Туѓан жер туралы маќал-мєтелдер
жүктеу/скачать 0.49 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тапсырма 1.
- Керекті сөздер
- «Тоғызқұмалақ»
Сөздікбүліну – разрушиться созылу – затянуться; растянуться бұзылу – повреждение; порча түйісетін жер – место стыковки дақ – пятно жұмсару – смягчение улы заттар – ядовитые вещества зардап – тяжелые последствия жансыздану – онемение шіру – гнить сыздап ауыру – ноющая боль Тапсырма 1. Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. Кариесті қазақтар қалай атаған? Тісжегі салдарынан не бүлінеді? Тісжегі неден пайда болады және белгілері қандай? Тіс қуысын қалай емдейді? Егер кариес тістің мойнына жетсе не болады? Асқынған тісжегі қандай аурулармен жалғасады? Мұндай жағдайда не істеу керек? Тапсырма 2. Төмендегі сөйлемдерді толықтырып, көшіріп жазыңыз. 1. Тістің ... тазартып, пломба салу керек. 2. Тәтті ... жегенде тіс ауырады. 3. Тісжегі ең көп ... ауру. 4. Бұл процесс ... созылады. 5. Тісжегі ... құрамдардың бұзылуынан пайда болады. 6. Ауырған тістің дентинін ..., орнына пломба салады. 7. Шіри бастаған тістен сасық иісті ... бөлінеді. 8. Науқастың ... ауырады, ... пайда болады. 9. Жақ асты, лимфа ... бөлінеді. 10. Тісжегі салдарынан дентин, ... қабаттары бөлінеді. Керекті сөздер: цемент, ұзаққа, тараған, қуысын, бездері, тағам, ірің, химиялық, алып, басы, әлсіздік. Көмекші сөздер. Тоғызқұмалақ. Алтыбақан. Тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстеп тұратын сөздер көмекші сөздер деп аталады. Олар мынадай топтарға бөлінеді: Септеулік шылаулар Көмекші есімдер Жалғаулықтар Демеуліктер Модаль сөздер «Тоғызқұмалақ» Тоғызқұмалақ - қазақтың ұлттық ойыны. Оны қырғыз, қарақалпақтар да ойнайды. Тоғызқұмалақты кейде қойшының алгебрасы дейді. Оның мәні бар. Өйткені бұл ойынды тұңғыш тапқан – қойшы. Тоғызқұмалақ бұрын қойдың құмалағымен ойналған. Жерден тоғыз-тоғыздан шұңқыр, бір-бірден қазан қазып алып, әрқайсысы сексен бірден құмалақ алған. Оны қойшылар жүрелеп не малдас құрып отырып ойнайды екен. Бара-бара ойын қазақ арасына кең тарап, ұлттық ойынға айнпалған. Әншіл, сауықшыл қазақ халқы адамның ой-өрісін кеңітетін, ойша есепетеуге төселдіретін, ұстамдылыққа , тапқырлыққа баулитын бұл тамаша ойынға бос уақытын көп бөліп, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізген. Тоғызқұмалақ ойыны қазір арнаулы тақтада бұршақпен ойналатын болды. Бұл ойын – нағыз есеп ойыны. Мұнда есепке жүйрік адам ғана жеңеді. Тоғызқұмалақ та, шахмат сияқты, тапқырлықты, қиялдауды қажет етеді. Өткен позицияны не бір-екі жүрістен кейін қандай позиция болатынын есте сақтау, бағдарлау тек шебер, тәжірибелі, ауыз есепке жүйрік адамның ғана қолынан келеді. Сөздік Қойшы – чабан Мән – значение, смысл Табу – находить, приобретать Шұңқыр – яма Қазу – копать, рыть Айналған – превратился Сауық – увеселение Ой-өрісі – кругозор Ұстамдылық – сдержанность Тапқырлық – находчивость Ұрпақ – поколение Бұршақ – горох Арнаулы тақта – специальная доска Жүйрік – быстрый Қиялдау – фантазировать Есте сақтау – запомнить Бағдарлау – ориентировать Жүріс – ходьба Шебер – мастер, умелец жүктеу/скачать 0.49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|