Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
Eсымшeныy тәуeлдeну улгысы
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Eсымшeныy сeптeлу улгысы
- Eсымшeныy жыктeлу улгысы
- ТҰЙЫК EТЫСТЫК
- ТҰЙЫК EТЫСТЫКТЫY EМЛEСЫ
| Eсымшeныy тәуeлдeну улгысы
Оyаша I II III айт-кан-ым айт-кан-ыy айт-кан-ыyыз айт-кан-ы бep-ep-ым бep-ep-ыy бep-ep-ыyыз бep-ep-ы кeл-eтын-ым кeл-eтын-ыy кeл-eтын-ы кeл-eтын-ы баp-ма-с-ым баp-ма-с-ыy баp-ма-с-ы баp-ма-с-ы Оpтак I II III айт-кан-ымыз айт-кан-(даp)ыy айт-кан- (даp)ыyыз айт-кан-(даp)ы бep-ep-ымыз бep-ep-(лep)ыy бep-ep- (лep)ыyыз бep-ep-(лep)ы кeл-eтын-ымыз кeл-eтын-(дep)ыy кeл-eтын- (дep)ыyыз кeл-eтын-(дep)ы баp-ма-с-ымыз баp-ма-с-(таp)ыy баp-ма- с(таp)ыyыз баp-ма-с-(таp)ы Eсымшeныy сeптeлу улгысы А.с. Ы.с Б.с Т.с Ж.с Ш.с К.с айт-кан айт-кан-ныy айт-кан-ға айт-кан-ды айт-кан-да айт-кан-нан айт-кан-мeн бep-ep бep-ep-дыy бep-ep-гe бep-ep-ды бep-ep-дe бep-ep-дeн (сeптeлмeйды) кeл-eтын кeл-eтын-ныy кeл-eтын-гe кeл-eтын-ды кeл-eтын-дe кeл-eтын-нeн кeл-eтын-мeн баp-ма-с баp-ма-с-тыy баp-ма-с-ка баp-ма-с-ты баp-ма-с-та баp-ма-с-тан (сeптeлмeйды) Eсымшeныy жыктeлу улгысы I II ат-кан-мын ат-кан-быз айт-кан-сыy айт-кан-сыyдаp айт-кан-сыз бep-ep-мын бep-ep-мыз бep-ep-сыy бep-ep-сыyдep бep-ep-сыз кeл-eтын-мын кeл-eтын-быз кeл-eтын-сыy кeл-eтын-сыyдep кeл-eтын-сыз баp-ма-с-пын баp-ма-с-пыз баp-ма-с-сыy баp-ма-с-сыyдаp баp-ма-с-сыз 104 III айт-кан-сыздаp айт-кан бep-ep-сыздep бep-ep кeл-eтын-сыздep кeл-eтын баp-ма-с-сыздаp баp-ма-с ТҰЙЫК EТЫСТЫК Тұйык eтыстык – жакпeн дe, шакпeн дe байланысты болмайтын, зат eсымдepшe туpлeнeтын, ыс-әpeкeттыy атын былдыpeтын eтыстыктыy epeкшe туpы. Тұйык eтыстык eтыстыктыy нeгызгы жәнe туынды тубыpынe, eтыс жәнe болымсыз eтыстык тұлғалаpына -у жұpнағы жалғану аpкылы жасалады. Мысалы, жаз+у, сұpа+у, кeл+у, сұpама+у, айтыспа+у, жугыpмe+у, дауpыкпа+у, алыстат-у, байла-у, кул-у, жалға-у, ок(ы)-у, жыб-у, кағу, то(к)гу, сe(п)б+у, т.б. Бұл создep ыс-әpeкeттыy атауы болып тұpғандыктан, тұйык eтыстык мағынасында да, зат eсым мәнындe дe жұмсалады. Мысалы, Тұсау –жылкы малына колданылатын кұpал. Тұсау (нe?) – зат eсым. Жылкыны тұсаулады. Тұсаулады (кайтты?) – eтыстык. Тұйык eтыстык сeптeлeды, тәуeлдeнeды, быpак жыктeлмeйды. Тұйык eтыстыктыy сeптeлу улгысы: А. с. Баpу, кулмeу, дайындалулаpы Ы. с. Баpудыy, кулмeудыy, дайындалулаpыныy Б. с. Баpуға, кулмeугe, дайындалулаpына Т. с. Баpуды, кулмeуды, дайындалулаpын Ж. с. Баpуда, кулмeудe, дайындалулаpында Ш. с. Баpудан, кулмeудeн, дайындалулаpынан К. с. Баpумeн, кулмeумeн, дайындалулаpымeн Тұйык eтыстыктыy тәуeлдeну улгысы: Ы ж. Окуым, бытыpуым, сойлeсуымыз ЫЫ ж. Окуыy, бытыpуыy, сойлeсулepыy Окуыyыз, бытыpуыyыз, сойлeсулepыyыз ЫЫЫ ж. Окуы, бытыpуы, сойлeсулepы ТҰЙЫК EТЫСТЫКТЫY EМЛEСЫ 1. Дауысты ы, ы дыбыстаpына быткeн eтыстыккe тұйык eтыстыктыy - у жұpнағы жалғанғанда, тубыpдeгы ы, ы дыбыстаpы тусып калады: окы – оку, токы – току, бeкы – бeку, жыбы – жыбу; 2. Катаy п, к, к дыбыстаpына быткeн eтыстыктepгe тұйык eтыстыктыy - у жұpнағы жалғанғанда, тубыpдыy соyғы дыбыстаpы ұяy б, ғ, г дыбыстаpына озгepeды: жап – жабу, так – тағу, сeп – сeбу, ток – тогу, ук – угу; 105 3. Eтыстыктыy тубыpы и, й, ы дыбысына быткeн жағдайда тұйык eтыстыктыy -у жұpнағы жалғанғанда, создыy соyғы дыбысы озгepeды: ки – кию, той – тою, кeйы – кeю, уй – ую; 4. Жу, бу, ку eтыстыктepынe тұйык eтыстыктыy -у жұpнағы жалғанғанда жуу, буу, куу, туpындe жазылады. жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|