Республиканский научно-методический журнал «Педагогический мир Казахстана»
Педагогический мир Казахстана. №3(92) – февраль, 2023
жүктеу/скачать 3.17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Педагогический мир Казахстана. №3(92) – февраль, 2023
22 атмосферасын құруға пайдалы болады. Ойын технологиясының көмегімен баланың шы- ғармашылық қабілеттері де дамиды. Мысалы, бала- ларды көркем əдебиетпен таныстыруда (көркем шығармаларды бірлесіп қайталау) балалар тəжі- рибе жинайды, бұл оларға ойын ойнауға мүмкіндік береді - ойлап табу, қиял ойындары жүзеге асады. Осының арқасында ойын технологиялары балабақ- шадағы білім беру сапасын реттеу тетіктерінің бірі болып табылады. Театр жəне ойын қызметі жалпы балаларды жаңа əсерлермен, біліммен, дағдылармен байытады, əде- биетке, театрға деген қызығушылықты дамытады, диалогтық, эмоционалды мəдениетті сөйлеуді қа- лыптастырады, сөздікті белсендіреді, əр баланың моральдық-эстетикалық тəрбиесіне ықпал етеді. Педагогикалық процесте қазақтың ұлттық ойында- рын қолдана отырып, тəрбиешілер ойын техноло- гияларының оқыту жəне дамыту функцияларын ғана емес, сонымен қатар əртүрлі тəрбиелік фун- кцияларды да жүзеге асырады: олар сонымен бірге балаларды ұлттық құндылықтармен таныстыру ар- қылы отансүйгіштікке, адамгершілікке тəрбие- лейді. Мектеп жасына дейінгі балалардың əлеуметтік өмі- рінің ерекше түрі – олардың өз қалауы бойынша бі- рігетін, өз бетінше əрекет ететін, жоспарларын жү- зеге асыратын, əлемді танып-білуге арналған ойын. Өз бетінше ойын əрекеті баланың физикалық жəне психикалық дамуына, адамгершілік жəне еріктік қасиеттерін, шығармашылық қабілеттерін тəрбие- леуге ықпал етеді. Ойындар сабақта пайдаланылады, бос уақытында балалар өздері ойлап тапқан ойындарды ынтамен ойнайды. Педагогика баланың дамуы үшін ең ма- ңызды. Теориялық тұрғыдан ойын əртүрлі пози- циялардан қарастырылады. Философиялық көзқа- рас тұрғысынан баланың ойыны – оның субъектив- тілігінің призмасы арқылы өтетін дүниені меңгеру- дің негізгі жолы. Ойнайтын адам – өз əлемін жасай- тын адам. Психология позициясынан ойынның ба- ланың жалпы психикалық дамуына, оның қабылда- уын, есте сақтауын, қиялын, ойлауын қалыптасты- руға үлкен əсері бар. К.Д.Ушинский ойынды баланың ересектердің қор- шаған əлемінің толық күрделілігіне ену тəсілі ре- тінде анықтады. Ойын жағдайын құру арқылы мек- теп жасына дейінгі балалар кейінірек жүзеге асы- рылатын адами қарым-қатынастың негізгі аспекті- лерін меңгереді. Ойынның педагогикалық аспек- тісі, оны балалардың өмірі мен іс-əрекетін ұйым- дастыру формасы ретінде түсінумен байланысты. Ойын балалар үшін ең қолжетімді əрекет түрі, ол сыртқы əлемнен алған əсерлері мен білімдерін өң- деу тəсілі. Ерте балалық шақта баланың басқа іс- əрекетте емес, ойында, ойын оның ережелеріне қарай тəуелсіз болуға, өз қалауы бойынша құрдас- тарымен қарым-қатынасқа түсуге, ойыншықтарды таңдауға жəне əртүрлі заттарды пайдалануға, қи- сынды сюжетке байланысты белгілі бір қиындық- тарды жеңуге мүмкіндігі бар. Ойын технологиясының мақсаты баланы өзгерту немесе оған қандай да бір ерекше мінез-құлық дағ- дыларын үйрету емес, баланың ашылуына жəне ойында оны толғандыратын жағдайларды шешуге мүмкіндік беру. Бұл технологияның маңызды элементтерінің бірі ойын қызметін ұйымдастыру болып табылады. Ойын əрекетінің бірнеше түрлері бар. Мұндай ойындарда бала өзінің даралығын жəне басқа бала- лармен қарым-қатынас жасау дағдыларын көрсе- теді жəне дамытады, сонымен қатар, мұндай ойын оның балалық үйдегі өмірінің жалғасы болып табы- лады жəне баланың балабақша мен үйдегі өмірі арасындағы қайшылықтарды жоюға көмектеседі. Бұған балалық шақтағы тəжірибемен сəйкес келе- тін тақырыпты өте мұқият таңдау арқылы қол жет- кізіледі. Ойын əрекеті білім беруде де, жалпы өмірді ұйымдастыруда да қолданылады деуге бо- лады. Қарастырылып отырған технологияның ең маңызды элементі ретінде ойынға ерекше назар ау- дару қажет, өйткені болашақта білім берудің жаңа тəсілдерін бекіту үшін ойынның маңызы зор. Еркін ойын ойнаудың тиімді жағы балалар өздерін еркін сезінеді, ойынды шынайы өз еркімен ойнай біледі. Құммен ойнау барысында балалардың сыни ойлауы, байқағыштық қасиеттері шығармашылық қабілеттері саусақ моторикасы дамиды. Құм мен судың қасиеттерін біледі. Құммен тəжірибе жа- сауды, ылғал құммен құрғақ құмды ажыратады. Ба- лалар командамен жұмыс жасауға дағдыланады жəне коммуникативтілік- тілдік қарым қатынас жа- сайды, өз іс-əрекетін қалауынша жоспарлап үйре- неді. бір-бірлеріне көмектесе біледі. Оқытудың ойын технологиялары-бұл берілген жағ- дай, ал оның негізіндеəлеуметтік тəжірибе жатыр. Адамды белгілі бір жағдайларға қою нəтиже береді, ондағы өзіне тəн емес жаңа қасиеттерді дамытып жəне өз қасиеттерін бақылауға алады. Коммуника- тивті дағды бұл негізгі дағдыларды үйренуге арнал- ған тамаша өріс. Мақсаты ортақ мақсатқа əкелетін əңгіме, тапсырмалар болып табылады. Педагогикадағы ойын жағдайы интерактивтіліктің маңызды аспектілерінің бірі болып табылады. Пе- дагогикадағы ойын технологиясы балаға жеке бо- луға мүмкіндік береді. Мүдделі, командада жұмыс істеу дағдыларын пы- сықтау, сол арқылы өзін-өзі тəрбиелеуге, жауапкер- шілікке итермелейді. Ойын барысында бала өз мақсатына негізделген, кез-келген жағдайда есте сақтайды. |