Дәріс 7, 8 – Бензол және оның гомологтары
Дәріс жоспары:
Бензолдың гомологтық қатары.
Изомерия. Номенклатура.
Ароматты қосылыстардың көзі. Синтетикалық алу әдістері.
Химиялық қасиеттері.
Орынбасу реакцияларының механизмі. Орынбасарлардың бағыттаушы әсердің механизмі.
Бензол гомологтары:
|
|
метилбензол
|
этилбензол
|
|
Винилбензол (стирол)
|
Изомерия. Құрылымдық изомерия
Бензолды алу жолдары:
Өндірісте: бензол және оның гомологтарын мұнайдан, кокс газынан, тас көмір шайырынан алады.
лабораториялық әдіс
Бензой қышқылын декарбоксилисациялау:
2. Вюрца-Фиттиг реакциясы
Физикалық қасиеті. Бензол және оның гомологтары – түссіз сұйықтық. Олар суда еримейді, бірақ органикалық еріткіштерде ериді
Бензолдың химиялық қасиеттері.
Бензол және олардың гомологтарына тән химиялық қасиетті SE2
Электрофильдік орынбасу реакциясы.
Қосылу реакциялары:
Тотығу реакциясы:
І текті орынбасарлар – орто-пара-ориентанттар. Оларға жатады: радикалдар, - ОН, -NH2, - NHR, - NR2, -ОН, OR, - NHCOR, -OCOR, -SH, - галогендер.
ІІ текті орынбасарлар – мета-ориентанттар. Оларға жатады:
Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: бензол және оның гомологтарының изомерия, номенклатурасы, физикалық және химиялық қасиеттері, І және ІІ текті орынбасарлар
Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Бензолдың алу жолдары?
Электрофильді орын басу реакцияларының механизмі?
І текті орынбасарлардың бағыттаушы әсері неде?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Бруис, П.Ю. Органикалық химия негіздері. 1-бөлім: оқулық /П.Ю. Бруис; [қазақ тіліне ауд. Бажықова К.Б.] – Алматы: Полиграфкомбинат, 2013. 293-330 б.
2. В.Л. Белобородов, С.Э. Зурабян, А.П. Лузин, Н.А. Тюкавкина. Органическая химия. – М.: Дрофа, 2008. –Кн.1, С. 249-298
3. В.Ф. Травень. Органическая химия. – М.: Академкнига, 2008. Т.1., С.380-384, 411-457
Достарыңызбен бөлісу: |
