Теориялық ЖӘне симуляциялық сабақтарға арналған әдістемелік нұСҚаулық
жүктеу/скачать 122.63 Kb.
|
| Сабақтың мақсаты: Студенттер «инфекция», «инфекциялық үрдіс» ұғымдарының анықтамасын, инфекциялық аурулардың даму кезеңдерін; іш қуысының зақымдануымен жүретін инфекциялық аурулардың этиологиясын, патогенезін, клиникасын, емдеу және алдын алу шараларын меңгеру.
Сабақтың түрі: практикалық Сабақтың барысы: а) Ұйымдастырушылық кезеңі: Аудитория тазалығын тексеру, студенттерді түгелдеу. ә) Үй тапсырмасын сұрау б) Жаңа сабақты түсіндіру Анықтамасы. Іш сүзегі – Salmonella typhi бактерияларымен қоздырылатын, фекальды-оральды механизмімен берілетін, ащы ішектің лимфоидты аппаратын зақымдануымен өтетін, клиникасы айқын интоксикациямен, жоғары тұрақты қызбамен, розеолезді бөртпемен, бауырдың, көк бауырдың ұлғаюмен сипатталатын жедел антропонозды жұқпалы ауру. Тарихи мәліметтер. Сүзек-парасүзек тобының аурулары өте ерте заманнан бері белгілі. Бұл аурудың клиникалық ағымын жазған Гиппократ (460-377 ж. б.э.д.) екені де мәлім. XIX ғасырдың ортасында іш сүзегі ағымының ерешеліктері жазылғанмен, ол дербес ауру ретінде, одан қоздырғыштар табылғаннан кейін ғана қарастырыла бастады. Краковта (1874) Т. Брович және Санк-Петербургта (1876) Н.И.Соколов ішектің пейеровті қатпарлы табақшаларынан таяқша түріндегі микробтарды тапқан, ал К.Эберт (1880) –іш сүзегінен өлген адамдардың көк бауыры мен мезентериальды лимфатикалық түйіндерінен сондай микробтарды тауып алған. А.И.Вильчур (1887) науқас қанынан іш сүзегінің микробын бөліп алды. XIX ғасырдың басында іш сүзегін дербес ауру ретінде алғаш рет қарастырған Бретонио және Шарлем Луи еді. Іш сүзегінің қоздырғышын - Salmonella typhi 1874 жылы Бронич ашты. Іш сүзегінің клиникасын нақтырақ жазғандар; С.П.Боткин, И.С.Кильдюшевский, Г.В.Вогралик, Н.И.Рагоза, Б.Я.Падалка, А.Ф.Билибин және т.б. ІшсүзегіXIXғас.- XXғас.басындаәлемніңбарлықелінетаралғанауыржұқпалы ауру болыптабылған, әсіресеқалалықжерлерде, адамныңтығызшоғырлануынабайланыстыжәне де тазалықтыңдұрыссақталмауысалдарынанпайдаболған. Соныменқатарбұл ауру кездейсоқтабиғатапаттары мен соғыскездеріндеэпидемиялықсипаталды. Қазіргікүндеішсүзегіәлемніңбарлықелдеріндетіркеліпотыр. Этиологиясы. Қоздырғышы - Salmonellatyphi –ішектұқымдастығына, сальмонелл тегіне, серологиялық Д тобынақатысты. Морфологиялықжақтанбір-біріненажыратылмайды, оның 0,5-0,8х1,5-3 мкм мөлшеріндегітаяқшатүрі бар. Бактерия барлық анилин бояуларыменбоялады, оларкәдімгіқұнарлыортадаөседі. ІшсүзегініңбактерияларыL-формаларынқұруымүмкін, оларсезімталдықжәнетиптібактериофагтарбойыншабөлінген. Salmonellatyphi - грам (-) аэроб. Лимфотроптықасиетіменсипатталады. Қоздырғышыдырағандаендотоксинбөлінеді. Эндоксинніңәсеріішсүзегініңклиникалықжәнелабораторлықбелгілерінтүсіндіреді. Олар: айқын интоксикация, қызба, салыстырмалы брадикардия, ішектіңпарезі, метеоризм, лейкопения. Құрамында О- , Н-, Vi – антигендері бар. О-антигенінеқарсытүзілгенантиделераурудыңөршукезеңінесәйкес, Н-антигенінеқарсы – аурудыңайығукезеңінесәйкес, ал Vi-антигенінеқарсы – бактериотасымалдаушылыққасәйкесболыптабылады. Қазіргіуақытталатынәріптеріменбелгіленгенішсүзегібактериясының 72 фаготиптерібелгілі. Өтқосылғанкоректіорталардажақсыөседі. Сыртқыортадасүзек-парасүзекбактерияларыбіршаматұрақты. Су мен топырақтаоларбірнешекүннен, бірнешеайғадейінсақталуымүмкін. Бактерия үшінжағымды орта –азық-түлікөнімдері (сүт, қаймақ, ірімшік, етфаршы), мұндаолар тек сақталыпқоймай, соныменбіргекөбейеді. Микробтарқыздырғанда тез жойылады (60°С-30 мин, ал 100°С –тіптен тез). Дезинфекциялаушыертінділергесезімтал. Эпидемиологиясы. Ішсүзегі мен тек қанаадамдарауырады. Бұл таза антропоноз. Инфекцияныңкөзі - науқасадамнемесебактериятасымалдаушы. Қоздырғыштыңбөлінуіжасырынкезеңніңсоңындабасталып, аурудыңбарлықағымындажалғасады, ал кейдежазылукезеңінде де тоқтамаған. Сондай-ақадамныңөмірбойынабактерияныңбөлінуіжалғасыпотыруы да мүмкін. Сүзек-парасүзекқоздырғыштарыәсіресеазық-түлікөнеркәсібінде, көпшіліктамақтанатынжәнебалалар мен сауықтырумекемелеріндеістейтінқызметшілердіңарасындақауіпті. Ішсүзегі мен парасүзектерүшінжұғудыңфекальды-оральдымеханизмітән. Аурудыңжұғужолдары: су арқылы, азық-түлікөнімдеріарқылы (алиментарлы) жәнетұрмыстық- контактілі. Егер ауру залалсызданғанқұдықтан суды пайдалануменбайланыстыболса, онда ауру ошақтықсипатқаиеболады. Ауруғабарлықадамдарсезімтал. Ішсүзегінеқабілеттілікжоғары, оладамныңжасы мен жынысынабайланыстыемес. Аурудыбастанкешкенненсоңтұрақты иммунитет дамиды. Бұлауруларғажылмезгілдеріәсеретеді. Аурудыңәсіресеөршумезгілі - шілдеденбастап, қыркүйек-қазанайларындаболады. Патогенезі. Ішсүзегініңпатогенезі – циклді процесс. Патогенез сатыларықоздырғыштыңадаморганизмінеенү, троптытіндердекөбею, қанғаөту, қаннанбарлықағзаларғатаралужәнеқоздырғыштыңорганизмненбөлінукезеңдерінесәйкесболыпкеледі. Ішсүзегінің патогенез сатылары: 1. Жұқтырусатысы. Қоздырғышауызарқылыенеді. Инфекциялық процесс басталады. Аурудыңәріқарайдамуықоздырғыштыңмөлшеріне, патогенділігіне, вирулентілігінебайланысты. 2. Біріншілікрегионарлы инфекция сатысы. Қоздырғышішектіңрегионарлы (мезентериальды) лимфа түйіндеріндекөбейіпқабынутудырады. Лимфаденит, лимфангит дамиды. Ащыішектің лимфа түйіндерінің ми тәріздіқабынуыпайдаболады. Патогенездің 1-2ші сатыларыаурудыңжасырынкезеңінесәйкескеледі. 3. Бактериемия жәнетоксинемиясатысы. Қоздырғышшажырқай лимфа түйіндеріндеқарқындыкөбееді, нәтижесінделимфогематогендітосқауылданөтіпқанарнасынатүседіі - бактериемия дамиды. Бактериемия сатысыаурудыңбасталуынасәйкескеледі. Қанға тек қанабактерияларөткенжағдайда ауру біртіндепбасталады. Қанныңбактерицидтіқасиетініңәсеріарқылыбактерияларжойлады, эндотоксиндербосатылады, оларорганизмніңжалпыулануынтудырады. Нейротроптықасиеттіңкөрінісінеиеболып, оларорталықжүйкежүйесінзақымдайтынәрекеткөрсетедіжәнеауыроқиғалардаstatustyphosusқоздыруғақабілетті. Вегетативтіжүйкежүйелерініңзақымдануы, метеоризмніңдамуына, іштіңауруынаалыпкеледі. Эндотоксин сүйеккемігініңқызметінбәсеңдетіп лейкопения тудырады. Ал қоздырғыш лимфа түйндеріндекөбейіп, эндотоксин бөлініпқанғабактерияларменбіргетоксиндерөтсе, онда ауру жеделбасталады. 4. Паренхиматозды диссеминация сатысы. Қанайналымындағыжүргенбактериялариммунокомпетенттіжасушаларыменұсталыппаренхиматоздыағзаларғажетіпбекінеді. Ағзалардагранулемалартүзіледі. Гранулеманыңтүзілуіорганизмніңқорғанысреакциясынажатады, себебіқоздырғышошақтаныпсолжердежойылады. Бірақ, бактериялардыңмүшелердебөгеліпқалуыошақтықзақымдануғаалыпкелуімүмкін (гепатит, пиелит, өкпеқабынуы, менингит, остеомиелит жәнет.б. Қоздырғышдерманыңқантамырларынажетіп, солжердепродуктивтіқабынудыңәсеріненбөртпелерпайдаболады. Патогенездің 3-4ші сатыларыаурудыңөршукезеңінесәйкескеледі. 5. Қоздырғыштың элиминация сатысыжәнеаллергиялықөзгерістердің даму сатысы. Қоздырғышбүйрек, өтжолдары, ішекарқылысыртқыортағабөлінебастайды. Бактерияныңорганизмненбөлінуі, сондай-ақдәреттен, теріден, сілекейден, баласынемізетінанасүтінен де болуымүмкін. Капилялларларда микроциркуляция бұзылыстарықалыптасыпмикротромбтартүзіледі. Жергіліктіаллергиялықреакциялардамиды, себебіқоздырғышқайтаданішеккетүскенде сенсибилизация қалыптасады. Зақымдалған лимфа түйіндерде некроз данупроцестеріпайдаболады. Некрозданғантіндербөлінгенде жара пайдаболады. 6. Иммунитет қалыптасужәнеайығусатысы –реконвалесценция кезеңінесәйкескеледі. Ауру қоздырғышыныңэлиминациясынабағытталғаниммунитеттіңреакциясықұрылады. Ауруданкейінтұрақтыжәнеұзақ иммунитет қалыптасады. Ішсүзегініңқайталануысиреккездеседі. Жұқпалыаурулардың даму кезеңіндеқорғаушыреакцияларпайдаболып, оларорганизмніңқоздырғыштарданбосануынакөмектеседі. Бұлпроцестемаңызды роль ерекшеантиденелергетән (опсониндер, агглютининдер, бактериолизиндер, преципитиндер, антиэндотоксиндер), соныменқатар микро жәнемакрофагтардыңфагоцитарлықбелсенділігініңкүшеюіне де тәнекендігіанық. Қазіргіуақыттаұзаққасозылатын бактерия жұқтырушы, ішсүзекауруыныңсозылмалытүрісияқтықарастырылуда, мұндамононуклеарлы-фагоцитаржүйелерініңклеткаларындақоздырғышсақталады. Созылмалыбактериотасымалдашыларындамакроглобулинді О-антиделердің (19 SнемесеIgM) дефицитітабылған. Патанатомиясы. Ішсүзегікезіндегіпатологиялықөзгерісретикулоэндотелиальдыжасушалардыңпролиферациясыменсипатталады, олеңалдыменащыішек пен шажырқайдыңлимфалықаппаратындадамиды. Фагоцитозғақабілетті, іріретикулярлыжасушалардан (сүзекжасушасы) сүзектікгранулемаларқұрылады, оларциклдіөзгереді. Бұлөзгерістің 1-ші сатысы - ми тәріздіқабыну - лимфалықтоптықжәнесолитарлыфолликуллаларұлғайып, шырыштықабықтарғашығады. Олардыкескендесұр-қызылтүстіболатындығыкөрінген; олардыңконсистенциясыжұмсақ. 2-ші сатысы – некроздыңдамуы( 2-ші және 3 аптаныңбасталуындаболатынауруменсәйкес). Қатпарлытабақшаларнекрозданып, олардыңүстіңгіжағы лас әрісұржәнежасылболады. Некроздыңтереңболуымүмкін, олшырышастынажәнебұлшықетқабаттарынатаралады. Некроздар лимфа түйіндерінде де байқалған. 3-ші сатысы - тазарунемесежаралардыңпайдаболуы - аурудың 3-ші аптасынасәйкескеледі. 4-ші сатысы - таза жаралар (аурудың 4-ші аптасынасәйкес). Некрозданғантіндербөлініпалынғансоңнәтижесіндежараныңтүбіашылады - шырышастынемесебұлшықеттерқабаты. 5-ші сатысы – эпителизация – жазылабастау (аурудың 4,5ші және 6-шы аптасынасәйкескеледі). Регенерация және репарация процестерібасталады. Жараныңорнында пигментация қалады. Аурудыңқайталануының даму оқиғаларында, ішектебірмезгілделимфоидтіаппараттыңбұзылуыныңәртүрлісатыларыбайқалған, мәселен ми тәрізідісінужәнежараныңжазылусатылары. Клиникалықкөріністері. Ішсүзегікезіндегіжұқпалы ауру процесініңағымындакелесікезеңдеражыратылған: жасырын, бастапқы, өршу, реконвалесценция немесеаурудыңнәтижелері. Жасырынкезеңорташа 10-14 күн (7-23 күнгедейінболуымүмкін). Аурудыңтиптіктүрінде ауру біртіндепбаяубасталады. Күнсайынденетемпературасы 1◦С жоғарлап (баспалдаққашыққансияқты), аурудың 4-5 күндеріолеңжоғарғышеккежетеді. Ауру жеделбасталуымұмкін. АурудыңжеделбасталуыныңжиілігіXXғасырдыңбасында 10-13% болса, 30-40-шы жылдарыол 33-45% жеткен, ал 60-шы жылдары-43-50%. Аурудыңбастапқыкезеңінденауқастардажалпысырқатты хал, бүкілдененіңшаршағандайсезімдеболуы, бас ауыруы, ұйқы мен тәбеттіңнашарлауы, еңбеккеқабілеттіңтөмендеуі, субфебрилитет байқалған. Бастапқыкезеңбіраптағажуықсозылады. Дене қызуыныңкөтерілуіменқатар улану нышандары да үдеп, ішкімүшелерзақымданады: теріжабындылыарыныңбозаруыкүшейіп, бас ауыруы, брадикардия, анорексия білінген. Іштіңқатуынемесеөтуімүмкін. Бұлаурудыңерекшілігі: интоксикация нышандарыайқынболады. Науқасаурудыңбіріншікүнітөсектартыпжатады- адинамия. Сөйлеуге халы болмай, терісқарап, сұрақтарғажауапбермеуімүмкін( «тәртіпсізадам» сияқты). Бастапқыкезеңге аса тәннышандар: қызба, әлсіздік, бастыңайқынауруы, ұйқыныңбұзылуы. Бұлкөріністерэндоксинніңәсерінендамиды. Аурудыңөршукезеңіндеаурудыңбарлықнышандықжинақтарыдамиды. Өршукезеңініңұзақтығы 1-2 апта. Дене қызуыәрқашанжоғарықалыптасақталады. Науқастардыңкөбіндесүзек статусы дамып, розеолаларбілінеді, орталықжүйкежүйесініңқызметібұзылып, жүрек-тамыржүйелері, ішектер, тынысалумүшелері де зақымғаұшырап, олардыңқызметтері де бұзылады. Аурудыңнегізгінышаны - қызба. Өршукезеңіндеденетемпературасы - 39-40°С. Қызбаныңсипаты -тұрақты. Таңертенгітемператураменкешкітемператураныңайырмашылығы 1°С аспайды. Сондықтаннауқастақалтырау, тершеңдікбелгілеріболмайды. Науқас тек қызыпжатады. Қызбақисықтарыныңтүрлері: Вундерлих, Кюльдешевскийжәне Боткин қызбалары. Типтіқызбақисығы – Вундерлихқисығы. Дене температурасы трапеция тәрізді. Кильдюшевскийқисығы – жазықтық, ал Боткин қисығы - толқынтәріздіболады. Біраққазіргітаңдаантибиотиктерқолданғаннансоңқызбақисықтарыныңзаңдылығысақталмайды, оларәртүрліболуымүмкін. Айқын интоксикация дамыпStatustyphosus (естіңбұзылуы, сопор, кома, делирий) қалыптасуымүмкін. Бастыңайқынауруы, ұйқыныңқашуынауқастардықаттымазалайды. Науқастыңтеріжабындыларыбозғылт, кейдеалақандары мен табандарыныңсарғаюыдамуымүмкін – Филлипович симптомы. Ол бауырзақымдалғандакаротинніңалмасуыпайдаболуыныңәсерінендамиды. Ағзаныңулануыдамығанкездежүрек-қантамыржүйеніңзақымдануыміндеттітүрдеқалыптасады. Ішсүзегіне аса тәнбұзылыстарғасалыстырмалы брадикардия, пульстыңдикротиясы, гипотония, миокардиодистрофия, миокардит жатады. Негізігіпатологиялық процесс ас қорытужүйесіндедамиды. Науқастардафулигинозды (сүзектік) тіл симптомы пайдаболады. Тілісініп, калыңқоңыртүстіжабындыменжамылып, тістердіңіздеріменсипатталады. Аурудыңкелесімаңыздынышаны – ол метеоризм –іштіңкебуі. Науқастардаішектіңпарезідамығаннансоңдәретітоқтапқалуымүмкін, кейде диарея дамуымүмкін. Нәжістіңсипатыащыиістібұршақтәріздісорпағаұқсайды. Оңжақилео-цекальдыаймақтаіштің ауру сезімі, шырылдауы, анықталады, салыстырмалы перкуссия жүргізгендеоңжақмықынаймағындаперкуторлыдыбыстұйықталады (Падалка симптомы). Гепатомегалияжәне спленомегалия дамиды. Ішсүзегініңмаңыздыдиагностикалықбелгілерінебөртпежатады. Бөртпемономорфтыболады: морфологиялықсипаты – розеола (көлемі 2 мм дейінмайдадақ). Бөртпеніңденегешығумерзіміішсүзегікезіндезаңдылықтытүрде бактериемия кезеңінесәйкескеледі: аурудың 8-10 күндеріндепайдаболады. Бөртпеніңорналасатынжері - қарынныңалдыңғықабырғасы, кеуде. Розеолалардың саны 1-5-10. Бөртпегетағы да біртәнсипаттамасыбар -олүстемелі феномен: бөртпеденегебіртіндепшығады. Бұрынпайдаболғанрозеолаларжойылыпжаңабөртпелерпайдаболады. Бөртпеніанықтаудәрігердіңтәжірибесінебайланысты. Бұлбөрпелерді табу үшінаурудыңкүнінанықтауқажет, теріжабындыларынкүнсайынтексеріптұрутиісті. Пайдаболғанрозеолалар 1-5күн аралығындаізқалдырмайжойылыпкетеді. Ішсүзегікезіндетынысалумүшелерініңбұзылуы, соңғыжылдарысиреккездесіпотыр. Ішсүзегініңтиптікжәнеатиптікағымыажыратылған. Типтіктүріциклдіөтеді. Ал атиптітүріжекемүшелер мен жүйелердіңбұзылунышандарыныңбасымдығыменөтетінібелгілі. Аурудыңабортивтітүрідамығында ауру типтібасталып, бірақкөріністеріқысқамерзімдіболады, айығукезеңі тез қалыптасады. Аурудыңамбулаторлытүріаурудыңжеңілтүрінеұқсасболады. Аурудыңкөмескітүріндеклиникалықбелгілераздапбіленеді, оғаннауқастардакөңілаудармауымүмкін. Бактериотасымалдаушылықкезіндеклиникалықкөріністермүлдемпайдаболмайды. Транзиторлыбактериотасымалдаушылықкезіндеқоздырғышкейдесоқтүрдебөлінеді, жеделбактериотасымалдаушылықкезінде – қоздырғыш 3 айғадейін, созылмалыбактериотасымалдаушылықкезінде – 6 айғадейінбөлінеді. Өтесирекжағдайдақоздырғышұзақуақытбөлінуімүмкін. Реконвалесценция кезеңіқызбаныңжойылуыменжәнемүшелердіңбарлыққызметтерініңбіртіндептұрақтануыменсипатталған. Кейбірнауқастардаұзақуақытбойыәлсіздік, шаршағандықтыңжоғарылауысақталмақ. Науқастардың 3-10% аурудыңқайталануы – рецидивідамуымүмкін. Ішсүзегініңклиникалықжіктелуі 1. Типтіктүрі –жеңіл орташаауыр ауыр 2. Атиптіктүрі – абортивті амбулаторлы көмескі 3. Сиреккездесетінтүрлері менинготиф пневмотиф колонотиф нефротиф 4. Бактериятасымалдаушылық транзиторлы жедел созылмалы 5. Асқынулары тән: - ішектенқан кету - ішекперфорациясы, перитонит - инфекциялық-токсикалық шок тәнемес: - пневмония - менингит - пиелит - паротит - тромбофлебит Асқынулары. Ішсүзегініңасқынуларыарнайыжәнеарнайыемесболады. Арнайыасқынулар осы аурудыңқоздырғышыныңәсерінендамиды. Сүзектікжараларпайдаболғанжағдайдажараныңтүбіқантамырыболсаішектенқан кету асқынуыдамуымүмкін. Жараныңтүбіішектіңқабықшасыболсаішектесіліп (перфорация), перитониткеәкеліпсоғуымүмкін. Бұласқынулардыжараныңпайда болу мерзімінде, яғниаурудың 2-3 апталарындапайдаболуынескеріпалдыналушараларынқолдану керек. Ішектенқанкетудіңнышандары - терініңбозаруы, құрғауы, денеқысымыныңтөмендеуіжәнетүсуі, пульстіңжиілеуі, күретамырқысымыныңтөмендеуі, іштіңкебуіжәнеперистальтиканыңкүшеюі. Аурудыңарнайыасқынуларыныңқатарынаинфекциялық-токсикалық шок жатады, себебіолқарқынды бактериемия, токсинемиякезіндедамиды. Арнайыемесасқынубасқамикрофлораменқоздырылады. Арнайыемесасқынуғаөкпеқабынуы, ми қабықшаларыныңқабынуы, бүйректіңқабынуыжәнетағыбасқаларыжатады. Басқаасқынулардаөкпеніңқабынуымүмкін, аурудыңбарлықкезеңінде отит, паротит, цистит, пиелонефрит, тромбофлебит, остеомиелит жәнет.б. дамиды. Диагностикасы. Ішсүзегінанықтауалгоритмі №1 кестедекөрсетілген. Ішсүзегінтанып-білуүшінклиникалықмәліметтерденбасқа, зерттеудіңлабораториялықәдістерініңнәтижелеріне, эпидемиологиялықанамнезгесүйену керек. Салыстырмалыдиагноздықызбаменсипатталатынбарлықжұқпалыжәнежұқпалыемесауруларменжүргізуқажет: жеделреспираторлыаурулармен, өкпеқабынуымен, милиарлытуберкулезбен, туберкулездыменингитпен, бруцеллезбен, безгекпен, мононуклеозбен, лептоспирозбен, сепсиспенжәнет.б. №1 кесте
Маңыздыдиагностикалықбелгілер:
4. бауыр мен көкбауырдыңұлғаюы → жайылмалы инфекция ↓
↓ Әртүрлісепсистер мен басқажұқпалыжәнежұкпалыемесауруларменсалыстырмалы диагностика жүргізу ↓ 5. Іште дискомфорт сезіну, энтерит синдромы, тістіңдақтары бар ісінгентіл, илеоцекальдымаңайдағықұрылдау мен ауырсынусезімі, «оң» Падалка симптомы жәнеШтернбергтіңоң «қиылысу» симптомы ↓ ЖАЙЫЛМАЛЫ ІШЕК ИНФЕКЦИЯСЫ ↓ Қосалқыдиагностикалықбелгілер: ↓ 1. Эпидемиологиялықанамнез (аурудыңбасталукезеңінедейінгі 3 аптауақытындаүштүрліжұғужолдарын – су, тағам, қарым-қатынас/ анықтау). 2. Аурудыңкішібелгілері (ваготониябелгілері). 3. Гемограмманыңөзгеруі (аурудың 5-ші күніненкейін лейкопения мен тромбоцитопения, салыстырмалы лимфоцитоз, анэозинофилия). ↓ Шешушідиагностикалықбелгілер: 1. Қаннан ауру қоздырғышын табу (қандыөтсорпасынанемесе Раппопорт ортасынасебу) ↓ ІШ СҮЗЕГІ Сүзек-парасүзекауруларыныңдиагностикасыүшіналғашқы 5-6 күндекелесіклиникалықмәліметтердіңүлкенмаңызы бар: жоғарытұрақтықызба, айқын интоксикация, “сүзектіктіл”, гепатолиеналды синдром, метеоризм, «оң» Падалка нышаны. Гемограммадаішсүзегінетәнөзгерістер: лейкопения, анэозинофилия, таяқшаядролынейтрофилдердіңжоғарлауы. Диагноздырастауүшінбактериологиялықжәнесерологиялықәдістердіқолданады. Өтқосылғанқоректіорталарғанауқастыңқанын (гемокультура), зәрін (уринокультура), нәжісін (копрокультура) міндеттітүрдесебеміз. Өтті(билиокультура) бактериотасымалдаушыларданғанаалыпсебеміз. Қоздырғыштысүйеккемігініңпунктатынан (миелокультура), розеола пунктатынан (розеолокультура) бөліпалуғаболады, бірақбұләдістерқазіргіжағдайдақолданылмайды. Серологиялықәдістерденішсүзегініңанықтауында агглютинация реакциясы – Видаль реакциясы, О- , Н-, Vi – антигендерменжүргізілетінтікелейемес гемагглютинация реакциясы (ТГАР) қолданылады. Диагностикалық титр – 1:200. Емдеуі. Ішсүзегініңағымы мен нәтижесідұрыскүтімге, диетаға, антибактериальдыжәнепатогенетикалық ем жүргізутәртібінебайланысты. Ішсүзегініңемдеуікомплекстіболуы керек. Науқастытыныштықта, жайлытөсектекүту керек. Ауызқуысы мен терінікүтумаңыздыорыналады. Төсектежатурежимін 6-7 күнгедейінсақтағандұрыс. Ал 7-8-ші күндерінауқастыңотыруынарұқсатетіледі, 10-11-күндері денеқысымытұрақтанса, жүріп-тұруғарұқсатберіледі. Науқастарға №4 және 4б, сосын 4в, 2 диета тағайындалады. Ішсүзек-парасүзекауруларыкезіндеантибиотиктердіңішіненеңтиімдісі -левомицетин болыптабылған. Соныменқатарампициллинді де пайдалануқолайлы. Левомицетиндітәулігіне 6 реттен 0,5 г белгілейді, қалыптыденетемпературасының 3-ші күнінедейін, ал 3-10-шы күні - тәулігіне 4 реттен - 0,5 г. Ампициллинді 14 күнніңішіндетәулігіне 4 реттен 1г мөлшеріндепайдалану. Қоздырғыштарантибиотиктергетұрақтыболғанжағдайда бактрим (бисептол) күніне 2-3 ретқолданылады, немесенитрофуранпрепараттары (фуразолидон) күніне 4 реттен-0,15-0,2 г. Сонғыжылдарыфторхинолондартиімдіпрепараттарболыптабылды (пефлоксацин 0,4 г. х 2 рет, ципрофлоксацин 0,5 г. х 2 рет). Ішектенқанкеткендеқатаңтөсекрежимі керек, шалқасынан 12-24 сағатбойыжатқызу. Қарынғасуықбасып, 10-12 сағатаралығындатамақішугетиымсалынып, ішетінсұйықтықтыңмөлшері 500 мл дейіншектеледі. Науқастардыауруханадандәрігер-инфекционистіңбақылауыжәнерұқсатыбойыншашығарады. Қосымшааурулардыемдеумақсатқасәйкесжүргізіледі. Болжамы. Ішсүзегітұсындаболатынөлімтудыратынжағдайсоңғыжылдарыедәуіртөмендегенжәнеол 0,3-0,2% құрапотыр. Десек те, әлікүнгедейінболжамыәрқашанжағымдыемес, тіптіжеңілағымында да, себебі, ауырасқынудыңдамуымүмкін (ішектенқан кету, ішекперфорациясыжәнет.б.). Алдыналушаралары. Сүзек-парасүзекауруларыменкүресбойыншашараларбылайбағытталуы керек: жұқпалыаурулардыңкөзінзиянсызету; берілужолдарынқиыпөту; ұжымныңқарсытұраалмауыныңжоғарылауы. Ішсүзекпрофилактикасыалдыңғыкезектежалпытазалықшараларынажүргізіледі: суменжабдықтаудыңсапасынжақсарту, көпшілікорынды таза ұстау, канализациялардытазалау, шыбындарменкүрес. Науқастарауруханаданшыққаннанкейіндиспансерлікбақылауда 3 ай бойыболады. Науқастыңнәжісі, дәреті, өтібактериологиялықбақылауданөтеді. Сүзек-парасүзекауруларынақарсы иммунизация жоспарлытәртіпте, сондай-ақэпидемиологиялықкөрсеткіштербойыншаіскеасырылады. Бақылау сұрақтары: Іш сүзегінің қоздырғышы? Іш сүзегіне әкеліп соқтыратын факторлар? Іш сүзегінің клиникалық көріністері? Іш сүзегінің асқынулары? жүктеу/скачать 122.63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|