Іш қабырғасының жарықтары деп -іш бетінің негізгі немесе жасанды тесіктері арқылы ішкі мүшелердің тері астына шығуын атайды.
Жарықтың ішкі (hernia interna) және сыртқы (hernia externa) түрлері бар.
I. Анатомиялық жіктелуі а) шап жарығы;
б) сан жарығы ;
в) кіндік жарығы;
г) құрсақ жарығы;
д) белдеме жарығы;
е) шонданай жapығы;
ж) көк ет жарығы.
Этиологиялық жіктелуі a) тya пайда болған - hernia congenitaiis;
б) жүре пайда болған - hernia acquisita.
Жарықтың құрамы Жарықтың қақпасы, жарықтың қалтасы және жарықтың ішіндегі зат.
Жарықтың белгілері 1) Субъективті көріністер - жүк көтергенде күшейетін іштің ауырсынуы, кей адамдарда шаршағыштық, зәр шығарудың қиындануы, ішек-қарын жағдайының бұзылуы.
2) Объективті көріністердің ішінде ең негізгі симптомдар болып саналады:
а) Жарықтар шығатын орындардың бірінде пайда болатын бұлтию. Бұл
төмпешіктердің аумағы, түрі әр түрлі. Бұлар жарық тесігі арқылы іш қуысымен байланысады. Жөтелгенде төмпешіктің көлемі үлкейеді.
б) Жарық қапшығының ішіндегі мүшенің ішке енуі-шығуы. Аяғына тұрғызылған аурудың шабында көрінетін төмпешік оны жатқызғанда көрінбей жоғалып кетеді. Ауруды тұрғызысымен "ісік" қайта шығады. Бұл көрініс барлық асқынбаған, бос
жарықтарда байқалады.
в) Арнаның кеңейуін анықтағанда екі шап арнасы бірдей салыстырылады, саусақпен тексеріледі. Бұл симптом тек бос, қозғалғыш жарықта анықталады.
г) Жөтелгендегі итеру белгісі кезінде дәрігер бір саусағын жарық қақпасынан өткізіп аурудың жөтелуін сұрайды. Осы сәтте саусақ іш мүшелерінің қысымын, соғуын сезеді.
д) Ісікті қолмен сипап оның қаттылығын, қозғалысын, перкуссиямен ісіктен шығатын дыбысты анықтайды. Егер ісікте ішек орналасса-тимпонит, ал шарбы майы орналасса жуан дыбыс естіледі.
Ұмаға енетін жарықты тексергенде көріну симптомы – “ісік” арқылы тұйық сәуле өткізу қолданылып жарықты ұма қабаттарына су жиналу ауруынан айырады.
