Белергә тиеш:
-легенда һәм әкият жанрларын аера белү
Башкара алырга тиеш: мисаллар ярдәмендә һәр ике жанрга караган әсәрләрне аера
1)Дәрестә укыган бер әсәрнең эчтәлеген сөйләргә;
|
|
|
5
|
Борынгы легендалар ни сөйли?
|
1
|
Яңа тема
|
Борынгы легендалар белән якыннан таныштыру. Легендаларның әдәбият дөньясында тоткан урынын ачыклау
|
Белергә тиеш:
-легенда һәм әкият жанрларын аера белү
Башкара алырга тиеш: мисаллар ярдәмендә һәр ике жанрга караган әсәрләрне аера
|
1) Теләгән әсәр буенча рәсем ясарга; 2) Китапха-нәдән “Риваятьләр һәм ле-гендалар” китабын алып, бер әсәр укырга
|
|
|
6.
|
Тотем агачлар
|
1
|
Яңа тема
|
Борынгы кешеләр табына , зурлый торган тотем агачлар турында өйрәнү
|
Белергә тиеш:
-татар халкы изге итеп саный торган агачларны барлау, алар турында халык авыз иҗаты әсәрләрен уку,
Башкара алырга тиеш:
- халыкның милли йолаларын, гореф-гадәтләрен хөрмәтләү
|
1) “Айдархан һәм сәхабәләр” легендасының эчтәлеген сөйләргә; 2) Халык зурлый торган каен агачы турында сөйләргә; 3) Р.Миңнулинның “Сабантуй” шигырен сән. Итеп укы
|
|
|
7.
|
Пәйгамбәрнең тууы.
|
1
|
Яңа тема
|
Укучыларны бик борынгы тормыш белән таныштыру,
Картинаны укырга өйрәнү
|
Белергә тиеш
-“Картиналар телен” аңлый белү
Башкара алырга тиеш:
- Сән. итеп, тыныш билгеләрендә паузаларны дөрес ясап, логик басымны урынлы куеп укый
|
1) Мөс. эш дәфтәрендә сезнең як өчен изге са-налган урынның исемен яз, шул турыда сөйләргә өйрән; 2) “Мәрҗан каласы һәм унике кыз” хикәясенең эчтәлеген текстка якын итеп сөйлә 3) “Мөхәммәд-нең тууы “ картинасын анализларга хәзерлән
|
|
|
8.
|
Туган як сылуы – ак каен
|
1
|
Ныгыту
|
Тотем агачлар турында өйрәнүне дәвам итү
|
Белергә тиеш:
Тотем агачлар – ак каен турында тирәнрәк белү
Башкара алырга тиеш: ачыклый торган сораулар бирә
|
1) “Ак каен”шигырен ят-тан өйрәнергә; 2) “Чыршы ни өчен яшел?” легенда-сының эчтәлеген сөйләр-гә;
|
|
|
9.
|
Туган як сылуы – ак каен
|
1
|
Ныгыту
|
Тотем агачлар турында өйрәнүне дәвам итү
|
Белергә тиеш:
Тотем агачлар – ак каен турында тирәнрәк белү
Башкара алырга тиеш: ачыклый торган сораулар бирә
|
Әти-әниләрдән сорап, агачлар турында кызыклы вакыйгалар язып килергә.
|
|
|
10.
|
Абага чәчәге.
|
1
|
Яңа тема
|
Тотем үсемлекләр турында өйрәнү
|
Белергә тиеш:
-Язучы әсәре белән танышу. Абага чәчәген тормыштагы башка чәчәкләр белән чагыштырып сөйли
Башкара алырга тиеш:
-хикәяне укып, мөст. нәтиҗәләр ясый белү
|
1)”Рөстәм маңаралары” текстының эчтәлеген сөйләргә 2) Төнге урман-ны тасвирлап сөйләргә ;
3)“Әгәр мин абага чәчәге тапсам...” темасына иҗади эш
|
|
|
11.
|
Абага чәчәге
|
1
|
Ныгыту
|
Гадел Кутуйның “Рөстәм маҗаралары” әсәре белән танышуны дәвам итү
|
Белергә тиеш:
-Тормыш тәҗрибәсен куллана
Башкара алырга тиеш: төрле фикерләрне исәпкә алу һәм үз позицияңне нигезли
|
1)Китапханәдән Г.Кутуйның “Рөстәм ма-җаралары “ хикәясен алып тулысынча укырга;
2)әсәрнең эчтәлеген тулысынча сөйлә 3) Текстның үзеңә ошаган өлешенә рәсем яса
|
|
|
12.
|
Тотем хайваннар.
|
1
|
Яңа тема
|
Тотем хайваннар, кеше-ләрнең аларга табнуы ту-рында аңлату
|
Белергә тиеш:
-Борынгы дәүләтләр, алардагы яшәеш турында белү
Башкара алырга тиеш:
Картиналар телен аңлый белү
|
1)”Р.миңнуллинның “Алтын урда” шигырен сән.укырга
2) Картинаны анализларга
|
|
|
13.
|
Тотем хайваннар.
|
1
|
Яңа тема
|
Тотем хайваннар, кеше-ләрнең аларга табнуы ту-рында аңлату
|
Белергә тиеш:
-Борынгы дәүләтләр, алардагы яшәеш турында белү
Башкара алырга тиеш:
Картиналар телен аңлый белү
|
“Ак байтал” әкиятен укып бетерергә
|
|
|
14
|
Татар мифологиясендә Ак бүре. Татарстан гербы.
|
1
|
Яңа тема
|
Татар мифологиясендә Ак бүре образының бирелеше белән танышу. Татарстан гербы турында өйрәнү
|
Белергә тиеш: Татарстан гербы ның һәр элементы нәрсә аңлатуын белү
Башкара алырга тиеш:
- хикәяне укып, мөст. нәтиҗәләр ясый белү
|
1)Дәүләт символы – герб турында сөйлә; 2) “Гали” хикәятенең эчтәлеген эзлекле итеп сөйләргә әзерлән
|
|
|
15
|
Татар мифологиясендә Ак бүре. Татарстан гербы.
|
1
|
Яңа тема
|
Татар мифологиясендә Ак бүре образының бирелеше белән танышу. Татарстан гербы турында өйрәнү
|
Белергә тиеш: Татарстан гербы ның һәр элементы нәрсә аңлатуын белү
Башкара алырга тиеш:
- хикәяне укып, мөст. нәтиҗәләр ясый белү
|
Тотем хайваннар турында чыгыш әзерлә
|
|
|
16.
|
Ак бүре (Татар халык әкияте)
|
1
|
Яңа тема
|
Тотем хайван буларак Ак бүре образының татар халык әкиятләрендә төп геройның булышчысы булуын аңлату
|
Белергә тиеш:
-Ак бүренең характер сыйфатлары аша аның уңай геройның булышчысы булуын аңлый белү
Башкара алырга тиеш:
-Әдәби әсәрләрнең идея эчтәлекләрен, аңлый, анализлый белү
|
1)Дәреслек-хрестоматия-дән, әкиятгне ахыргача укып, эчтәлеген сөйләргә әзерлән; 2)11-13 нче бит-ләрдән “Ике кыз” әкия
тен укы 3)”Ак бүре – әкият героеның ярдәмчесе” дигән темага хикәя төзе.
|
|
|
17.
|
Әкиятләрдә ак елан.
|
1
|
Яңа тема
|
Әкият герое буларак ак елан образының халык авыз иҗатындагы ролен аңлату
|
Белергә тиеш:
-Башка еланнардан аермалы буларак, ак еланның төп герой ярдәмчесе булуын аңлата белү.
Башкара алырга тиеш:
-тылсымлы әкиятләрнең серен ачу
|
“Үги кыз” әкиятен
у кып бетереп, эчтәлеген сөйләргә;
|
|
|
18.
|
Әкиятләрдә ак елан.
|
1
|
Яңа тема
|
Әкият герое буларак ак елан образының халык авыз иҗатындагы ролен аңлату
|
Белергә тиеш:
-Башка еланнардан аермалы буларак, ак еланның төп герой ярдәмчесе булуын аңлата белү.
Башкара алырга тиеш:
-тылсымлы әкиятләрнең серен ачу
|
“Еланнар патшасы Шаһмара” әкиятенең беренче кисәген укып, тылсымлы предметларны табарга.
|
|
|
19.
|
Еланнар патшасы Шаһ-мара.
|
1
|
Яңа тема
|
Укучыларга әкиятне аңлау өчен шартлар булдыру. Тылсымлы әкият үзенчә-лекләрен табып аңлата алуларына ирешү
|
Белергә тиеш:
-ак төснең символик мәгънәсен аңлап куллана белү
Башкара алырга тиеш:
-тылсымлы әкиятләрдәге өч төрле дөняны билгели алу осталыгын камилләштерү
|
Елан турында үз тыл-сымлы әкиятеңне язып кара;
|
|
|
20.
|
Еланнар патшасы Шаһ-мара.
|
1
|
Яңа тема
|
Укучыларга әкиятне аңлау өчен шартлар булдыру. Тылсымлы әкият үзенчә-лекләрен табып аңлата алуларына ирешү
|
Белергә тиеш:
-ак төснең символик мәгънәсен аңлап куллана белү
Башкара алырга тиеш:
-тылсымлы әкиятләрдәге өч төрле дөняны билгели алу осталыгын камилләштерү
|
Китапханәдән “Өч каләм” әкиятен алып укы һәм аның серләрен ачарга тырыш
|
|
|
21.
|
“Тылсымлы әкият ка-нуннарын өйрәнәбез: үткәннәрне яңадан ки-череп, бүгенге тормыш белән бәйлибез”темасын йомгаклау
|
1
|
Ныгыту
|
Укучыларның тема буенча
белем һәм күнекмәләрен системага салу
|
Белергә тиеш:
-“Син ничек уйлыйсың?” кебек сорауларга җавап таба белү
Башкара алырга тиеш:
-укылган текстлардан өзекләр китреп дәлилли
|
Мөст. эш дәфтәре 14-17 нче битләр
|
|
|
22.
|
2.Фольклорга нигезлән-гән хикәяләү. Дастан, риваять һәм легендалар аша тарих белән та-нышабыз, ә автор әкиятләре хисләр дөньясына чакыра.
Борынгы шагыйрь Кол Гали.
|
1
|
Яңа тема
|
Борынгы шагыйрьләр иҗатындагы үзенчәлек-ләрне күрә белергә өйрәтү. Кол Галинең тормышы һәм иҗаты белән таныш-тыру.
|
Белергә тиеш:
- Борынгы шагыйрьләр иҗатының үзләре яшәгән чорга бәйле булуын белү
- Башкара алырга тиеш:
-Кол Гали образының поэзиядә һәм рәсем сәнгатендә тасвирлану үзенчәлекләрен белү
|
1) “Кол Гали” шигырен ят-ларга; 2) “Тоткын Сөем-бикә” җырын ятларга.
|
|
|
23
|
Кыссаи Йосыф.
|
1
|
Ныгыту
|
Кол Галинең Кыссаи Йо-сыф” поэмасының эчтәле-ге белән таныштыру. Әсәрдә бирелгән төп идея-не аңлату.
|
Белергә тиеш:
-Кол Гали һәм ул яшәгән чорның үзенчәлекләрен
Башкара алырга тиеш: поэманың эчтәлеге аша кешелеклелек сыйфатларын аңлый белү
|
1)Дәреслек-хрестоматия-дән “Зөләйха”әсәрен укыр-га; 2) “Йосыф-Зөләйха” поэмасын китапханәдән алып тулысынча укып чы-гарга.
|
|
|
24
|
Без – татар балалары.
|
1
|
Яңа тема
|
Г. Латыйпның “Безнең нә-сел”, Э. Шәрифуллинаның “Без – татар балалары”, Р.Миңнуллинның “Татар-ларым” әсәрләре белән танышып, фикер уртаклы-гын аңлату
|
Белергә тиеш:
-Текстта мәгънәсе аңлашылмаган сүзләрне сүзлекләрдән таба белү
Башкара алырга тиеш:
-тематик, монографик җыентыклар төзи, рольләргә бүлеп укый
|
1) “Татарларым” шигырен ятларга. Туган-тумачалар,
әби-бабайлар турында язып алып килергә;
|
|
|
25
|
Без – татар балалары.
|
1
|
Яңа тема
|
Г. Латыйпның “Безнең нә-сел”, Э. Шәрифуллинаның “Без – татар балалары”, Р.Миңнуллинның “Татар-ларым” әсәрләре белән танышып, фикер уртаклы-гын аңлату
|
Белергә тиеш:
-Текстта мәгънәсе аңлашылмаган сүзләрне сүзлекләрдән таба белү
Башкара алырга тиеш:
-тематик, монографик җыентыклар төзи, рольләргә бүлеп укый
|
“Безнең як талантлары” темасына кечкенә хикәя язарга.
|
|
|
26
|
Нәсел агачы.
|
1
|
Яңа тема
|
Нәсел агачы, нәсел шәҗә-рәсе турындагы белемнәр-не тирәнәйтү. Бик борын-гы нәсел шәҗәрәсе үрнәк-ләре белән таныштыру. Ф. Гыйрфановның “Болгар ханнары шәҗәрәсе” исем-ле картинасы ярдәмендә борынгы Болгар ханнары белән таныштыру
|
Белергә тиеш:
-Дәреслек һәм хрестоматиядәге, дәреслек һәм мөс.эш дәфтәрендәге шартлы билгеләр белән эш итә белү
Башкара алырга тиеш:
- фольклор әсәрләрне укый
|
1)Дәфтәрдән “Кара пулат” хикәясен укып, эчтәлеген сөйләргә; 2) “Кара пулат” хикәясен укып, 23 нче биттәге биремне үтәргә;
.
|
|
|
27
|
Нәсел агачы.
|
1
|
Яңа тема
|
Нәсел агачы, нәсел шәҗә-рәсе турындагы белемнәр-не тирәнәйтү. Бик борын-гы нәсел шәҗәрәсе үрнәк-ләре белән таныштыру. Ф. Гыйрфановның “Болгар ханнары шәҗәрәсе” исем-ле картинасы ярдәмендә борынгы Болгар ханнары белән таныштыру
|
Белергә тиеш:
-Дәреслек һәм хрестоматиядәге, дәреслек һәм мөс.эш дәфтәрендәге шартлы билгеләр белән эш итә белү
Башкара алырга тиеш:
- фольклор әсәрләрне укый
|
Хикәяне укып, биремне үтәргә
|
|
|
28.
|
Су асты патшалыгында.
|
1
|
Яңа тема
|
Нурия Сәйярнең “Айсылу”
әкияте аша су асты дөнья-сы белән танышу Автор әкиятләренең безне хисләр дөньясына алып кереп китүен аңлату.
|
Белергә тиеш:
Текстта мәгънәсе аңлашылмаган сүзләрне сүзлекләрдән таба белү
Башкара алырга тиеш:
- әсәрдәге сихри күренешләр аша авторның безне хисләр дөньясына чакыруын дәлилләп аңлата белү
|
1) Нурбәк белән Гөлтамчы рәсемен ясарга; 2) Су ана-сы рәсемен ясарга.
|
|
|
29
|
Су асты патшалыгында.
|
1
|
Яңа тема
|
Нурия Сәйярнең “Айсылу”
әкияте аша су асты дөнья-сы белән танышу Автор әкиятләренең безне хисләр дөньясына алып кереп китүен аңлату.
|
Белергә тиеш:
Текстта мәгънәсе аңлашылмаган сүзләрне сүзлекләрдән таба белү
Башкара алырга тиеш:
- әсәрдәге сихри күренешләр аша авторның безне хисләр дөньясына чакыруын дәлилләп аңлата белү
|
Укыган өзекнең эчтәлеген сөйләргә
|
|
|
30
|
Су кызы.
|
1
|
Яңа тема
|
Айсылу турындагы әкия-тне укып бетерү. Халык әкиятләре һәм автор әкиятләре арасындагы аерманы ачыклап, нәтиҗәләр ясый белергә өйрәтү.
|
Белергә тиеш:
-Айсылу образының башка әкиятләрдәге су кызларыннан аермасын белү
Башкара алырга тиеш:
-Су анасы образы аша кешеләрдәге начар сыйфатларны танып, күрсәтә белү
|
1)” Мөбарәк-су ияләренең дусты”- дигән әкият язарга яки әкияткә рәсем ясарга. 2)Ф.Яруллинның “Буар елан” әкиятен укыр-га.3)”М ашина тавышлы көчек турында кечкенә әкият”не укып, эчтәлеген сөйләргә.
|
|
|
31.
|
Айсылу – бәхетле бала.
|
1
|
Яңа тема
|
Әкиятне ахыргача укып бетереп, автор әйтергә те-ләгән төп фикерне, аның нинди хисләр дөньясына чакыруын ачыклау
|
Белергә тиеш:
-Дәреснең темасы ни өчен шулай аталуын әсәрдән өзекләр белән дәлилләп аңлата белү
Башкара алырга тиеш:
-хыял белән чынбарлык туры килмәгән өлешләр-не таба белү
|
Айсылуның җирдә ничек яшәгәнен белергә телисезме? Сез аны ничек күз алдына китерәсез? Үзегез әкият язып карагыз;
|
|
|
32
|
Айсылу – бәхетле бала.
|
1
|
Яңа тема
|
Әкиятне ахыргача укып бетереп, автор әйтергә те-ләгән төп фикерне, аның нинди хисләр дөньясына чакыруын ачыклау
|
Белергә тиеш:
-Дәреснең темасы ни өчен шулай аталуын әсәрдән өзекләр белән дәлилләп аңлата белү
Башкара алырга тиеш:
-хыял белән чынбарлык туры килмәгән өлешләр-не таба белү
|
)Хрестоматиянең 45-47 нче битләреннән Г.Гыйль-мановның “Җавапсыз ле-генда” сын укып, сорау-ларга җавап бирергә
|
|
|
33.
|
3. Шагыйрьләр һәм рәс-самнар иҗаты аша та-бигать һәм кешеләрнең матурлыгын аңларга өйрәнәбез.
Җирдә миңа ни кирәк?
|
1
|
Яңа тема
|
“Кеше яшәеше өчен ниләр кирәк?” соравына җавап табу. Укучыларны сән.уку-га хәзерләү
|
Белергә тиеш:
-идея эчтәлеген аңлый белү
Башкара алырга тиеш:
Кеше һәм табигать тормышындагы уртаклыкны аңлау
|
1)”Җирдә миңа ни ки-рәк?”шигырен яттан өй-рәнергә; 2)”Челтер чишмә” исемле иҗади эш язарга; 3)Яңгыр яву күренешен тасвирлап сөйләргә.
|
|
|
34.
|
Шәехзадә Бабич шигырь-ләре.
|
1
|
Яңа тема
|
XX гасыр башында яшәп иҗат иткән шагыйрьләр-нең берсе булган Шәехза-дә Бабич иҗаты белән таныштыру, аның төрле шигырьләренең язылу стилен өйрәнү
|
Белергә тиеш:
-Ш. Бабичның ике шигырен укып, язу стилен аңлый
Башкара алырга тиеш:
Үз эшчәнлегеңне контрольгә ала, биремнәрне үтәү дөреслеген тикшерү
|
1)Ш.Бабич шиг. сән. укы; 2)”Утыз Имәни бездән соң аңлашыр кем белән?” со-равына җавап биреп кара; 3) Эш дәфтәреңә соңгы ел-ларда гына кулланышка кергән сүзләрне язып куй (33 нче бит)
|
|
|
35.
|
Көзге табигать мизгелләре.
|
1
|
Яңа тема
|
Көзге табигать мизгелләре
нең автор әсәрләрендә би-релешен өйрәнү, чагыш-тыру, сынландырулар, строфа турында белем-нәрне ныгыту
|
|
