Жаңа сабақга оқушыларға жаңа білім меңгертіледі. Жаңа қубылысты таныту арқылы оқушылардың ой-өрісі, білім аясы, дүниеге көзқарасы кеңейеді.
Қайталау сабағы түрлі пәндерден алған білімін толық қалыптастыру мақсатында жүргізіледі.
Бекіту сабағы- оқушылардың түрлі пәндерден алған білімдері қаншапы^ты меңгерілгендігін байқау ушін жүргізіледі [9;4]
Сабақтың дидактикалық міндеттерін шешу үшін оқу сабағын төмендегі типтерге бөлуге болады [12;353]
Мүғалімдер сабақ түрлері жөніндегі ғалымдар көрсеткен нұсқауларды шебер пайдаланды.оларды М.И.Махмутов ұсынған сабақ жүйесінің түрлері ғана емес, типтері де қызықтырады
Сабақ типтері
Сабақ турлері
I. Жада оқу материалын окьга- үйрену сабаш (сабақгьщ I тшгінін методикалық вариантгары-
кіріспе,байқаулар,материалдар жинау)
а) лекция сабақ, ә) эңгіме сабак, б) кино сабақ, в) е^ бетімен жұмыс істейтін теориялык немесе практикалық сабақ, г) аралас сабақ \бір сабақга сабақгьщ бірдате түрів бірікгіруА
II. Білім икемділікпен машыкш жетілдіру сабаш: меңгергенді максатгы пайдалаиу.
а) өз бетімен жұмыс істеу (ауызша немесе жазбаша жатгығулар), э) лабораториялық жұмыс сабағы, б) практикалык жршс сабагы, в) экскурсия сабағы, г) семиаар.
III. Жұйелеу және жинакгау сабақтары.
IV. Аралас сабақ.
Бұған сабакгьщ негізгі бес типі кіреді:
V. Бакылау сабақтары (икемділік пен машыкты
бағалау).
а) ауызша сңіау (жекегае,топ-топ,жагтылама) э) жазбаша сң>ау (жеке-жеке),б) зачет.практикалык сынак (лабараторшшык жұмыс), в) бақылау (ш бетіме» істелетін жумыс), д) аралас сабак (бірінті үоі түрді біріктіру)
[9;77]
ю Бастауыш сатыда окушының жалпы жэне психикалық дамуының жеткіліктІ деңгейіне қол жеткізу үшін, ең алдымен, білім берудің приоритеті түбегейлі өзгеруі керек: бірінші кезекте, бұрыиғыша оқушьшы пэндік білім, біліктердің белгілІ бір жиынтыгымен қаруландыру мақсаты койылады.
Бекіту сабағы оқушылардың қазақ тілінен алган теориялық білімін пысықтауда улкен кызмет атқарады. Бұл сабақ мектеп оқушыларының қазақ тілінен күнделікті алған білімдерін нығайтып отыру мақсатында жургізіледі.
Сондай-ақ бул сабақ білімді бекіту жэне оларды қандай объектілер негізінде жаттықтыру сияқты мэселелерді қамтиды. Бекіту сабагы мына сиякты жү_мыс түрлері бойынша жүзеге асырылады: 1) мұғалімнің дайындаған кеспе қағаздары бойынша жүргізіледі; 2) мү-ғалімнің арнайы жинап жүрген мысалдары негізінде алынады; 3) оқулық пен оқу қүралдары негізінде жүргізіледі; 4) картина және сурет негізіиде орындалады; 5) жобасы мен кестелер бойынша жүргізіледі; 6) арнайы дайындалған мэтіндер пайдалынылады.
Сонымен, бекіту сабакгарының алға қоятын ең басты мақсаты оқушылардың алған білімін практикада қолдана білуі жэне оны жазбаша мақсатта жүргізілетін еңбектерінде іске асыруы больш табылады.
Бірақ, оқытушылар бекіту сабағының қү^рыльшын элі де болса қайталау, иысықтау сабақтарына кіретін сабақ түрлеріяің бірі болып келеді. Окытудың түпкі максаты- алған білімді өмірде пайдалана білу. Бу_л мектеп қабырғасынан, сабақ үстінен басталады. Қазақ тілінен бекіту сабақгарын тиімді тэсілдер арқылы өткізу жолдары нэтижесінде, оқушылардың алған теориялық білімін пьтсықтауда үлкенқызмет атқарады.
11 Б.Ниетжанның «Педагогика» атты еңбегінде бекіту сабағының қүрылымын былай берген:
Білімді, іскерлікті, дағдыны қалыптастыру сабағы. Сабақтың қүрыльімы:
¥йымдастыру
Сабақтың мақсаты мен міндеттері.
Бекіту
Қорыту және үйге тапсырма беру [І0;353]
Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдияровалар өз еңбектерінде бекіту сабағының құрылымын былай берген:
Сабақтың басталуын ұйымдастыру. Оқушыларға сабакгың мақсат -
міндеттерін түсіндіру.
Бұрын әтілген оқу материалдарын қайталау, пысықгау.
Оқушылардың ез бетінше жұмыс істеуі. Түрлі жаттығулар мен
практикалық және лабораториялық жұмыстарын атқаруы.
4. Сабақты қорытындылау, үйге тапсырма беру, түсіндіру.
Жаңа білімді оқушылардың қабылдап, меңгеруі барысында
сабакдың пысықтау және бекіту кезеңдері де белсенді қызмет атқарады. Себебі жаңадан оқып үйренген білімдерді пысықтап отыру әр сабақтың елеулі элементі болып табылады.Алғаи білімді бекітпейінше, оны сапальі да берік меңгеру мүмкін емес.
Сондықтаи білімді бекіту сабағы өзінің құрылысы женінен әр алуан болып келеді.
Мұғалімнің түсіндіруі жағдайында оның сезімен бірге оқушылардың өз бетінше жатгығу істері және тәжірибелік - зертханалық жұмыстарында тәжірибелер жүргізіп, көрнекі қуралдарын көрсету жұмыстары қоса атқарылады.
Оқу жұмысының мұндай алуан түріне қарамастан муғалімнің сөзі жетекші рөл атқарады.
12 Мұндай сабақгарда бұрынғы ұғынған оқу материалдарын оқушылардың қаншалықты терең меңгергенін, көлемін, сапасын тексеру жұмыстары да кіреді» - деген [13; 184]
Оқушылардың білімін бекіту сабағында олардың алған білімі бекиді, дағдысы қалыптасады, жетіледі.
Дағды - автаматтандырылған әрекет.«Дағды тек саналы түрде автоматтандырылған қимыл-әрекет түрінде көрінеді, ал сонан соң әрекеттің автоматтандырылған тәсілі ретінде қызмет атқарады»
Дағды - жаттығу нәтижесінде автоматтардырылған әрекет [14; 203].
Дағды - қайта-қайта орындалатын практикалық әркетке машықтандыру. Мысалы: тез оқу дағдысы-жүйелі түрде жаттығу нәтижесі. Дағды сенсорлық, ақыл-ой /ойлау, еріктік/ және қозғаушылық / психомоторлық/ деп бөледі [7;60]
Бастауыш кғласс мұғалімдері жұмысында білімді және икемділік пен машықты қалыптастыратын.жүйеге келтіретін бекіту сабағы жиі қолданылады.Кейбір ғалымдар сабақгың бұл түріқмысалы М.И.Махмутов білім,икемділік,машықты жетілдіру және жуйелеу сабағы деп біледі.
Сабақгың бұл түрін белгілі бір білім негізінде жаттығулар арқылы жалпы және арнайы оқу икемділігі мен машығын бекіту.олардың творчестволық қолданылуын қамтамасыз ету мақсатында пайдаланылған дұрыс.Мұндай сабакта жаттығулардың бірнеше түрлерін қолдануға мүмкіндік туады.Бул сабақта оқушылардың білім икемділік пен машықты немесе басқа жалпы оқу икемділіктерін қандай деңгейде меңгергендігі тапсырма орындаудыңжүйесі,бір ізділігі анықталады. [18;21]
Мұғалім мен оқушылардың өзара осындай бірліктегі іс-әрекеті жалпы жалпы оқу икемділіктері мен машықгарын дамытудың келешекте іске асырылуға тейісті деңгейін болжауға мумкіндік береді.
Оқу икемділіктері мен машықтары бір тұгас өтілетін сабақ жоспарын
13 жасауға кіріспес бұрын мұғалім қазіргі сабақ талабын толық меңгеруі тиіс. Қазіргі сабаққа қойлатын дидактикалық талап нақгы тәрбиелік және білімділік мақсатты,саондай-ақ жалпы оқу икемділігі мен машығын дамытуға байланысты сабақ құрлысын анықтау ісінде тиімді әдістер мен тәсілдерді белгілей білуді.оқуды өмірмем байланыстыру.жүйелілік пен бір ізділік,түсініктілік,саналылық, белсенділік сияқгы сабақ өткізудің ғылыми принцптерін мүлтіксіз сақгауды, мұғалімнің басшылығымен оқушылардың өз бетімен жұмыс істеулері, сөз.көрнекілік пен праісгика,әдістер мен тәсілдердің тиімді жағын қарастырып.оқытудың формалары мен әдістерін біріктіруді көздейді. [18;23]
Бекіту сабағында оқушыларға тың теориялық білім берілмөйді, тек олардың алдыңғы сабақгарда алған білімдерін бекітуге арналған түрлі-түрлі жаттығулар орындатылып, үйрету, дағдыландыру жұмыстары жүргізіледі, арнаулы сұраулар, түсіндірмелі жазу, грамматикалық талдаулар немесе типтік есептерді шешу, вариативті жолдармен өткенді бекіту арқылы оқушылардың өткен материалдан алынған білімі ширатылады, бекітіледі.
Білім мен дағдыларды нығайту психологиялық объектілерге тікелей байланысты. Соидықтан да бекіту сабағында мына сияі^гы негізгі басқыштар айқын көрініп тұрады: өткен және жаңа материалдар жөнінде оқушыларда белгілі дәрежеде ұғым, түсінік пайда болады. Бұл кезде өткен немесе жаңа материалдар оқушылар ойында сәулеленеді. берілген білім мен дағдыларды оқушылар белгілі дәрежеде игереді. Сол объектілер жөнінде белгілі келемде білім деңгейін сапалы меңгереді. Сондай-ақ бұл сабақ білімді бекіту және оларды қандай объектілер негізінде жаттыісгыру сия^гы мәселелерді қамтиды [19;81]