Семья indd
жүктеу/скачать 1.23 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Ттікше»
- «Тісімізді тазалайы»
- Ә гіме «Достар»
| Мрынды сигматизм түрлеріне тән қасиет С, Ц, 3 дыбыстары
айтылуына тән шудан өзгешеленуі, одан кейінгі дауыстылар мұрындық реңкке ие болады. Мұрындық реңк жұмсақ таңдай мен жұтқыншақтың артқы қабырғасы арасында елеулі қуыс болуы, соның салдарынан шығатын дем мұрын арқылы өтуі нәтижесінде пайда болады. Шудың қасиеті оның пайда болған орнына қарай, яғни шыққан демінің жолындағы ең тар жерге қарай өзгереді. Мәселен С дыбысын айтқанда тіл түбі мен жұтқыншақтың артқы қабырғасы арасында тарылу пайда болса, онда X дыбысына ұқсас дыбыс естіледі. Егер жұмсақ таңдайдың алдыңғы жағы тіл түбіне жабысса, ал арты жұтқыншақ қабырғасына жақындаса, қырылдауға ұқсас шу шығады. 3 дыбысының айтылуы С дыбысынан айырмашылығы тек қана дауыс тонының бірігуі мен шудың біраз әлсіреуінде. Мұрындық сигматизмді түзету үшін бала мұрын қуысына жұмсақ таңдайды көтеруді үйреніп, ауа ағымын ауызға таратып, тіл артикуляциясын меңгеруін қамтамасыз ету керек. Ең тиімділері бүйірлік сигматизмге қолданылатын жоғарыда аталған төрт саты. Осы тәсілдер кейбір органикалық негізде пайда болған таңдай жарықшағы сияқты ақаулықтарда, мұрындық сигматизмнің жиі кездесетін ашық ринолалия түрінде де пайдаланылады. С дыбысын оюдаы жасалатын негізгі артикулияциялы жаттыулар: «Ттікше» – жалпақ тілді ауыз қуысына шығарып, тілдің бүйір жақтарын көтеріп түтікше етіп үрлеу. Жаттығуды жайлап жасау керек. «Клеміз» – еріндеріміз екі жаққа керілген күйде болады, жымию. «Тісімізді тазалайы» – ауызды кішкене ашып,жымиып тістерді көрсету керек. Тілдің ұшын оңға – солға , жоғары – төмен жылжытып, астыңғы тістерді тазалау. Ерін – күледі. Тіл – түтікше,төмен. Жел – суық болып шығады С дыбысына арналан фонетикалы жаттыулар: Са – са –са – саат Со – со – со – соа Се – се – се –кесе «Саат» Саатты тіліндей, Иіліп оа бір Саатты тіліндей, Иіліп сола бір Саата арап-ап: Са-са-са– масса, ан-ан – ан– сауысан £ыз-ыз – ыз-оыз Тар-тар – тар-достар, – дейміз де шатасамыз Ә гіме «Достар» Бірде маса мен сауысқан өздеріне әдемі үй салыпты. Сонда дос болып тұрып жатыпты. Кенет үйдің қасынан өтіп бара жатқан қоңыз таңқалып: - З-З-З мынау қандай әсем үй, мен де сендермен тұрайыншы – дейді. - Жарайды, үшеуміз дос болып бірге тұрайық – дейді маса мен сауысқан. С фонемасыны м рынды сигматизм кезіндегі артикуляциялы кескіні 81 80 Олардың достығын қызғанған жылан, үйлерінен қорқытып «С-С-С»- деп қуып жіберіп, өзі сол үйге қоныстаныпты. Ал достар болса көп, оларды ешкім жеңе алмайды. Маса мен сауысқан екі жақтап жыланды С-С-С-ылдатып үйлерінен біржола шығарып жібереді. З дыбысын қою дәл С дыбысындағыдай тәсілмен жүзеге асады, тек дауысты қосу керек. З дыбысын айтқанда, қолды мойынға қойып, өңештегі дірілді сезіну қажет. жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|