Топырақты су сығындысы бойынша санитарлық бағалау

3.2 Топырақты су сығындысы бойынша санитарлық бағалау

Топырақтың органикалық заттармен ластану деңгейін, оның ыдырауының дәрежесі мен белсенділігін топырақтағы қандай да болмасын органикалық - минералдық қосылыстардың болуы көрсетеді.

Органикалық заттардың минералды заттарға айналуы: топырақтың өздігінен тазару үрдісінің динамикасы, белсенділігі мен жылдамдығы оның ластану деңгейіне байланысты болады. Топырақты бағалауда топырақ сапасының санитарлық көрсеткіштерін білу қажет.
18-кесте – Топырақтың ластану уақытын анықтау

NH3	Жаңа ластанған
NH3; Cl	Ластану жақында болған
NH3; Cl; HNO2	Органикалық заттардың ыдырау үрдісі
NH3; Cl; HNO2; HNO3	Ластану сәтінен біршама уақыт өткен, бірақ жаңа ластану да бар
Cl; HNO2; HNO3	Жаңадан ластану жоқ, органикалық заттардың минерализациясы жүріп жатыр
HNO2; HNO3	Ластану сәтінен көп уақыт өткен
HNO2	Органикалық заттардың толық минералдануы

19-кесте – Топырақтың ластануының санитарлық көрсеткіштері (100 г)

Су сығындысын даярлау үшін 100 г топырақты өлшеп алып, 500 мл дистиллденген суды құяды да, қоспаны 3 минут бойы шайқайды. Түссіздендіру үшін 1 мл 13 % күкіртқышқылды аллюминий ертіндісін қосады. Түссізденгеннен кейін сығындыны ыстық сумен жуылған тығыз қағаз сүзгімен сүзеді. Алынған фильтратпен аммиакты, нитраттарды, нитриттарды, хлоридтерді, тотығуын анықтайды.

Пробиркаға Грисс реактивінің 0,5 мл мен 10 мл сығындыны құяды. 20 минуттан кейін (мүмкіндігінше су моншасында қыздырып) боялу деңгейі бойынша кестені қолдана отырып, нитриттердің мөлшерін шамамен анықтайды:

20-кесте – Нитритерді анықтау

Бүйірінен қарағандағы боялуы	Жоғарыдан қарағандағы боялуы	Нитриттер мөлшері, мг/л
Жоқ	Жоқ	0,001
Жоқ	Дистильденген сумен салыстырғанда әзер байқалатын қызғылт	0,002
Жоқ	Әзер байқалатын қызғылт	0,004
Өте әлсіз қызғылт	Әлсіз қызғылт	0,02
Әлсіз қызғылт	Ашық қызғылт	0,04
Ашық қызғылт	Қызғылт	0,07
Қанық қызғылт	Алқызыл	0,20
Алқызыл	Ашық қызыл	0,40

3.2.3 Аммиакты анықтау

Пробиркаға 10 мл сығынды, 0,3 мл сегнет тұзын және 0,2 мл Несслер реактивін құяды. 10 минуттан кейін кесте бойынша аммиак мөлшерін анықтайды:

Колбаға 20 мл сығынды мен 1 мл 10 % хром қышқылды калий ертіндісін құйып, 1 мл ертіндісі 1 мг хлорды тұнбаға түсіретін азотқышқылды күміс ертіндісімен титрлейді.

Пробиркаға 10 мл сығынды құйып, оған 0,5 мл күкірт қышқылы ертіндісін (1 : 3) және 1 мл 0,01-н марганец қышқылды калий қосады. Араластырып, 20 минутқа қалдырады. Тотығуды кесте бойынша анықтайды: