеме берілді, бірақ толық 
емес . 
2 ұпай – бала шығарманы өз күшімен мазмұндауға қиналады, сөз қоры аз, 
мәнерлі емес. Бала жағымды және жағымсыз кейіпкерлерді дұрыс атады, 
бірақ өз жауабына дәлел келтіріп, түсіндіре алмады. Кейіпкерлерге 
мінездеме нашар және бір қалыпта берілді.
0 ұпай – мазмұндауы толық емес, сюжеттің бір ізділігі сақталмаған. Бала 
тәрбиешінің көмегіне жиі жүгінеді. Кейіпкерлерге мінездеме бере алмады 
және олардың әрекеттерінің мотивтерін түсіндіре алмады.
№ 5 тапсырма. Өтірік өлең 
Тапсырма барысы: балаға бағдарламадағы көрсетілген өлеңді оқып беріңіз, 
өлеңде 
ғажайып 
болып 
көрінгенін 
ерекшелеуді 
сұраңыз, 
оны 
толықтыратыңдай жалғасын ойлап табуға ұсыныңыз. 

жүктеу/скачать 1.97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: