Семья indd
С фонемасыны артикуляциялы кескіні
жүктеу/скачать 1.23 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- С дыбысыны жасалу механизмі
- Сигматизмні негізгі 6 трін атауа болады
- Тіс аралы сигматизмде С
| С фонемасыны артикуляциялы кескіні
Бір дыбыстың басқа дыбыспен алмас- тырылып айтылуы парасигматизм деп аталады. Ш орнына– С немесе С орнына Ш дыбысын қолдану. С дыбысыны жасалу механизмі: - Еріндер күлгендей сәл керіледі, - Тістер қысылған немесе жақындас- қан қалыпта болады, - Тіл ұшы төменгі қызыл иекке тіреледі, ортасы дөңес теледі, бүйір шет тері жоғарғы азуларға, таңдайдың бүйір жақтауларына жабы сады, - Тіл ортасымен ауа өтетіндей жыра- шық жасалады, - Ауа ауыздағы тар саңылау кедергісіне ұшырап, ысқырық болып шығады. Ал жұмсақ С дыбысының артикуля- циялық ерекшелігі тілдің үстіңгі жағының биігірек көтерілуінде, оның біршама ілгері жылжып тіл мен тістің арасындағы қуысына жақындауы. Ерін керіле түседі.Бұны–ся, се, си және се, се, сю буындарын айтқанда байқауға болады. Сигматизмні негізгі 6 трін атауа болады: - еріндік-тістік, - тіс аралық, - тіс төңіректік, - ызың, - бүйірлік, - мұрындық. Еріндік–тістік сигматизм кезінде балаға ең алдымен С дыбысын айтқанда, төменгі ерін жоғарғы күрек тіске түйіспеуі немесе жақындамауы керек екенін көрсету қажет. Егер балаға айна арқылы көзбен бақылау жеткіліксіз болса, онда ерінді жалаңаштаған тіс тізбегіне тигізіп, анықтап көрсетіп, қарапайым артикуляциялық гимнастиканы пайдаланған дұрыс. Қажет болғанда төменгі ерінді шпательмен немесе саусақпен төмен тартатын механикалық көмекті қолдануға болады. Тіс аралы сигматизмде С дыбысына тән ысқырық болмайды, оның орнына тілдің тістер арасына еніп кететіндігінен, төмен үнді әлсіз шу естіледі. Осы артикуляцияның нәтижесінде альвеолдағы дөңгелек саңылау тегістеледі. Яғни, тіс аралық сигматизмнің пайда болуына азу тістердің түйісіп тұрған- дығы мен төменгі, жоғарғы күрек тістер арасында елеулі ал- шақтықтың болатындығы әсер етеді. Тісаралық сигматизмнің тағы бір себебі тілдің қомақты, аз икемді,баяу қимылды болуында. Осындай калып сүт тістері түскен балаларда да болады. Сонымен қатар аденойдқа ұшыраған, соған сай ауызбен дем алатын және ауызын ұдайы ашық ұстайтын балалардың да тісаралық сигматизмге бейімділігі басым. Сонымен қатар аденойдқа ұшыраған, соған сай ауызбен дем алатын және ауызын ұдайы ашық ұстайтын балалардың да тісаралық сигматизмге бейімділігі басым. Тіс аралық сигматизмде тіс-жақ жүйесінің ақауының қиындамаған түрі болса, кейде тісті кысып түйістіріп С дыбысын созып айту да жеткілікті, егер ысқырықсыз, шамалы шу шықса, төменде ұсынылатын қосымша тәсілдерді қолдану керек. С фонемасыны артикуляциялы кескіні. С дыбысыны еріндік – тістік сигматизм кезіндегі артикуляциялык кескіні. С дыбысыны тіс аралы сигматизм кезіндегі артикуляциялы кескіні. 75 74 Үйреншікті тіс арасына тілдің шыға беруін тоқтату үшін буынмен, сөзбен жаттығуларды тістерді қысып тұрып жасау керек. Бұл әсіресе С дыбысы буын мен сөз басында келгенде қолдану үшін. Алайда мүмкін болған сәтте мұндай «тістеніп» сөйлегенді тоқтатып, қалыпты айтуға көшу қажет. Жаттығу кезінде айна арқылы артикуляцияны көзбен бақылау қамтамасыз ету керек. Егер тіс аралық сигматизм тіс- жақ жүйесінің дұрыс құрылмауы, немесе сүт тістерінің түсу нәтижесіндегі алдыңғы тіс қалпына байланысты болса, кемшілікті түзетудің маңызды алғы шарты тіс қалпын түзету болмақ, бірінші жағдайда ол стоматология құралымен жасалады, екіншіде табиғи тұрақты тіс шығуымен түзеледі. Алайда ашық тіс қалпында тіл артикуляциясын түзету яғни тіл ұшын төменгі күрек тістің қызыл иегі астына шығару да тиімді. Тіс қалпының күрделі аномалиясы немесе тіл икемінің жеткіліксіздігі жағдайында көрсетілген зондтың көмегі мен төменгі және жоғарғы күрек тістер арасында ең аз саңылау сақтай отырып, тіл ұшын төменгі күрек тіс тұсында ұстауға болады. Осы мақсатта арнайы зондта пайдаланады. Зонд, ол тіл ұшы көтеріліп күрек тістер арасындағы саңылауды жаппауы үшін төменгі ұшы тістерге көлденең қойылады. жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|