Тарихнама ғылымының принциптері. Басқа да тарих ғылымының салалары сияқты тарихнаманың да өз ұстанымдары мен әдістері бар. Оның негізгілерінің бірі – тарихилық приципі. Оның мәні мынада: кез– келген тарихнамалық құбылыс қоғамда қалыптасқан факторларға байланысты даму процесінде зерттелуі қажет. Яғни, белгілі бір ғалымның тарихи концепциясы немесе ғылыми бағыттың ой–пікірінің тууы, дамуы және оның ғылымда түпкілікті орын алу процесі өз кезегімен баяндалады. Орыс тарихнамасында бұл принципті ұстанған XIX ғасырдың белгілі тарихшысы С.М. Соловьев.
Соңғы жылдары тарихшылар арасында тұтастық принципы орын алып отыр. Тарихтың кезеңдерін немесе тарихнамалық бағыттың бірін зерттеу барысында тарихи білімнің барлық элементтерінің байланысын бір жүйе ретінде қарастыру. Кез келген тарихшының ғылыми көзқарасын анықтау үшін оның таңдаған тақырыбы, жинаған деректер корпусының толықтығы, деректерді талдау әдістері сияқты оның зерттеу лабороториясындағы тағы да басқа ұсақ–түйектерге баса назар аудару қажет. Оның шығармасының контекстісінен өзіңе керек цитатаны жұлып алып өз тұжырымыңызды дәлелдеуге пайдаланатын болсаңыз қателікке ұрынуыңыз мүмкін.
Кеңес заманында тарихшылар міндетті түрде ғылыми зерттеу процесінде таптық принципті ұстанды. Тіпті бұл принципті пайдалана отырып жазылған шығарманың ғылымилығына шүбә келтірілмеді. Сондықтан тарихшының ғылыми еңбегін талдамас бұрын оның авторының таптық көзқарасына көңіл аударылатын еді.
Қазақ тарихына байланысты еңбектерді талдағанда автордың ұлттық көзқарасы ескерілуі керек. Өйткені күні бүгінге дейін қазақ тарихы бөтен ұлттың дүниетанымы негізінде жазылып келеді. Белгілі бір ұлттың тілін, ділін, дінін, әдет–ғұрпын жете білмей оның тарихы жөнінде тұшымды еңбек жазу мүмкін емес. Сондықтан егер басқа бір халықтың тарихына терең бойлау үшін ұлттық принцип сенің негізгі ұстанымын.
Достарыңызбен бөлісу: |