Дәріс 13, 14 – Ароматты нитроқосылыстар
Дәріс жоспары:
Нитроқосылыстардың құрылысы
Номенклатура, изомерия
Алу жолдары
Химиялық қасиеттері
Молекуласында тікелей бензол сақинасымен байланысқан немесе бүйір тізбекте орналасқан бір немесе бірнеше нитротопшалары бар қосылыстарды ароматты нитроқосылыстар деп атайды.
Ароматты нитроқосылыстар екі топқа бөлінеді: 1. Нитротобы бензол сақинасымен тікелей байланысты, 2. Нитротобы бүйыр тізбекте орналасқан орналасқан қосылыстар
Алу жолдары. 1. Арендерді нитрлеу
Химиялық қасиеттері. І. Нитротоп бойынша
1. Зинин реакциясы (қышқыл ортада)
ІІ. Ароматты сақина бойынша реакциялар
1. Электрофильді орын басу реакциялары
2. Нуклеофильді орынбасу реакциялары
Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: ароматты нитроқосылыстардың электрондық құрылысы, алу жолдары, номенклатура, изомерия, химиялық қасиеттері.
Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Нитротоптың құрылысын сипаттаңыз?
Ароматты нитроқосылыстарға қандай реакциялар тән?
Ароматты нитроқосылстарды қандай жолмен алады?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. В.Л. Белобородов, С.Э. Зурабян, А.П. Лузин, Н.А. Тюкавкина. Органическая химия. – М.: Дрофа, 2008. –Кн.1, С. 531-541
2. В.Ф. Травень. Органическая химия. – М.: Академкнига, 2008. Т.1., С.348-356
Дәріс 15, 16 – Ароматты аминдер
Дәріс жоспары:
Ароматты аминдердің номенклатурасы, изомериясы, классификациясы
Алу жолдары
Химиялық қасиеттері
Молекуласында бензол сақинасымен байланысқан амин тобы (-NH2) бар қосылыстарды ароматты аминдер деп атайды.
Ароматты аминдері алифатты аминдер секілді амиактың туындылары ретінде қарауға болады. Қарапайым өкілі – анилин. Соған сәйкес, ароматты аминдер де біріншілік (I), екіншілік (II) және үшіншілік (III) болып бөлінеді:
Ar – NH2 (Ar)2 NH (Ar)3N
I II III
Молекуласында екі амин топшасы бар қосылыстарды диаминдер дейді. Әдетте, ароматты аминдерді тарихи номенклатура бойынша атайды. Халықаралық номенклатура бойынша радикалдың атына амин деген сөзді қосып атайды:
Қосылыстар: Т. Н. Х. Н.
C6H5 – NH2 анилин фениламин
C6H5 – NH – CH3 N - метиланилин метилфениламин
CH3 – C6H4 – NH2 толуидин толуиламин
Алу жолдары. 1. Нитроқосыларды тотықсыздандыру (Зинин реакциясы)
2. Галогентуындылардың аммиак пен аминдер мен әрекеттесу
3. Біріншілік аминдерді алкилдеу
Достарыңызбен бөлісу: |
