Туѓан жер туралы маќал-мєтелдер


Шартты рай. Шілдехана. Бесікке салу



бет14/40
Дата20.05.2022
өлшемі0.49 Mb.
#458128
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   40
Жандарбекова Л.ҚАЗАҚ ТІЛІ

Шартты рай. Шілдехана. Бесікке салу.

Шартты рай дегеніміз – бір қимылдың жасалуының екінші қимылдың жасалуына шарт болуын білдіретін етістіктің түрі.


Шартты рай етістіктің -са/-се жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалынады және жекеше, көпше түрде жіктелінеді.


Адам көп оқыса, көп біледі.


Мен сабақ көп оқысам, білімім мол болады.
Жазса, айтса, берсе, жатса, сезсе, т.б.

Жекеше Көпше


Мен бар-са-м – Если я пойду Біз бар-са-қ – Если мы пойдем
Сен бар-са-ңыз – Если ты пойдешь Сендер бар-са-ңдар – Если вы пойдете
Сіз бар-са-ңыз – Если вы пойдете Сіздер бар-са-ңыздар – Если вы пойдете
Ол бар-са 0 – Если он пойдет Олар бар-с. 0. Если они пойдут

Условное наклонение обозночает действие, служащее условием для совершения другого действия, выраженного формами будущего времени глагола. Образуется условное наклонение путем присоеденения к основе глагола суффиксоф –са-се и личных окончаний для 1 и 2 лица.


Отрицательная форма условного наклонения образуется путем прибавления отрицательных суффиксов к основе глагола, затем суффиксов са, се и личного оканчания.


сатып алсам ------------- если я куплю


барсаңдар ------------- если вы пойдете
күлмесек ---------------- если мы не будем смеяться
ашпасам --------------- если я не открою
дем алмасаң ----------- если ты не будешь дышать
жөтелмесе ------------ если он не будет кашлять


1-жаттығу. Сөйлемнің басы мен аяғын тауып жазыңыз.

Біз телефон соқсақ, демалыңыз.


Киноға барсақ, кереуетке жатайын ба?
Ұмытпасам, көзім ауырады.
Жұмысың көп болса, ерте тұр.
Кішкене күтсеңдер, жауап бермейді.
Уақытың болса, тамақты ысыт.
Оқи бастасам, шай ішіңдер.
Жұмысқа барсаң, телефон соқ.
Шаршасаңыз, жаңбыр қояды.


2-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз.

1. Если Вы его увидите, пусть он зайдет ко мне. 2. Если ты пойдешь в магазин, скажи мне. 3. Если ты не выучишь стихотворение, получишь “двойку”. 4. Если мы посмотрим этот фильм, расскажем тебе. 5. Если сходишь в поликлинику, тебе выпишут лекарство. 6. Будешь свободен, зайди ко мне. 7. Приедут гости, позвони мне. 8. Замерзнешь, иди домой.






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   40




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет