Ұзақ мерзімді активтерге түсінік және олардың амортизациясын есептеудің мәні
жүктеу/скачать 0.98 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған дереккөздер тізімі
| Қор ытын ды
Ұзақ мерзіміндегі активтер - бұл мекемелердің және ұйымдар дың мін деттемелер ін өтеу қабілеттілігі жоғар ы, яғн и олар дың құндарын өзге заттарына тез айн алдыр уға (өзгер туге) болатын активтер . Қысқа мерзіміндегі активтерініен өзге мекемелер мен ұйымдар ұзақ уақыт бойы қолданылатын өн дір істік жән е әкімшілік қызметтерін орындауларына арналынған активтеріне мұқтаж болады. Осы ұзақ мерзіміндегі активтерінің қатарларына н егізгі құр алдар мен матер иалдық емес активтер , ұзақ мерзіміндегі дебитор лық бер ешек жән е ұзақ мерзіміндегі ин вестициялар жатады.Ұзақ мерзіміндегі активтер - бұл кмекеменің р есур стар ы, олар ды қолданудың экон омикалық пайдасы, ұзақ мерзімінде алын уы жән е мекеменің қызметін де пайдалануына сатып алын ады, бір ақ сатылмайды. Қысқа мерзіміндегі активтерінен алын ған ұзақ мерзіміндегі активтер өмір лік кезеңіне сай келеді, бір ақ қысқа мерзіміндегі активтеріне кір мейді. Ұзақ мерзіміндегі активтері келесідей санаттарына бөлін еді: 1.матер иалдық активтер - физикалық затына ие. Кеңсе ғимар аттар ы мен қор лар ы, жинақталынған қаражаттары амор тизацияға ұшыр айды, демек, қолданылған кезінде матер иалдық активтерінің құндарын бөлу. Жер амортизациялауға жатпайтын жалғыз матер иалдық актив, өйткен і он ы қолдану шектеусіз; 2.Табиғи р есур стар жер ден ерекшеленілінеді өйткені олар пайдалы қазбалар болып келеді. Табиғи р есур стар әлсір еуге негізделінеді өйткен і ресурстарын қолдану кезін де пісу басталады; 3. матер иалдық емес активтер - физикалық заттар жоқ, бір ақ амортизациялауға ұшыр айды. Матер иалдық емес активтерінің құндары пайда алынылған кезеңдеріне бөлін еді. Матер иалдық емес активтеріне автор лық құқық, сауда белгілер і, патен ттер , фр ан чайзин г, ұйымдастыр у шығын дар ы жән е бизн ес деңгейі кір еді. Ұзақ мерзіміндегі активтеріне ин вестициялар , күр делі салымдар жән е ұзақ мерзіміндегі дебитор лық бер ешек жатады. Мекеменің шар уашылық үрдісінде қолданылмаған активтер ұзақ мерзіміндегі активтер негізінде жіктелінеді. Егер жер ді қолдануының н егізгі мақсаты алыпсатар лық болса, он да он ы ин вестициялар негізінде қар астыр у қажет. Егер жер қайта сатуға қолданылса, ол қор р етін де қар астыр ылады. Егер ғимар ат қазір гі уақытта қолданылмаса ол ин вестицияға ұқсайды. Комбайн көлік-құр ылыс зауытын да қор негізінде әр екет етеді, ал есептесу кезеңі он ы н егізгі құр ал негізінде қар астыр ады. Қолданылмайтын жер мен ғимар аттар , сон дай-ақ матер иалдық емес гудвилл активтер і амор тизацияға емес, құнсыздануына ұшыр айды. Ұзақ мерзіміндегі активтер , егер ұзақ мерзіміндегі актитер өнімдерін өн дір у, тауарларын тасымалдау н емесе мекемеде қызметтерін көрсетуге, өзге мекемеге жалға беруге н емесе әкімшілік мақсаттарында қолданылса жән е бір жылдан астам уақыт (І жыл) ішін де қолданылу болжан са, ұзақ мерзіміндегі активтер негізінде есептелініледі. Н егізгі құралдарын есепке алу № 16 «Негізгі құралдар» ХҚЕС-мен реттелініледі. Стандартқа сайкес амор тизациян ы есептеудің үш әдәсә бер ілген : бір келкі (тік сызықты) құнын есептен шығар у әдісі, азайтылған қалдық әдісі жән е ор ын далған жұмыс көлемін е пр опор цион алды амор тизациян ы есептеу әдісі (өн дір істік әдіс). «№10 БЖШХМСМ» КММ ұзақ мерзіміндегі активтер ін ің есебі мен аудитін жән е олар ды үн емді қолдануды зерттей отыр ып, теор ияда алған білімдер ін салыстыр а отыр ып, келесі қор ытын ды жасауға болады: - мекемедегі ұзақ мерзіміндегі активтер мен амор тизация есебі халықар алық қар жылық есептілігінің стан дар ттар ын а сай жүзеге асыр ылады; - “№10 БЖШХМСМ» КММ ұзақ мерзіміндегі активтерінің амор тизациясын ұқыпты есептеу жән е тиімді қолдануға толық көлемде жағдай жасалынған. Бұл р етте субективте мекеме басшылығының бұйрығыменен бектілінетін әр бір н егізгі құралына жауапты тұлға тағайындалынылады. ; - мекеменің н егізгі құр алдар ы н өмір і 16 ХҚЕС сәйкес, яғн и Стан дар тта белгілен ген бағалауларына сайкес бағалан ады; - жыл сайын жылдық есеп алдын да мекеме өзін ің н егізгі құр алдар ы мен матер иалдық емес активтер ін е түгендеуін ұйымдастырады. Соныменен бірге, әр бір бөлімн ің басшылар ы жыл соңын да н егізгі құр алдар жөнінде, өз жауапкер шілігін дей, яғн и жыл басын да қан ша ұзақ мерзіміндегі активтер кір іске алын ған ы жән е жыл ішін де жұмсалған ы жөнінде есептеме ер еді. Бұл есептеме олар мекемелердің басшылар ын а келесі жылына н егізгі қор лар қажет болатын н егізгі құралдарына тапсыр ыс бер еді; - Бар лық ұзақ мерзіміндегі активтер заңнамаларына сәйкес анықталынған құжаттамаларында ескер іледі. Олар дың белгілен ген мерзіміндегі толтыр ылуын а жауапты. Мкеменің жоғар ы н емесе төмен денгейіндегі өтімділігі активтерінің тез өтімді, баяу өтімді айналымдылық қаражаттарына сайкес болады. Бұл мекеменің қар ыздар ын өтеуге үлкен әсерін тигізеді. Деген мен , “№10 БЖШХМСМ» КММ -н ің ұзақ мерзіміндегі активтер есебін де кемшіліктері болмаса да, олар дың тиімділігін арттыруға, яғн и мекемеге көбір ек пайда әкелуге келесі ұсын ысын айтқым келеді: - н егізгі құр алдар мен матер иалдық емес активтерінің есептерін жақсар ту үшін 1с бухгалтер ия 8.3 жүйесін е көшу; - амор тизациялан ған н егізгі құр алдар мен матер иалдық емес активтерін уақтылы есепке алу жән е қазір гі заман ғы талаптарына сай жоғар ы сапалы н егізгі құралдарын сатып алу; - н егізгі құралдарын тез ар ада ауыстыр ып отыруға, яғн и табиғи тозуы жетпей тұр ып өн імділігі төмен н егізі құралдарын өн імділігі жоғар ы жаңалар ын алу бар ысын да амор тизациялық аудар ым есептеуінің жылдамдатылған әдісін қолдан у.Мен ің ойымша, бұл ұсын ыстар “№10 БЖШХМСМ» КММ өн імдер ін ің көлемін ар ттыр уға ықпал етеді. Тек осы жағдайда ған а мекеме қазір гі заман ғы н ар ықтық экон омикалық жағдайларында бәсекелесе алады жән е өз өн імін халықар алық н ар ықтар ға шығар уға мүмкін дік алады.
"Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы N234 Заңы (01.01.2020 Ж. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) / / www.onlіne. zakon.kz (өтініш берген күні: 10.01.2019). Әлиев М.Қ, Алтын беков М.А., Түсібаева Г.С., Юсупов Ұ.Б. Есен баева А.Е. Қар жылық есеп.- Астан а: ҚазЭҚХСУ, 2016.-296 бет. Әлиев М.Қ, Алтын беков М.А. Кәсіпор ын дағы бухгалтер лік есеп: Оқу құр алы. – Астан а: ҚазЭҚХСУ, 2015.- 280 бет Әлиев М.Қ, Алтын беков М.А., Түсібаева Г.С., Юсупов Ұ.Б. Есен баева А.Е..- Шағын жән е ор та кәсіпор ын дағы бухгалтер лік есеп пен салық есебін ұйымдастыр у Оқу құр алы: Астан а, 2016.- 288 бет. 5 Әлиев М.Қ, Алтын беков М.А., Түсібаева Г.С., Юсупов Ұ.Б. Есен баева А.Е. Басқар у есеп.- Астан а: ҚазЭҚХСУ, 2017.-240 бет. 6 Алиев М.К. Фин ан совая отчетн ость: ан ализ кон солидир ован н ой отчетн ости. Учебн ое пособие – Астан а: Изд. КазУЭФМТ – 2014.- 344с. 7 Мыр залиев Б., Сатмур заев А., Мир жакыпова С. Методические осн овы веден ия бухгалтер ского учета н а пр едпр иятиях и в ор ган изациях: Учебн ое пособие. – Астан а: Фолиан т, 2013. – 328 стр .Р ек. Р УМС МОН Р К пр и КазЭУ им. Т.Р ыскулова.. 8 Мыр залиев Б.С., Бекжан ова Т.К. Методика составлен ия бухгалтер ских пр оводок. Пр актикум. – Алматы, 2014. – 118 стр . 9 Әлиев М.Қ., Алтын беков М.А., Абжан Ж.Қ., Жабытай Б.Н ., Сан алиева Л.Қ. Кәсіпор ын дағы қар жылық есеп пен салық есебін ұйымдастыр у: оқу құр алы.- Астан а: ҚазЭҚХСУ БПО, 2018.-224 б. 10 Алиев М.К. Пр актикум комплексн ого экон омического ан ализа: сбор н ик задач.-Астан а: КазУЭФМТ, 2016.-167 с. 11 Садыхан ова, Г.А. Кәсіпор ын қызметін экон омикалық талдау: оқу құр алы / Д.Ж. Р ахматуллаева, Д.Р . Тур ар ов.- Алматы: Қазақ ун ивер ситеті, 2018.- 129 б. 12 Баймұхан ова, С. Қар жылық есеп: оқу құр алы.- Алматы: Қазақ ун ивер ситеті, 2017.- 192 б. 13 Бухгалтер лік есеп: оқу құр алы / Б.Б. Сұлтан ова, М.Б. Байдаулетов, А.З. Ар ыстамбаева, Г.Е. Жүн ісова.- Алматы: Қазақ ун ивер ситеті, 2017.- 216 б. 14 Джан шило, Р .Е. Қар жылық талдау: оқу құр алы / М. Байдаулетов, Э.А. Актур еева.- Алматы: Қазақ ун ивер ситеті, 2017.- 288 б. 15 Кор жен гулова, А.А. Фин ан совый учет -1: учебн ое пособие.- Алматы: Экон омика, 2018.- 274 с. 16 Н азар ова, В.Л. Бухгалтер ский учет от пер вичн ого докумен та до отчетн ости: учебн ое пособие / О.В. Волхова.- Алматы: Экон омика, 2016.- 232 с. 17 Кар ен ова, Г.С. Бухгалтер ский учет: учебн ик / Л.А. Попова.- Кар аган да, 2016.- 311 с. 18 Калиева, Г.Т. Экон омический ан ализ деятельн ости пр едпр иятия: учебн ое пособие / Галиева, З.С. Есжан ова.- Астан а, 2013.- 164 с. 19 Акимова, Б.Ж. Қар жылық есеп ІІ: оқу құр алы / С.С. Сапар баева; Б.Л. Ален ова, Н .Е. Ахан ова.- Алматы: Экон омика, 2016.- 261 б. 20 Н ур сеитов Э.О. Бухгалтер ские р асчеты: спр авочн ое издан ие.-алматы: Издательство «LEM», 2014.-112 с. 21 Тор шаева Ш.М. Осн овы бухгалтер ского учета: учебн ик.-Кар аган да: ТОО «Ар ко», 2014.-213 с. 22 Абдр алиев, Б.А. Осн овы бухгалтер ского учета: учебн ик.- Астан а: Мастер ПО, 2014.- 169 с. 23 Пр оскур ин а, В.П. Бухгалтер ские пр оводки: учебн ое пособие.- Алматы: Издательство LEM, 2015.- 316 с. 24 Мыр залиев Б. Методические осн овы веден ия бухгалтер ского учета н а пр едпр иятиях: учебн ое пособие / А. Сатмур заев, С. Мир жакыпова.-Астан а: Фолиан т, 2013.-320 с. 25 Астахов В.П. Теор ия бухгалтер ского учета: учебн ое пособие.-М.: ИН ФР А-М, 2011.-397 с. 26 Либер ман И.А. Ан ализ и диагн остика фин ан сово-хозяйствен н ой деятельн ости: учебн ое пособие.-М.: Р ИОР , 2013.-220 с. 27 Междун ар одн ые стан дар ты фин ан совой отчетн ости: пр актическое издан ие.-М.: ЗАО «Аскер -АССА», 2012.-1002 с. 28 Товма Н .А. Учет и аудит вн ешн еэкон омической деятельн ости: учебн ое пособие.-Алматы: Экон омика, 2010.-446 с. 29 Агеева О.Е. Междун ар одн ые стан дар ты фин ан совой отчетн ости: учебн ик / А.Л. Р ебизова.- 2-е изд.- М.: Издательство Юр айт, 2013.- 447 с. 30 Толпаков Ж. Фин ан совый учет - 1. Ч.І: учебн ик.- Кар аган да: ТОО "Кар аган дин ская Полигр афия", 2013.- 508 с. ҚОСЫМША А “№10 БЖШХМСМ» КММ ЖШС нің негізгі құралдарының қолда барымен амортизациялық есептеу көрсеткіштері 2018 жыл, мың теңге
жүктеу/скачать 0.98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||