139
ГЛОССАРИЙ
Аномальды - «anomalos» гректің «дұрыс емес немесе қалыптан тыс»
кемістік деген мағынада.
Алалия – сөзге дейінгі кезеңде ми қабығындағы сөз аймақтарының
зақымдануынан сөздің жүйелі дамымауы.
Аутизм - (гр.
autos - өзім) - адамның сырткы дүниеден оқшауланып,
өзімен-өзі болып, іштей сары уайымға салынған кездегі көңіл күйі.
Афазия – ми қабығындағы сөз аймақтарының зақымдануынан сөздің
барлық құрылымы ыдырауы.
Әуендік-екпіндік бұзылулар - екпінді дұрыс қоймаумен байланысты
(логикалық - фразада, грамматнкалық — сөзде) дауыстың күшімен
жоғарылығының, тембрдің бұзылуы.
Бірінші қатардағы интегратор - біріктіруші, байланыстырушы
функциясын атқарады.
Былдырлау – белгілі бір дыбыстар кешенінің, дауысты және дауыссыз
дыбыстар қосындыларының пайда болуы.
Вербальды зона - мидың сол жарты шары сөздік жарты зонасы (оң
қолымен жазатын адамдардың миының сол жарты шары).
Генераторлық жүйе - дыбыс толқындарының пайда болуына әсер ететін
дыбыс тербілістері (вибраторлары: көмей, жұтқыншақ ауыз қуысы).
Гипоксия - эмбриондық кезеңдегі
мидың зақымдануымен және ми
бөліктеріне ауа жетіспеуі.
Дауыс реакциясы - баланың қоршаған ортамен тепе-теңдігінің немесе
оның бұзылғанын айқындайтын жалпы эмоциялы реакциясының белгісі.
Дефектология «defectus» - деген латын тілінде «кемістік» деген мағынаны
көрсетеді, ал «logos» грек тілінде – «сөз, ілім».
Дизартрия – сөз бұлшықеттері иннервациясының (иннервация
– белгілі
бір органдардың немесе ұлпалардың жүйке жүйесімен қамтылуы)
бұзылуынан сөздің дыбысталуы бұзылуы жатады.
Дислалия – дыбыстық бұзылу
, перифериялық
сөйлеу аппаратының
кемістігінен болатын органикалық кемістік.
Екінші қатардағы интегратор - «сигналдардың сигналы» функциясын
атқарады.
Интериоризация - сыртқы сөйлеуді ішкі сөйлеуге айналдыру.
Инстинктер
–
биологиялық
қажеттіріктерді
қанағаттарндыруға
бағытталған ішкі және сыртқы тітіркендіргішке организмнің тұқым қуалау
арқылы берілетін күрделі стереотипті қозғалысы, іс-әрекеті, шаралары.
Компенсация – кемістіктің орнын толтыру, күрделі, көп деңгейлі процесс.
Кері афферентті байланыстар – тілдік бұлшықеттердегі артикуляциялық
органдардың қозғалыс импульстарын жоғарғы жүйке жүйесіне
тасымалдаушы функциясын атқарады.
Латерализация - мидың кейбір әрекеттерге
ерекше жауапты болып,
белгілі үстемді орталыққа айналуы.
140
Логопедия - сөйлеу тілінің кемістіктерін, оның бұзылу себептерін,
болдырмау жолдарын, кемістіктерді әртүрлі жолдармен түзетіп
жоюдың
тәсілдерін зерттейтін арнайы педагогикалық ғылым.
Логопсихология — алғашқы кемістік ретінде, сөйлеуінде бұзылуы бар
адамдардың психикалық ерекшеліктерін зерттейтін,
арнайы психология
саласы.
Логоневроз - невротикалық бұзылу мен сөйлеудің невротикалық
бұзылуынан туады.
Логоррея - өзіне таныс сөздердің барлығын байланыссыз айтуы.
Логофобия - бала сөйлеуге қорқады, үндемей қалады, кей жағдайларда
сыбырлап зорға сөйлейді.
Достарыңызбен бөлісу: