Дәрістер Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті
 
Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus)
 
Басылым: екінші
 
Ф ЕНУ 703-08-21. Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Екінші басылым 
Тұздар құрамына байланысты орта, қышқылдық, негiздiк, қос және комплекстi 
тұздарға жiктеледi: 
а) NaCl, K
2
SO
4
, Ca
3
(PO
4
)
2
орта тұздар 
б) NaHCO
3
, KHSO
4
, Fe(HSO
4
)
3
, Fe(HSO
4
)
2
қышқылдық тұздар 
в) MgOHCl, AlOHCl
2
, Al(OH)
2
Cl 
негiздiк тұздар 
г) KAl(SO
4
)
2
, NH
4
Fe(SO
4
)
2 
қос тұздар 
д) K
3
[Fe(CN)
6
], [Ag(NH
3
)
2
]Cl
комплекстi тұздар 
 
Тұздарға тән реакциялар: 
 
а) тұз + қышқыл = жаңа тұз + жаңа қышқыл 
б) тұз + сiлтi = жаңа тұз + жаңа негiз 
в) тұз I + тұз II = тұз III (ерімейтін тұз) + тұз IV 
г) тұз + Ме I = жаңа тұз + Ме II 
Қышқылдық тұздар суда жақсы еридi, ал негiздiк тұздар суда ерiмейдi. 
Тұздардың диссоциациялануы: 
K
2
SO
4

2K
+
+ SO
4
2-
NaHCO
3

Na 
+
+ HCO
3
-
AlOHCl
2

AlOH
2+
+ 2Cl
-
KAl(SO
4
)
2

K
+
+ Al
3+
+ 2SO
4
2-
K
3
[Fe(CN)
6
] 

3K
+
+ [Fe(CN)
6
]
3-
Бейорганикалық қосылыстардың номенклатурасы 
 
Оксидтердiң атаулары 
 
Na
2
O – натрий оксидi
Cu
2
O - мыс (I) оксидi 
CaO - кальций оксидi 
CuO - мыс (II) оксидi 
Al
2
O
3
- алюминий оксидi FeO - темiр (II) оксидi 
MgO - магний оксидi
Fe
2
O
3
- темiр (III) оксидi 
Негiздердiң атаулары 
 
NaOH - натрий гидроксидi
Fe(OH)
2
- темiр гидроксидi (II) 
Ca(OH)
2
- кальций гидроксидi
Fe(OH)
3
- темiр гидроксидi (III) 
Al(OH)
3
- алюминий гидроксидi Cr(OH)
2
- хром гидроксидi (II) 
Қышқылдардың атаулары 
HCl - тұз қышқылы
H
2
SO
4
-күкiрт қышқылы 
H
2
CO
3
- көмiр қышқылы 
H
2
SO
3
- күкiрттi қышқыл 
HNO
3
- азот қышқылы 
H
3
PO
4
- фосфор қышқылы 
 
 
 
 
Тұздардың атаулары 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті
 
Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus)
 
Басылым: екінші
 
Ф ЕНУ 703-08-21. Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Екінші басылым 
NaCl - натрий хлоридi (ас тұзы) 
CaCO
3
- кальций карбонаты ( iзбес тасы, мрамор, бор) 
Ba(NO
3
)
2
- барий нитраты 
NaHCO
3
- натрий гидрокарбонаты (ас содасы) 
MgOHCl - магний гидроксохлоридi 
K
3
PO
4
- калий фосфаты 
KAl(SO
4
)
2 
– калий-алюминий сульфаты
K
3
[Fe(CN)
6
] – калийдің гексацианферраты (ІІІ) 
3-дәріс. Атом құрылысы 
1811 ж ағылшын ғалымы Джон Дальтон элементтер кішкене ұсақ бөлшектерден - 
атомдардан тұрады деген гипотезаны ұсынған. ХІХ ғасырдың соңына дейін атом 
бөлінбейтін бөлшек деп есептелінген. 1897 ж ағылшын физигі Джон Томсон теріс 
зарядталған бөлшек - электронды ашып атом құрылысының бірінші теориясын (1904 ж) 
ұсынған. Томсон бойынша: “Атом біркелкі тығыздықпен орналасқан оң зарядтардан 
тұратын сфераны құрайды. Электрондар осы оң зарядтар арасында еркін қозғалыста 
болады. Оң зарядтар мен электрондардың мөлшері бір-бріне тең, сондықтан атомның 
заряды жок.”
Электрондар барлық заттарда болады. Электрондар зат жанғанда жалынында болады, 
затты қыздырғанда, жарық және рентген сәулелерімен сәулелендіргенде бөлінеді. 
Металдардың электрөткізгіштігін электрондар қамтамасыз етеді. Электр тоғы –
электрондардың бір бағыттағы қозғалысы. 
Дальтонның теориясын экспериментті түрде 1907 ж ағылшын физигі Эрнст Резерфорд 
тексерген. Ол үшін ол әдейі құрастырылған приборда жұқа алтын қаңылтыршаны 

-
бөлшектермен атқылап. 

-Бөлшектердің басым бөлігі өзінің траекториясын өзгертпей 
қаңылтаршадан өтіп кеткен, тек өте аз бөлігі кейін қайтқан, яғни қаңылтаршаның өң 
зарядтарымен соқтығысып траекториясын 180
о
- қа өзгерткен. Резерфорд тәжірибе 
нәтижелеріне есептеулер жүргізу арқылы оң зарядтың диаметрі 10
-13
см екендігін анықтап,
атом құрылысының екінші теориясын – планетарлық теорияны (1911 ж) ұсынған. Резерфорд 
бойынша: “Атом оң зарядталған ядродан және теріс зарядталған электрондардан 

жүктеу/скачать 2.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: