Т. Я. Эрназаров 201 ж

Пәннің бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.4/19

(кафедраның атауы)

OSK 2204 «Компания құнын бағалау»

(пәннің коды мен атауы)

ПӘНІНІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар, 2013 ж.

Пәннің бағдарламасының бекіту парағы (Syllabus)

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.4/19

Құрастырушылар: аға оқытушы Р.С.Ещанова_______________

5В050900 «Қаржы», мамандығының

күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған

«Компания құнын бағалау»

Бағдарлама «___» _________201_ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.

(қолы) (А.Ж.Т.)

ОӘК төрағасы ___________ А. Б. Темиргалиева 201_ ж. «_____»__________

Курс: 3

Аудиторлық сабақтардың барлығы: 45

Дәрістер – 30;

Практикалық/ семинарлық сабақтар-15 сағат;

СӨЖ – 90 сағат, оның ішінде СӨЖМ - 30 сағат;

Жалпы жұмсалған еңбек -135 сағат.

Емтихан -6 семестр

Аталмыш пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқудан алынған білімі, машықтары қажет: «Экономикалық теория», «Менеджмент», «Макроэкономика», «Микроэкономика», «Ақша, несие, банктер», «Қаржы».

Пәнді оқу барысында алынған білімі, машықтары келесі пәндерді меңгеруге қажет: Корпоративтік қаржы, Қаржылық талдау, Қаржы менеджментi, Банк ісі, Инвестицияларды қаржыландыру және несиелеу т.б.

А.Т.Ә. _ Ещанова Р.С., М.М.Мухамедова

Ғылыми дәрежесі, атағы, қызметі: аға__оқытушылар____________

Кафедра «___Қаржы________», аудитория _519___, __________________________________

телефон: ___67-36-43________________________,

Е-mail: ____________________________.

Инвестициялауда, несиелеуде, сақтандыруда, салық салынатын базаны есептеуде бизнесті бағалаудың қажеттілігі өседі.

Бизнесті бағалау кәсiпорынды қайта құрылымдаудың негізделген бағытын таңдау үшiн қажет. Бағалау үрдісінде оның қызметінің ең жоғарғы тиімділігін қамтамасыз ететін, кәсіпорынды басқаруға шынайы және мүмкін болатын тәсілдерді анықтайды, демек ең жоғарғы нарықтық бағаны, ал ол меншiк иесiнiң негізгі мақсаты және фирма менеджерлерiнiң міндеті болып табылады.

Пәнді оқытудың мақсаты – компания құнын бағалаудың негізгі әдістері мен тәсілдерін зертеу болып табылады.

Курста салыстырмалы, табыстық және шығын тәсілдері ерешеліктері, құнды бағалаудың негізгі қағидалары және құн түрлері қарастырады. Активтердің жекелеген топтарының бағалау техникасын зерттеуге зейін қояды. Берілген пән материалдарының негізінде студенттер әр түрлі жағдайлардағы жекеленген актив топтарының және компания құнын бағалауға талдау жүргізу дағдыларын игереді.

- компания құнын бағалау сұрақтары бойынша терең теориялық білімдерін қалыптастыру;

- құнды бағалау қағидалары мен түрлерін зерттеу;

- бизнесті бағалау әдістемесін зерттеу;

- компания құнын бағалаудың қазіргі жолдарын зерттеу;

- инвестициялық жобаларды бағалаудың әдiстерiн зерттеу.

«Компания құнын бағалау» пәннін оқу нәтижесінде студенттер білуі керек:

- компания құнын бағалау төңiрегiндегі негiзгi ұғымдар;

- бизнесті бағалау субъектілері мен объектілерi;

- бизнесті бағалау үдерісінде ақпаратпен қамтамасыз ету;

- бизнесті бағалаудың негiзгi жолдары;

- инвестициялық жобаларды бағалаудың негiзгi әдiстерi;

- көп профилдi компанияны бағалау әдiстерi;

- несие мекемелерiн бағалау әдiстерi.

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студент білуге тиісті :

- компания құнын бағалау әр түрлi әдiстермен компанияның құнын бағалауды жүргізу;

- инвестициялық жобаларды бағалау;

- көп профилдi компанияларға баға жүргізу;

- несие мекемелерiнiң құнын бағалау.

Сондай-ақ студенттер практикалық машықтарды иемденуі қажет:

- компанияның құнын бағалау жолдарын, әдiстерін қолдану;

- бағалау үшiн мәлiметтерді дұрыс іріктеу;

- бағалау аяқталғаны бойынша есептемені қалыптастыру және т.б.

Компания құнын бағалау – бизнесті бағалаудың кездейсоқ жағдайы, қызметінің көрсеткіші. Бағалау өзіне материалдық, қаржылық және экономикалық құрамдастарын қосатын стандартты әдістер негізінде жүргізіледі.

Компания құнын оның басқару қызметін бағалау үшін жүргізіледі, яғни оның болашақтағы құнын жоғарылату үшін. Сонымен қатар, стандартты сату-сатып алу операциялары, сақтандыру, акциялармен операциялар (ашық акционерлік қоғамдармен жаңа акциялар шығару, жабық акционерлік қоғамдардың акцияларын сатып алу), компанияны қайта құруда және инвестициялық жобалармен жұмыстар жүргізілгенде бағалау жүзеге асырылады. Инвесторлар үшін компания құны өте маңызды, себебі олар содан өздерінің алдағы кірістерін біле алады. Инвесторлар болашақта пайда табу мақсатында бастапқыда ақша қаражатын салады, ал қазір әлемдік экономикалық дағдарыс кезінде ақша қаражатын жоғалтып алмау үшін көптеген тәуекелдерді ескеру қажет.

Компания құнын бағалауда негізгі пункттердің бірі болып оның активтерінің бағасы, ерекше нарықтық активтері табылады. Көптеген активтер олардың жоғары салық салымының дәрежесіне байланысты, жасырынды болуы мүмкін, сонымен қатар активтер несие кепілі ретінде болуы да мүмкін. Сондықтан да активтерді бағалау жоғары қызығушылыққа ие. Көп жағдайда активтерді бағалау әртүрлі әдістер арқылы жүзеге асырылады, және соңында қорытынды баға беріледі. Бағалауды комапнияны дұрыс бағалай алатын, негізінде активтерді бағалай білетін, тәжірибелі бағалаушы жүргізу қажет.

Компанияның құнын тиімді бағалау, оның даму кезеңдері жайлы түсінік.

3 кезең: революцияға дейінгі, кеңес өкіметі, қазіргі замандағы. (нарықтығы)

  Жерді бағалау

  Жылжымайтын мүлікті бағалау

  Кәсіпорынды (фабриканы) бағалау

  Мүлікті бағалау

  Бизнесті бағалау

  Шығынды

  Салыстырмалы

  Табысты

Кәсiпкерлiктiң баға әдiстерiн құрастыруы, эволюция процесстерiнде орын алатын халықаралық тәжiрибедегi белгiлi жолдар.

Активтердiң негiзiндегі жол, яғни шығын бастапқыда қолданылды   XX ғасырдың 50   60жылдары таратуын алды.

Араласып кетулер1970 жылдың соңынаң бастап нарықтық жолда қолданыла бастады.Ол нарықтық мультипликаторларды қолданды. Бiрiншi жоспарға инвестициялық шешiмдер шығады. 1980 жылдың басы - табыс жолын белсенді енгізуі, ААД әдісі
Әдебиеттер тізімі

Негізгі

1 Қаржылық талдау : оқулық Т. Ж. Демесінов. – Алматы : Дәуір, 2011. - 320 б.

2 Жобаларды талдау: Экономика мамандықтарының студенттеріне арналған оқу құралы М. М. Мухамедова Павлодар : Кереку, 2010. - 83 б.

Қосымша

3 Бизнестi бағалау [Электронный ресурс] : оқу құралы Асқарова Ж. А. - Алматы : Нұр-Пресс, [2007]. - 1 с.

4 Банк ісі : оқулық С. Б. Мақыш. – Алматы : Жеті жарғы, 2009. - 552 б
2 Тақырып. Бизнесті бағалаудың мәнi және міндеттері, мақсаттары, түсінігі. – 3 сағат.

Мазмұны:

Бағалау қызметпен бағалау қызметтiң субъекттерiнiң нарықтық немесе басқа меншiктiң бағасының объекттерiнiң қатынасындағы анықтау бағыты қызметi ұғылады.

Кәсiпкерлiктiң құнының бағасы, сонымен қатар меншiктiң кез келген басқа объектiсі сияқты, нақты уақыт, нақты шарттарында ол ықпал ететiн факторлардың есепке алуы бар, ақшалай өрнегiндегi объектi құнының шамасын анықтауындағы нысананы көздейтiн, ретке салған процессi болады.

Кәсіпкерлік бағасын өткізу мақсаты:

• 
  фондылық нарықтағы акциялар, кәсiпорындардың облигацияларының сауда-саттықтары;
  
• 
  ағымдағы кәсіпорын, фирмамен басқару тиімділігін жоғарылату
  
• 
  қисынды инвестициялық шешiмнiң қабылдануы;
  
• 
  кәсiпорынның сауда-саттықтары оның иесімен бүтінмен немесе бөліктермен;
  
• 
  қол қою, шартты бұзу жағдайы немесе әрiптестің бiреуінің өлiмiнiң жағдайында ортақтастар еншiсiнiң анықталуы;
  
• 
  кәсiпорынның қайта құрылымдаулары;
  
• 
  кәсiпорынның дамытуларын жоспарлау.
  
• 
  несие беруде анықталатын кәсiпорынның борыш өтерлiгi мен кепiлдiктiң құны;
  
• 
  сақтандыру процессінде пайда болатын қажеттілік кезінде, актив бағаларын олардың жоғалту қарсаңында анықтайды;
  
• 
  салық салу;
  
• 
  қисынды басқарушылық шешiмдердi қабылдау;
  
• 
  кәсiпкерлiктiң дамуын инвестициялық жобаның жүзеге асыруы;.
  

• 
  өкiметтiң атқарушы органдары, субъекттері, муниципалдық бiлiмдері;
  
• 
  жеке кәсiпкерлер, заңды тұлға болатын бағашылар;
  
• 
  бағашылардың кәсiби бiрiктiрулерi;
  
• 
  тапсырыс бағашылардың -негізгі әрекеті бойынша заңды және жеке тұлғалардың арасындағы келісім шарт, жазбаша түрдегі келісім бағашылары арасында әр түрлі обьектілердің бағаларын анықтайды;
  
• 
  бағалау қызметтердің тұтынушылары-заңды немесе жеке тұлғалар, сонымен қатар өкіметтердің атқарушы органдары, бұлар мәліметтерді қолданады, есептеу нәтижесінде бағалар туралы айтылған.
  

• 
  жеке заттық объекттер (болжағыш);
  
• 
  жиынтық болжағыш, тұлғаның дүние мүлкін құрайтын, сонымен қатар нақтылы түрдің дүние мүлкін анықтайды (жылжитын және жылжымайтын, кәсіпорын)
  
• 
  меншiк құқығы және басқа мүлiк дүние құқықтары немесе жеке дүние құрамының болжағыштары;
  
• 
  талап, (парыздар ) мiндеттеменiң құқықтары;
  
• 
  жұмыс, қызмет, мәлiмет
  
• 
  азаматтық заңның басқа обьекттері, заңның қатынасының шешімімен азаматтық айналымда қатысуға мүмкіндік береді
  

Баға анықталғаннан кейін бағалаушы назарына әр түрлі микро және макроэкономикалық факторларды алып келесі санына жататындарды есептейді

Сұраныс. Меншік иесіне кәсіпкерліктің әкелетін табыстары тұтынушылардың жоғары бағалауларымен анықталады, қай кезде болсын, қай тәуекелдер болсын, бақылаудың мүмкiндiгiмен осы кәсiпкерлiктiң қайта сатуы кездесiп отыр

• 
  Табыс. Табыс, обьекттің меншік иесі ала алатын пайданың операциялық қызметтiң сипаты және алу мүмкiндiгiн қолданудан кейiн тәуелдi болады. Операциялық қызметтен, пайда өткiзуден тыс табыстар мен шығындар ағындарының байланысы өз кезегiнде анықталады
  
• 
  Уақыт. Кәсiпорын құнының құрастыруы үшiн үлкен мән табыстарды алуына қол тиеді. Егер меншiк иесi активтер алса, жылдам пайда тапса бiр iс, басқа іс, инвестиция салу және капиталды қайтару уақыттың түбегейлi аралығымен бөлiнеді
  
• 
  Тәуекел. Құндарды шамада сөзсiз тәуекел алу ықтималдығы күтiлетiн келесi табыстарыда да бiлiнедi.
  
• 
  Бақылау. Ең маңызды факторлардың бірі құнға ықпал ететін жаңа меншiк иесi алатын бақылау дәрежесі болып табылады.
  
• 
  Өтiмдiк. Кәсiпорын және оның дүниесiнiң құнына баға жанында ықпал ететiн ең маңызды факторлардың бiрi бұл меншiктiң өтiмдiгiнiң дәрежесi болып табылады.
  
• 
  Сұраным және ұсынымды байланыс. Кәсiпорынға сұраныс, пайдалылықпен қатар, қаржы нарығында қазынаның потенциалдық инвесторлардың төлеу қабылетi, құндылығы, қосымша капиталды тарту мүмкiндiгiнен тәуелдi болады. Пайдалылық және тәуекел дәрежесiнiң деңгейiне инвестордың қатынасы жас шамасынан тiптi тәуелдi болады. Өрендер болашақтағы көп биiгiрек пайдалылық үшiн үлкен тәуекелге баруға бейiм.
  

1 Қаржылық талдау : оқулық Т. Ж. Демесінов. – Алматы : Дәуір, 2011. - 320 б.

2 Жобаларды талдау: Экономика мамандықтарының студенттеріне арналған оқу құралы М. М. Мухамедова Павлодар : Кереку, 2010. - 83 б.

Қосымша

3 Бизнестi бағалау [Электронный ресурс] : оқу құралы Асқарова Ж. А. - Алматы : Нұр-Пресс, [2007]. - 1 с.

4 Банк ісі : оқулық С. Б. Мақыш. – Алматы : Жеті жарғы, 2009. - 552 б
3 Тақырып Бизнесті бағалаудың қағидаттары және құнның түрлерi – 3 сағат.

Мазмұны:

Өткiзiлетiн бағаның мақсаттарына байланысты және бағашының есептелетiн факторларының сан және нарықтық құн, немесе түр, өте жақсы нарықтықтан да үмiт артады. Ресей федерациясының құнының 10 түрлерi анықталған, соның iшiнде:

• 
  нарықтық құн;
  

  бағаның обьектісінен айрылуына, тараптардың бірі міндетті емес, ал басқа бір жағы орындауды қабылдауға міндетті емес;

  мәмiленiң тараптары мәмiленiң заты туралы хабарға қаныққан және өз мүдделерiнде жұмыс iстейдi;

  ашық оферттi формадағы сатуға ұсынылған ұқсас обьект, яғни тип бағасы үшін;

  мәмiленiң бағасы өз тарабынан обьектке сый ақы, мәмiле тараптарының қатынасындағы мәмiленi қай тұлға болмасын iске асыру кезінде беріледі.

  бағаның объектiсіне төлеу ақшалай формада бейнеленген

  шектелген нарығы бар баға объектсiнiң құны;

  баға объектсiнiң орның басуының құны;

  баға объектiсі көшiрмесiнiң құны;

  қазiргi күйiндегі баға объектсiнiң қолдану құны;

  инвестициялық құн;

  салық өндiрудiң мақсаттары үшiн объекттiң құны;

  таратушы құн;

  қайталап пайдаға асыру құны;

  арнайы құн.

Үш қағида бағасының тобын ерекшелеуге болады:

1. 
   негiзделген меншiк иесi ұсыныстарында
   

  орның басудың қағидасы - тиiмдi сатып алушы, көбiрек ең төменгi бағаның меншiгiне төлемейдi;

  күту қағидасы - құнның күтiлетiн оқиғаларының негiзi, обьект қанша табыс әкелсе соншалықты оның бағасы болады.

2. 
   пайдалануға қатысты меншiктер
   

  үлестiң қағидасы - бағаның объектi факторының кез келген қосымшасы қосылады;

  тепе-теңдiктiң қағидасы - өндiрiс факторлары бiр-бiрiмен пропорционал қатынаста болуы керек;

  өсетiн және кiшiрейетiн табыстар немесе шектi өнiмдiлiктiң қағидасы – анықталғанға дейiн негiзгi өндiрiс факторларға қосымша қорлар.;

  эк қағида. шамалар немесе эк. өлшем - эк ауытқу. Тартымдылықты төмендетуге алып келген өлшем, демек объекттiң құны;

  эк қағида. бөлiнулер - мұндай тiркес мүлiктi дұрыс айтады, ағымдағы және күтiлетiн пайдалардың ұтымды құрылымы және салдар, максимал құны қамтамасыз етiледi.

3. 
   қағидалар, нарықтық ортаның мерзiмдi әсерлерi:
   

  бәсекелестiктiң қағидасы - осы нарықтағы өзгерiстерде есепке алынады;

  сәйкестiктiң қағидасы - тауардың бағасы бар нарықтық қажеттiктерiнiң сәйкестiгi;

  тәуелдiлiктiң қағидасы   баға объектсiнiң құны сыртқы және iшкi ортаның факторларынан тәуелдi болады

  өзгерiстiң қағидасы   социалистiк, эк факторлардың өзгерiсi.,(саяси ) уақыт өткенде бағаның объектсiнiң құн ықпалы етеді.

Ең жақсы және (Ннэи ) өте тиiмдi қолданудың қағидалары - топтардың барлық 3 синтез қағидасы. Бұл қағида: барлық заңға сүйенген талаптар және шектеулерге жауап бередi, физикалық жағынан iске асырамыз, экономикалық тиiмдi, барынша өнiмдiмiз, яғни құн ағымдағы бағаларын объектiсінде ең жоғары қамтамасыз етедi.