Я-c. И. Яhmяdov тамлы малларын я m t яяшц n a s L i ь I b a k I – 2 0 1 0



бет29/37
Дата20.07.2016
өлшемі3.37 Mb.
#212657
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   37

Ядвиййяля­рин харижи эюрцнцшц








2.

Рянэи







3.

Ийи







4.

Дады







5.

Нямлийи, %-ля







6.

Ефир йаьы, %-ля









Юзцнц йохламаг цчцн суаллар





  1. Хариждян алынан ядвиййяляр щансылардыр?

  2. Ядвиййялярин дяйяри ня иля мцяййян олунур?

  3. Ядвиййялярин щансы органолептики эюстярижиляри мцяййян едилир?

  4. Ядвиййялярин тяркибиндя олан ефир йаьынын ми­гдары щансы цсулла тяйин олунур? Цсулун мащиййятини изащ един.



4. Хюряк дузунун кейфиййяти­нин юйрянилмяси
Гида мягсядляри цчцн истифадя олунан дуз алынма мянбяляриня вя емал технолоэийасына ясасян даш дуз, чюкдцрцлмцш дуз вя йа щювзя дузу, шоран дузу вя йа эюл дузу, бухарландырылмыш дуз вя йа вакуум дузу, йодлашды­рылмыш дуз нювляриня айрылыр. Кейфиййятиндян асылы олараг хю­ряк дузу екстра, яла, 1-жи вя 2-жи ямтяя сортларында бурахылыр.

Орта нцмуня екстра, цйцдцлмцш (0; 1 вя 2 нюмряли) вя хырдаланмыш дузлардан 1,5 кг вя цйцдцлмцш 3 нюмряли дуз­дан 2,2 кг эютцрцлцр. Эютцрцлмцш орта нцмуня 3 щиссяйя бюлцнцр вя тямиз шцшя банкалара тюкцлцб аьзы баьланыр. Няглиййатдан гябул едилян дуз хырда баьламада оларса, онда щяр няглиййат ващидиндян (мясялян, вагондан, авто­мобилдян) ашаьыдакы мигдарда эютцрцлмялидир. Баьламала­рын кцтляси 5 кг-дяк олдугда 2 ядяд, 1 кг-дяк олдугда 4 ядяд, 500-600 г-дяк олдугда 6 ядяд, 250 г-дяк олдугда 9 ядяд вя 10 г-дяк олдугда 24 ядяд эютцрцлцр. Баьламалар ачылыр, дуз нцмуняляри йахшы гарышдырылыр, лабораторийа тядги­гаты цчцн орта нцмуня айрылыр.


Тапшырыглар.


  1. Хюряк дузунун органолептики эюстярижиляринин тяйини.

  2. Хюряк дузунун реаксийасынын тяйини.

  3. Хюряк дузунун нямлийинин тяйини.

  4. Суда щялл олмайан маддялярин тяйини.

  5. Цйцдцлмцш хюряк дузу дяняляринин ирилийинин тяйини.



4.1. Хюряк дузунун органолептики эюстярижиляринин тяйини
Органолептики цсулла дузун харижи эюрцнцшц, дады, ийи, габлашдырманын вязиййяти тяйин олунур.

Лявазиматлар. Цйцдцлмцш дуз нцмуняляри, дистилля суйу, термометр, чини щявянэдястя, техники-кимйяви тярязи.

Дузун дадыны тяйин етмяк цчцн тядгиг олунажаг дуз­дан 5 г чякиб цзяриня истилийи 15-200Ж олан 95 мл дистилля суйу ялавя едилир. Дуз мящлулунун дады дегустасийа етмякля тяйин едилир. Беля мящлул шор олмалы вя щеч бир кянар дад вермя­мялидир.

Дузун ийини тяйин етмяк цчцн 20 г дузу чини щявянэ­дястядя язишдириб щямин анда ийини тяйин едирляр. Илин сойуг вахтларында дуз нцмунясини щявянэдястядя язишдирмяздян габаг отаг температуруна гядяр аьзы баьлы габда сахла­маг лазымдыр. Дузда щеч бир кянар ий вя гоху олмамалыдыр.

Хырда таралара габлашдырылмыш дуз нцмуняляриндя та­раларын бцтювлцйцня, цстцндя йазылан етикет мялуматларынын айдынлыьына фикир верилир.



4.2. Хюряк дузунун реаксийасынын тяйини
Лявазиматлар. Органолептики тящлилдякилярдян ялавя гырмызы вя эюй лакмус каьызлары.

Дузун реаксийасыны тяйин етмяк цчцн 5 г дуз эютцрцлцб 15 мл дистилля суйунда щялл едилир. Мящлула эюй вя гырмызы лакмус каьызы салыныб исладылыр. Каьызларын рянэинин дяйишмясиня эюря дуз мящлулунун мцвафиг реаксийасы – «лакмуса эюря турш», «лакмуса эюря гяляви», «лакмуса эюря нейтрал», «лакмуса эюря зяиф турш», «лакмуса эюря зяиф гя­ляви» – ашкар едилир. Яэяр тядгиг олунан дуз зяиф гяляви вя йа зяиф турш реаксийасы верирся, о, гцввядя олан стандартын тяля­биня уйьун сайылыр.


4.3. Хюряк дузунун нямлийинин тяйини
Лявазиматлар. 50 мл-лик конусвари колба, шцшя гыф, гу­рудужу шкаф, ексикатор, лабораторийа машасы, кимйяви-анали­тик тярязи, чяки дашлары, цйцдцлмцш дуз нцмуняляри.

Ишин эедиши. Дузун нямлийини тяйин етмяк цчцн «парча» дуз, даш дуз, «дян кими» дуз яввялжядян цйцдцлцр. Цйц­дцлмцш дузун нарынлыг юлчцсц 5 мм-дян чох олмама­лыдыр.

Аьзына кичик гыф гойулмуш 50 мл-лик конусвари кол­баны гурудужу шкафда 100-1050Ж истиликдя 40 дяг мцддятиня гурудуб, ексикаторда сойутдугдан сонра кцтляси мцяййян­ляшдирилир. Колбанын аьзындан гыфы галдырыб, колбайа тяхми­нян 10 г тядгиг олунажаг дуздан ялавя едилир. Колбанын дуз иля бирликдя кцтляви 0,001 г дягигликля мцяййян едилир. Гуру­дулма истилийи 140-1500Ж олан гурудужу шкафда сабит чяки алынана гядяр апарылыр. Биринжи дяфя 1 саатдан сонра, сонракы гурутмаларда ися 30 дяг-дян сонра колба ексикаторда со- й­удулдугдан сонра кцтляси мцяййян едилир. Ики ахырынжы чяки­ляр арасындакы фярг 0,0001 г-дан артыг олмамалыдыр. Беля кцтля сабит щесаб олунур. Дузун нямлийи фаизля ашаьыдакы дцстур цзря щесабланыр:



бурада, а – колбанын гыф вя дуз нцмуняси иля бирликдя гурудулмадан яввялки кцтляси, г-ла;

б – колбанын гыф вя дуз нцмуняси иля бирликдя гуру­дулмадан сонракы кцтляси, г-ла;

ж – тядгиг олунан дуз нцмунясинин кцтляси, г-ла.

Гцввядя олан стандартларда дузун нямлийи – екстра дузда 0,5%-дян, яла сорт парча дузда 0,8%-дян, башга чешид дузларда 4,0%-дян, 1-жи вя 2-жи сорт мцхтялиф чешидли дуз­ларда 4-6%-дян чох олмамалыдыр.

4.4. Суда щялл олмайан маддялярин тяйини
Лявазиматлар. Саат шцшяси, кимйяви стякан, су щамамы, шцшя чубуг, електрик гыздырыжысы, 500 мл-лик колба, филтр каьызы, дистилля суйу, щявянэдястя, 400 мл-лик кимйяви стякан, бцкс, дуз нцмуняляри.

Ишин эедиши. Чякиси яввялжядян мцяййян едилмиш саат шцшясиндя 0,001 г дягигликля 10 г хюряк дузу чякилир. Чякил­миш дуз кимйяви стякана тюкцлцр вя цзяриня 200 мл дистилля суйу ялавя едилиб гайнайана гядяр гыздырылыр. Вахташыры шцшя чубугла гарышдырмагла су щамамында бир саата гядяр гызды­рылыр. Щялл олмайан маддялярин чюкмяси цчцн 10 дяг сакит сахланылыр. Мящлул 500 мл-лик колбайа яввялжядян бцксля бирликдя гурудулуб кцтляси мцяййян едилмиш филтр каьызындан сцзцлцр. Мящлулу сцздцкдя стякандакы чюкцнтцнцн сцзэяжя кечмямясиня чалышмаг лазымдыр.

Стяканда галмыш суда щялл олмайан маддяляр (чюкцнтц) бир аз су иля щявянэдястяйя кечирилир. Стяканын ди­варларында галмыш чюкцнтц щиссяжикляри дя бир аз дистилля суйу иля йуйулуб орайа тюкцлцр. Сонра дястяк васитясиля диггятля чюкцнтц язишдирилир. Сонра дястяк васитясиля диггятля чюкцнтц язишдирилир. Щявянэдястядяки мящлул колбайа сцзцлцр. Чюкцнтц вя ичярисиндя дуз щялл олан стякан 10 мл су иля тя­миз йахаланыб щявянэдястяйя тюкцлцр вя орада топланмыш чюкцнтц 5 дяг мцддятиня дястякля сцртцлцр вя щявянэдяки мящлул филтр васитясиля колбайа сцзцлцр. Стяканын вя чюкцн­тцнцн щявянэдястядя йуйулмасы вя дястякля язишдирилмяси 4 дяфя тякрар едилир. Щявянэдястядя галмыш щялл олмайан щисся­жикляр су ахынтысы иля филтря кючцрцлцр вя щяр дяфя филтр каьызы кянарына гядяр исти су иля долдурулур. Йуйулан суда дуз изля­ринин галмасыны АэНО3 мящлулу иля йохлайырлар. Яэяр чюкцн­тцдя дуз галмышса, онда филтрдян айрылан бир нечя дамла суйа эцмцш-нитрат мящлулу ялавя етдикдя, о буланыглашыр. Филтрдя галмыш щялл олмайан чюкцнтц гыф ичярисиндя гуру­дужу шкафда 80-900Ж температурда 30 дяг мцддятиня гуру­дулур вя филтр каьызы чюкцнтц иля бирликдя бцкся гойулуб 100-1050Ж температурда сабит чяки алынана гядяр гурудулур.

Биринжи гурутма бир саат, сонракылар 30 дяг давам едир. Сон ики чяки арасындакы фярг 0,0002 г-дан артыг ол­мазса, сабит чяки алынмыш щесаб едилир. Суда щялл олмайан маддялярин мигдары фаизля ашаьыдакы дцстур цзря щесабланыр:

бурада, а – филтр каьызы иля бцксцн бирликдя кцтляси, г-ла;

б – филтр каьызы иля бцксцн вя суда щялл олмайан

маддялярин гурудулдугдан сонракы кцтляси, г-ла;

ж – тящлил цчцн эютцрцлмцш вя гуру маддяйя эюря ще­сабланмыш

дуз нцмунясинин кцтляси, г-ла.

Гцввядя олан стандартларда гуру маддяйя эюря суда щялл олмайан маддялярин мигдары екстра сорт дузда 0,05%, яла сортда 0,2%, 1-жи сортда 0,5% вя 2-жи сортда 0,8%-дян чох олмамалыдыр.
4.5. Цйцдцлмцш хюряк дузу дяняляринин ирилийинин тяй­ини
Лявазиматлар. Эюзжцкляринин диаметри 0,5; 0,8; 1,2; 2,5 вя 4,5 мм олан метал ялякляр, щявянэдястя, цйцдцлмцш дуз нцмуняляри.

Ишин эедиши. Чини касайа 200-500 г дуз тюкцб 100-1050Ж температурда гурудужу шкафда тяхминян 1-2 саат гу­рудулур. Гурума заманы дуз арабир гарышдырылыр ки, дуз дя­няляри бир-бириня йапышмасын. Яэяр тядгиг олунан дузун нямлийи 0,5%-дян чох оларса, о заман дуз дяняляринин ири­лийини тяйин етмяк цчцн айрылмыш дуз габагжадан нормал нямлийя гядяр отаг температурунда гурудулмалыдыр. Бу мягсядля дуз филтр каьызы цзяриня назик тябягя шяклиндя йайы­лыр вя гурудулур. Чини касада цйцдцлмцш дузлардан 0,02 г дягигликля екстра вя 2-жи нюмря дян дузлардан 200 г, цчцнжц нюмря дуздан ися 500 г чякилир. Дуз мцвафиг юлчцлц ялякляря кечирилир вя 5 дяг мцддятиндя ялянир. Ялякдян кечмиш дуз, яввялжядян кцтляси мцяййян едилмиш финжана тюкцлцб 0,01 г дягигликля чякилир.

Ялякдян кечмиш дуз дяняляринин мигдары тящлил цчцн эютцрцлмцш дуз нцмунясинин цмуми кцтлясиня эюря фаизля ашаьыдакы дцстур васитясиля щесабланыр:



бурада, а – дузун чини каса иля бирликдя кцтляси, г-ла;

б – чини касанын кцтляси, г-ла;

ж – тядгиг цчцн эютцрцлмцш дузун мигдары, г-ла.

Ялякдя галан дузун мигдары ашаьыдакы дцстурла ще­сабланыр:

бурада, Й – ялякдя галан дузун мигдары, %-ля;

Х – ялякдян кечян дузун мигдары, %-ля.

Дювлят стандартына ясасян цйцдцлмцш яла вя 1-жи сорт дузлар, «0» нюмряли цйцдцлмцшляр эюзжякляринин диаметри 0,8 мм олан ялякдян ян азы 90%, 1 нюмряли цйцдцлмцш дуз 1,2 мм-лик ялякдян 90%, 2 нюмряли цйцдцлмцш дуз 2,5 мм-лик ялякдян 90%, 3 нюмряли дуз 4,5 мм-лик ялякдян 85% кечмялидир.

Икинжи сорт дузун 1-жи, 2-жи вя 3-жц нюмряли цйцдцл-мц­шляри 1,2 вя 4,5 мм-лик ялякдян ян азы 85-90% кечмялидир.

Тядгигат нятижялярини лабораторийа дяфтяриня йазылыш формасы ашаьыдакы кимидир.

Дузун чешиди, ямтяя сорту вя нюм­ряси______________


Сыра сайы

Кейфиййят эюстярижиси

Стандарт эюстярижиси

Тядгигат нятижяси

1.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   37




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет