Тарих 90 жауаптар
)Моғолстанның əлсіреуі жəне құлауы
жүктеу/скачать 0.67 Mb. Pdf көрінісі
|
| 26)Моғолстанның əлсіреуі жəне құлауы.
14 ғасырдың ортасында Шағатай ұлысы ыдырап шығыс жəне батыс бөліктерге бөлінді.Мауаранахрдың батыс бөлігінде Əмір Темір мемлекеті,ал шығысында Моғолстан мемлекеті құрылды.Моғолстан тарихи-жағрапиялық термині «моңғол» атауынан шыққан.Моғолстан алғаш құрылғанда билік Шағатай ханға адал қызмет еткен дулат тайпасы əмірлерінің бірі —Болаттың қолында болды.Шыңғыс ұрпағы болмаған соң,өзінің айтқанына көнетін əлі жас 18 дегі Шағатай ұрпағы Тоғылық Темірді 1348 жылы хан тағына отырғызады. Моғолстан мемлекетінің құрамы Шығыс Түркістан, Оңтүстік Шығыс Қазақстан жəне Орта Азияның кейбір жерлері кірді.Орталығы Алмалық қаласы болды.Моғолстан құрамына кіретін тайпалар: дулаттар,қаңлылар,Керейіттер, арғындар, үйсіндер аты аталмағанмен олардың да осы бірлестікте болғаны анық.Мемлекет басшысы хан болды.Қоғамда күпшір,зекет,тағар,баж,харадж салықтары жиналды.Дəстүр бойынша дулат тайпасынан шыққан мемлекетті басқару ісіне ұлысбек көмектесті.Тоғылық Темір үстемдігін нығайту үшін ислам дінін қабылдаған. Тоғылық Темірден кейін ұлы Ілияс Қожа мен Əмір Темір арасында 1365 жылы Батпақты деген жерде шайқас өтеді.Əмір Темір жеңіліп қашып құтылады.Ілияс Қожаны дулат тайпаларының əмірлері өлтіреді.Моғолстандағы алауыздықты пайдаланып Əмір Темір жорыққа шығады.Көп жорықтар жасалып,Моғол билеушілері қарсылық көрсете алмайтынын білген соң,Ақ Орда ханы Тоқтамыспен одақтасады.Алайда жеңілістен көз ашпай еш нəтиже болмайды.Əмір Темір өлгеннен кейін де Моғолстан жағдайы жақсармады.Моғолстан дербестігін сақтап қалады.1428 жылы Моғолстанды билеп тұрған Уəйіс хан қайтыс болып, балалары Жүніс пен Есен бұға таласады.Дулат тайпаларының қолдауымен Есен бұға хан болады.Ол өлген соң ғана Жүніс отырады.Алайда Жүніс ұрпақтарының арасындағы билікке талас,бірліктің болмауы,ойраттардың шабуылы Моғолстанның біржолата ыдырауына əкеледі.Оның құрамында болған тайпалар Қазақ хандығының құрамына бірігеді жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|