Я-c. И. Яhmяdov тамлы малларын я m t яяшц n a s L i ь I b a k I – 2 0 1 0


Жядвял 11.1. Гара мях­мяри чайын органолептики эюстярижиляри



бет26/37
Дата20.07.2016
өлшемі3.37 Mb.
#212657
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   37

Жядвял 11.1. Гара мях­мяри чайын органолептики эюстярижиляри




Эюстяри­жи­лярин ады

Гара мяхмяри чайын тижарят сортларынын сяжиййяси

Букет

Екстра

Яла

Биринжи

Икинжи

Цчцнжц

Ятир вя дад

Букети дольун инжя зяриф ятирли, хо­шаэя­лян бцзцшдцрцжц дадлы

Инжя зяриф ятирли, хо­шаэя­лян бцзцшдцрцжц дадлы

Зяриф ятирли, хошаэ­ялян бцзцшдцрцжц дадлы

Кифайят гядяр зяриф ятирли, хошаэ­ялян бцзцшдцрцжц дадлы

Нисбятян зяриф ятирли, кифайят ет­мяйян бцзцшдцрцжц дадлы

Габа ятирли вя дадлы

Настой (чай дями)

Парлаг, шяффаф, интенсив «яла-орта»

Парлаг, шяффаф «орта»

Аз парлаг, шяффаф «орта»

Шяффаф «орта­дан ашаьы»

Тцндвари «зяиф»

Дямлянмиш йарпаьын рянэи

Ейнижинсли ачыг-гящвяйи чаларлы

Даща аз ейни­жинсли гящ­вяйи чаларлы

Йашыл чаларлы тцнд гящвяйи

Гейри-бяра­бяр йашыл чаларлы тцнд гящвяйи

Чайын харижи эюрцнцшц (йыьым)

Бярабяр, ейнижинсли, чай пучалары йахшы бурулмушдур

Бярабяр чай пуча­лары йахшы бу­рул­муш­дур

Гейри-бяра­бяр чай пуча­лары пис бу­рул­муш­дур

Гейри-бярабяр чай пуча­лары кифайят гядяр бурул­ма­мышдыр

Гейри-бяра­бяр чай пуча­лары йахшы бурул­мамыш­дыр


Жядвял 11.2. Йашыл мях­мяри чайын органолептики эюстярижиляри




Эюс­тярижилярин

ады


Йашыл мяхмяри чайын тижарят сортларынын ся­жиййяси

Букет

Яла

Биринжи

Икинжи

Цчцнжц

Ятир вя дад

Букети дольун инжя зяриф, ятирли, хошаэ­ялян бцзцшдцрцжц дадлы

Нисбятян зяиф ятирли, хоша­эялян бцзцш­дцрцжц дадлы

Хошаэялян ятирли вя кифайят гядяр бцзцшдцрцжц дадлы

Зяиф ятирли, аз бцзцшдцрцжц дадлы

Габа ятирли зяиф щисс олунан бцзцшдцрцжц дадлы

На­стой (чай дями)

Шяффаф, са­рымтыл чаларлы ачыг йашыл

Шяффаф, ачыг йашыл

Сары, гырмы­зымтыл чаларлы, бир гядяр буланыг­вари

Тцнд йа­шыл, гыр­мызымтыл чаларлы, була­ныгвари

Дямлянмиш йарпаьын рянэи

Ейнижинсли йашылымтыл чаларлы

Даща аз ейни­жинсли сарымтыл чаларлы

Ейнижинсли олмайан

сарымтыл чаларлы



Ейнижинсли

ол­майан тцнд сары


Дямлянмиш чай йарпагларынын ийини тяйин етмяк цчцн, чайдан бир нечя дяфя чалхаланыр вя гапаьы ачылараг дярщал ийи тяйин едилир.

Тящлил нятижяляри ГОСТ-ун тялябляри иля мцгайися олун­магла чайын бу вя диэяр сорта мяхсус олмасы мцяййянляшди­рилир. Гара вя мяхмяри чайларын мцхтялиф ямтяя сортларынын органолептики эюстярижиляринин сяжиййяси 11.1. вя 11.2. сайлы жядвяллярдя верилмишдир.
1.2. Чайын нямлийинин тяйини
Лявазиматлар. Шцшя вя алцминиум бцксляр, гурудужу шкаф, ексикатор, техники-кимйяви тярязи, чяки дашлары, маша, чай нцмуняляри.

Ишин эедиши. Чайын нямлийи щяр бири 3 г олан 2 чякинин гурудужу шкафда гурудулмасы йолу иля мцяййян едилир. Чяки габагжадан гурудулуб кцтляси мцяййян едилмиш шцшя бцксдя 0,1 г дягигликля эютцрцлцр.

Гурудужу шкаф яввялжядян 130-1350Ж-йя гядяр гызды­рылыр вя 1 саат мцддятиндя 12020Ж температурда чайын гу­рудулмасы апарылыр. Сонра бцксляр гапагла юртцлцр, сойу­дулмаг цчцн ексикатора йерляшдирилир вя кцтляси мцяййянляш­дирилир.

Нямлик щяр бир чяки цзря айрылыгда фаизля (Х) ашаьыдакы дцстур цзря щесабланыр:

бурада, М1 – гурудулмайа гядяр чайын кцтляси, г-ла;

М2 – гурудулмадан сонра чайын кцтляси, г-ла.

Чайын нямлийи цчцн 2 тящлилин орта щесаби нятижяси гя­бул едилир. Бунунла беля паралел тящлил нятижяляри арасындакы фярг (кянарлашма) 0,3%-дян чох олмамалыдыр, якс щалда тящлил тякрар едилмялидир. Габлашдырылмыш гара вя йашыл мях­мяри чайын нямлийи 8,5%-дян чох олмамалыдыр.



1.3. Чайда танинин мигдарынын тяйини
Чайда танинин кямиййятжя мигдары онун кейфиййятиня, илк нювбядя ися дадынын дольунлуьуна вя аьыз бцзцшдцрцжцлцйцня мцщцм тясир едир.

Чайда танинин мигдарынын тяйини цсулу сулфат туршусу­нун вя индигатор кими индигокарминин иштиракы иля калиум перманганатла онун оксидляшмясиня ясасланыр.



Лявазиматлар вя реактивляр. 900-1000 мл-лик чини фин­жан, жизэили силиндр, индигокармин мящлулу, 1:4 нисбятиндя дурулашдырылмыш Щ2СО4, 0,1н КМнО4 мящлулу, титрляйижи гу­рьу, шцшя чубуг.

Ишин эедиши. Яввялжя индигокарминин сулфат туршулу мящлулу щазырланыр. 1 г нарынлашдырылмыш тямиз индигокармин препараты 50 мл сыхлыьы 1,8 г/см3 олан гаты сулфат туршусунда щялл едилир. Мящлулу тядрижян дистилля суйуна тюкмякля щяжми 1000 мл-я чатдырылыр, сонра ися сых филтрдян сцзцлцр.

Ясас тящлиля чай екстрактынын щазырланмасы иля башланыр. Бунун цчцн габагжадан хырдаланмыш 2,5 г чай чякилиб эютцрцлцр, тутуму 250 мл олан колбайа йерляшдирилир, цзяриня 200 мл гайнадылмыш дистилля суйу тюкцлцр вя су щамамына гойулур. Екстраксийа 45 дяг мцддятиня апарылыр. Сонра екс­тракт Бйцхнер гыфындан вакуум алтында щяжми 500 мл олан колбайа сцзцлцр.

Филтрат 250 мл-лик юлчцлц колбайа кечирилир, сойудулур вя дистилля суйу иля жизэийя гядяр долдурулур. Пипетка иля юлчцлц колбадан 10 мл екстракт эютцрцлцб чини габа (1 л-лик) тюкцлцр, цзяриня 750 мл кран суйу, 25 мл индигокармин мящлулу ялавя едилир вя шцшя чубугла даим гарышдырылмагла 0,1н калиум перманганат мящлулу иля титрляшдирилир. Бу за­ман эюй рянэ тядрижян эюй-йашылдан, тцнд вя ачыг йашыл, тцнд гызылы кюлэяли сары-йашыл рянэя чеврилир. Реаксийанын сону, йяни баша чатмасы йашыл кюлэянин итмяси вя тямиз сары рянэин ямяля эялмяси иля мцяййян едилир. Сонра танинин ок­сидляшмясиня сярф олунан 0,1н КМнО4 мящлулунун мл-ля мигдары щесабланыр.

Аналоъи олараг нязарят иши апарылыр вя су иля индигокар­минин титрляшмясиня сярф олунан калиум перманганатын миг­дары мцяййян едилир.

Танинин мигдары (Х) фаизля ашаьыдакы дцстур цзря ще­сабланыр:

бурада, а – танинин оксидляшмясиня сярф олунан 0,1н КМнО4

мящлулунун мигдары, мл-ля;

а1 – нязарят ишиндя титрляшмяйя сярф олунан 0,1н КМнО4

мящлулунун мигдары, мл-ля;

0,004157 – 1 мл 0,1н КМнО4 мящлулу иля оксидляшян танинин

мигдары, г-ла;

Й – чайдан алынан екстрактын мигдары, мл-ля;

Й1 – сынаг цчцн эютцрцлян чай екстрактынын мигдары, мл-ля;

М – тамамиля гуру чайын кцтляси, г-ла.



бурада, – чайын кцтляси, г-ла;

Щ – чайын нямлийи, %-ля.

Тящлил нятижяляри 0,001%-я гядяр дягигликля щесабланыб, 0,01%-я гядяр йуварлаглашдырылыр. Паралел тящлилляр арасындакы кянарлашма 0,5%-дян чох олмамалыдыр. Гара мяхмяри чайда танинин мигдары 8%-дян, йашыл мяхмяри чайда ися 12%-дян аз олмамалыдыр.


1.4. Чайда кофеинин мигдарынын тяйини
Кимйяви тяркибиня эюря кофеин, пурин ясасларына аид олан суда щялл олан физиолоъи фяал азотлу бирляшмядир. О, инса­нын мяркязи ясяб системиня, язяля тохумасына, цряк вя бюй­ряйин фяалиййятиня мцщцм тясир эюстярир. Она эюря чайда ко­феинин мигдары онун кейфиййят эюстярижиляриндян биридир. Цсулун мащиййяти яввялжядян гыздырылмыш вя сулу аммони­умла емал едилмиш кцтлядян кофеинин хлороформла тяжили чыха­рылмасына ясасланыр.

Лявазиматлар вя реактивляр. Техники-кимйяви тярязи, 250 мл-лик 2 ядяд колба, 100 мл-лик колба, су щамамы, якс сойудужу, тутуму 250 мл олан бюлцжц гыф, пипетка, бцретка, кварс гуму, чай нцмуняляри, 25%-ли аммониум мящлулу, хлороформ, тоз щалында алцминиум калиум зяйи, вазелин, 25%-ли калиум гялявиси, 25-ли калиум перманганат мящлулу, 10%-ли сулфат туршусу мящлулу, 0,1н йод мящлулу, 0,1 н на­триум тиосулфат мящлулу.

Ишин эедиши. Яввялжядян хырдаланмыш 5 г чай тутуму 250 мл олан колбайа тюкцлцр, цзяриня 6 г кварс гуму ялавя едилир вя гарышдырылыр. Сонра колба 2 дяг мцддятиня гайнар су щамамы цзяриня гойулур, бундан сонра материалын там исланмасына гядяр 10-15 мл 25%-ли аммониум мящлулу ялавя едилир. 5 дяг сонра 90 мл хлороформ ялавя едилиб якс сойудужу иля 15 дяг мцддятиня гайнадылыр.

Сойудугдан сонра сулу гарышыг ичярисиндя 0,6 мл тоз щалында алцминиум калиум зяйи вя 2 г вазелин олан 250 мл тутумлу колбайа памбыгдан сцзцлцр. Екстраксийадан гал­мыш материал щяр дяфя 30 мл олмагла хлороформла 7 дяфя йуйулур, зяй вя вазелин олан колбайа сцзцлцр. Хлороформ тамамиля говулур. Колбада галан галыьа 15 мл су ялавя еди­лир, колба су щамамы цзяриндя вазелин там ярийяня гядяр гыздырылыр. Сонра колба су иля сойудулур, щям дя рянэлянмиш вазелин колбанын диварына сых йапышыр.

Рянэсизляшдирилмиш майе суда исладылмыш памбыгда, ту­туму 250 мл олан бюлцжц гыфа сцзцлцр, колба щяр дяфя 10 мл олмагла 3 дяфя су иля йуйулур вя йенидян памбыгдан щямин бюлцжц гыфа тюкцлцр.

Бюлцжц гыфа йыьылан гарышыьа 3 мл 25%-ли калиум гяля­виси мящлулу, 10-15 дамла 2%-ли калиумперманганат мящ­лулу, 30 мл хлороформ ялавя едилир вя 3 дяг мцддятиндя чал­халаныр (емулсийа ямяля эялдийи щалда хлороформун мигдары артырылыр).

Хлороформ щяр дяфя 20 мл эютцрцлмякля щямин мящ­лулла исладылмыш филтрдян тюкцлцр вя бюлцжц гыфда майенин чалхаланмасы 3 дяфя дя тякрар едилир. Хлороформ говулур, колбадакы галыг 5 мл 10%-ли сулфат туршусу мящлулу иля щялл едилир, щяжми 50 мл олан юлчцлц колбайа кичик каьыз филтрдян сцзцлцр. Кофеин галыглы колба йенидян 3 дяфя 5 мл 10%-ли сул­фат туршусу мящлулу иля йуйулараг филтрдян щямин юлчцлц кол­байа сцзцлцр.

Сонра 25 мл 0,1н йод мящлулу ялавя едилир, колбадакы мящлул жизэийя гядяр дистилля суйу иля долдурулур, йахшы га­рышдырылыр вя кофеин перйодидин чюкмяси цчцн 20-30 дяг сярин йердя сахланылыр (Ж8Щ10О2 НЩЪЪ4 – кофеин-перйодид).

Мцддят баша чатдыгдан сонра сулу мящлул ещтийатла бир парча памбыгдан тутуму 100 мл (филтрат шяффаф олмалыдыр) олан гуру колбайа сцзцлцр, лакин илк пай филтрат тулланыр. 25 мл филтрат 0,1н натриум тиосулфат мящлулу иля титрляшдирилир.

Кофеинин мигдары (Х) фаизля ашаьыдакы дцстур цзря ще­сабланыр:



бурада, а – сынаг цчцн эютцрцлян 0,1н йод мящлулу­нун мигдары, мл-ля;

б – йодун артыг мигдарынын титрляшмясиня сярф олунан

0,1н натриум тиосулфат мящлулунун мигдары, мл-ля;

0,00485 – 1 мл 0,1н йод мящлулуна уйьун эялян ко­феинин мигдары, г-ла;

М – мцтляг гуру чайын кцтляси, г-ла.

Тящлил нятижяляри 0,001%-я гядяр дягигликля щесабланыб, 0,01%-я гядяр йуварлаглашдырылыр. Паралел тящлилляр арасындакы йол верилян кянарлашма 0,5%-дян чох олмамалыдыр.

Гара вя йашыл мяхмяри чайда кофеинин мигдары 1,8%-дян аз олмамалыдыр.


1.5. Чайда екстрактлы маддялярин тяйини
Чайын екстрактлы маддяляриня ашаьыдакылар аиддир: та­нин, кофеин, суда щялл олан минерал, азотлу, ятирли, пектин маддяляри, шякярляр, витаминляр вя бязи башга компонентляр. Бцтцн бунлар чай настойуна кечирляр вя ящямиййятли дяря­жядя онун рянэини, дад вя ятир мязиййятлярини шяртляндирирляр.

Лявазиматлар. 500 мл-лик колба, 250 мл-лик бюлэцлц колба, бухар ямяля эятирян жищаз, Бйцхнер гыфы, филтр каьызы, су щамамы, 75-100 мл-лик чини финжанлар, техники тярязи, гу­рудужу шкаф, ексикатор, чяки дашлары.

Ишин эедиши. Чайда екстрактлы маддялярин мигдарыны тяйин етмяк цчцн танинин мигдарынын тяйини цзря тяжрцбядя алынан сцзцлмцш екстрактдан истифадя едилир.

Бу мягсядля щяр биринин тутуму 30 мл-дяк олан 2 тя­миз, гуру чини габлар эютцрцлцр вя онларын кцтляси аналитик тярязидя мцяййян едилир. Сонра онлардан щяр бириня 25 мл чай екстракты тюкцлцр вя яввялжя гум щамамы цзяриндя бу­харландырылыр, габларда бир аз (1 мл-дяк) майе галдыгда ися гурудужу шкафа кечирилир вя 1000Ж-дя даими чякийя гядяр гу­рудулур. Ексикаторда сойудулур вя аналитик тярязидя чякилир. Чяки фяргиня ясасян екстрактын кцтляси тяйин едилир. Чайда екстрактлы маддялярин фаизля мигдары ашаьыдакы дцстур васитя­силя тяйин едилир:



бурада, а – екстрактлы маддялярин кцтляси, г-ла;

Щ – чайын нямлийи, %-ля.

Щесаблама 0,1% дягигликля апарылыр. Гара мяхмяри чайда екстрактлы маддялярин мигдары 30-дан 40%-я гядяр, йашылда 39-43% ола биляр. Екстрактлы маддялярин мигдары стандартларда нязярдя тутулмур, лакин чайын яла сортлары ек­страктлы маддялярин йцксяк олмасы иля фярглянирляр.

Чайын тядгигиндян алынан нятижялярин лабораторийа дяф­тяриня йазылыш формасы ашаьыда верилмишдир.

Тядгиг олунан чайын кейфиййятинин стандарта мцвафиг­лийи щаггында изащлы нятижя йазмаг лазымдыр.




Сыра сайы

Кейфиййят эю­стярижиси

Стан­дарт эюстя­рижиси

Тядги­гат нятижяси

1.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   37




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет