1. 1 Салық механизмі-қаржы механизмінің құрамдас бөлігі

Кіріспе

Салық механизмі қаржы механизмінің құрамдас бір бөлігі, және салық саясатын жүзеге асыру үшін пайдаланылады. Салық механизмі ұлттық табысты бөлу және қайта бөлу қатынастарын жүзеге асыру арқылы мемлекеттік орталықтандырылған ақша қаражат қорларын құруға, қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеуге, шаруашылық субьектілерінің тұтынуын және қорлануын қамтамассыз етуге қажет салықтық қатынастардың амал -әдістерінің, ережелерінің жиынтығы.Қандай да болмасын мемлекеттің салық саясаты салық заңдылықтарын қабылдау, нормативтік актілерді бекіту, салықтардың түрлерін белгілеу, төлеушілердің ауқымын, ставкасын, жеңілдіктерін, төлеу мерзімдерін және салықтарды төлеу тәртібі, салықтық заңды бұзушылардың жауапкершілігі, бюджет жүйесі арқылы салықтарды бөлу, бір сөзбен айтқанда салық механизмі арқылы жүзеге асырылады. Сондықтан да салық саясатының, салық жүйесінің бірыңғай, әрі тиімді қызмет етуі салық механизміне тікелей байланысты.

Салық механизмі салық теориясындағы ұйымдастырушылық экономикалық категория ретінде ұлттық табысты бөлу барысында туындайтын басқарудың обьективті процесін айтады. Осы процестердің сферасын үш түрлі ішкі жүйеге бөлуге болады, яғни олар:

- салықтық жоспарлау мен болжау;

- салықтық реттеу;

- салықтық бақылау.

Негізінен салық механизмінің құрылымы мынандай негізгі элементтерден тұрады, яғни, салық жүйесі, салықтарды болжамдау, салықтарды есептеумен алуды ұйымдастыру, салықтарды алу әдісі, және салықтардың уақытылы әрі толық көлемде түсуін бақылау жүргізу. Осы процестер мен кезеңдердің барлығы салық түсімдерін жоспарлау мен болжамдаудан бастап, олардың түсуін салық органдары салық арқылы бақылаудың бірыңғай жүйесін құру. Салық механизмінің әр бір кезеңін, сатысын зерттеу қаржы ғылымында өзекті тақырыптарға жатады, өйткені салық механизмінің ұтымды ұйымдастырылуынан жалпы салық жүйесінің жай- күйі тікелей байланысты, әрі мемлекет кірістерінің көзі бюджетке тигізер әсері де мол.

Бүгінгі салық механизмі арқылы мемлекеттің жалпы экономикалық саясатының ұштасуы анық, өйткені, біріншіден мемлекеттік экономикалық реттеу жүзеге асырылса, екіншіден нарықтық экономика өз дамуын іске асырады екен.

Осы салық механизмі бүгінгі танда мемлекеттің мақсатты түрде экономикалық саясатын жүргізе отырып, қоғамның экономикалық дамуына экономиканың және қаржылық саясаттың стратегиясы мен тактикасы арқылы кәсіпкерлік пен еркін бәсекелестікті ынталандыру немесе тежеу қызметінде жүргізіледі.

2006-жылдың 1 қаңтарынан бастап іске қосылған жаңа салық кодексі салық жүйесіндегі салық механизмінің бағыт бағдарламасын түбегейлі өзгертті. Салық кодесінде салықтар мен алымдардан басқа әр түрлі төлемақылар, болжаулар жалпы саны 35-ке жуық міндетті төлемдер қабылданды. Сонымен бірге салық кодексінде салықтық әкімшілендіру тәртібімен салықтық бақылау жаңаша іске асырылды. Осы және басқада мәселелер диплом жұмысының тақырыбына арқау болды.

Диплом жұмысының негізгі мақсаты бүгінгі нарықтық экономика жағдайында салық механизмінің атқаратын рөлін және мемлекеттік бюджет кірістерін толықтыруда алатын орнын көрсету.

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін және диплом жұмысының тақырыбын ашу үшін мынандай мәселелер қарастырылады:

- салық механизмінің құрылымына сипаттама бере отырып салық механизмінің экономикалық мазмұнын, маңызын қарастыру;

- экономиканы тұрақтандыру жағдайында салық механизмінің экономиканы басқарудағы алатын орны және Қазақстан Республикасындағысалық механизмінің негізгі элементтері: салықтық жоспарлаумен болжау, салықтық реттеу және салықтық бақылауға нақты сипаттама беру;

- ҚР Ұлттық Статистикалық Агенттігінің Статистикалық мәліметтері бойынша экономикалық талдау жүргізу;

- бүгінгі салық жүйесіндегі өзгерістерге барынша тоқтала отырып, салық механизмінің жаңаша бағыт - бағдарына сипаттам беру.

Диплом жұмысын жазу барысында классик-экономистердің еңбектері, қаржы және салық салуға байланысты оқу құралдары мен оқулықтар, Қазақстан Республикасының салық қатынастарын реттейтін салық заңдары мен нормативтік актілер қолданылды.

І. Салық механизмінің экономикалық мазмұны, теориялық негіздері
1.1 Салық механизмі - қаржы механизмінің құрамдас бөлігі
Қазіргі заманғы қоғамның дамуының айырықша ерекшелігі, оған мемлекеттің кең ауқымды ықпал етуімен сабақтасады. Мемлекеттің орталықтандырылған қаржы құралдары кешені ішіндегі экономикалық процестерді басқарудың бірден - бір тетігі салық саясатын жатқызуға болады.

Салық саясаты дегеніміз - мемлекеттің салық салу саясатында мақсатты түрде белгілі бір экономикалық құқықтық, және ұйымдастырушының - бақылау шараларын жүзеге асыру болып табылады.

Мемлекеттің салық саясатын жүзеге асыру үшін салық механизмінің барлық жиынтық элементтерін іске қосу керек.

Салық механизмі- қаржы механизмінің құрамдас бөлігі болып табылады және ол салық саясатын ұтымды жүзеге асыру үшін қолданылады. Ол өзінің мағанасына байланысты салықтық қатынастарды ұйымдастыру ережелерін білдіреді, осылардың көмегімен ауқымды жүйеде бөлу жәңе қайта бөлу қатынастарын қамтиды, оның функцияларын орындау үшін мемлекеттің орталықтандырылған қорын құру және қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуын, шаруашылық субъектілерін қорландыру мен тұтынуын жандандыру болып табылады. Орыс тіліндегі түсіндірме сөздігінде "механизм" машина, құрылғы, апаратты іске қосып тұрған ішкі құрылым деп түсіндіріледі.

Осы анықтаманы өзгерте отырып салық механизмінің буындар жүйесінің салықтық қатынастарын мемлекеттің салық саясатын іске қосуын айтуға болады.

Салық саясатының құрамына мемлекетте жинақталатын, қалыптасқан салықтардың түрлері, заңнамалық және нормативтік актілерді қабылдауды жүзеге асыру, салық төлеушілер, салық ставкалары, салық жеңілдіктері кіреді. Салықтарды қабылдау ретімен төлеу мерзімдері, салықтық құқық бұзушылыққа жауаптылық, бюджет жүйесі буындары арасындағы салықтардың бөлінуінің салық механизмі арқылы жүзеге асырылады. Салық саясатын жүзеге асырудың тұрақтылығы мен нақтылығы салық механизмінің салықтық зандар жүйесі немесе салық кодексі сияқты ерекше элементтерден тұрады. Осы қатынастар мемлекеттің салықтық құқық қатынастарының халықпен және шаруашылық жүргізуші субъектілерімен негізделеді, сонымен бірге жергілікті атқарушы органдар салықтарды басқару және біртұтас салық механизмін орындау кезінде айқындалған құқығы мен құзыреті шегінде қызмет атқарады.

Мемлекеттің салықты орындау сферасында қалыптасқан қатынасты салықтық құқық реттейді. Салық салу жөнінде қабылданған нормативтік актілер, сонымен қатар салық кодексі, барлық қызмет көрсету сферасындағы заңды және жеке тұлғаларға біркелкі салық саясатын жүргізу. Салықтық механизмге салықтық қатынастарды ұйымдастыру түрлері, нысандары, тәсілдері жатады. Олардың сандық және сапалық қабілетіліктерін анықтайды. Жалпы ішкі өнім бөлігін салықтардың қалыптасуымен жиналған орталықтандырылған мемлекеттік қорын және салық салумен салықтарды жинау деңгейін жатқызуға болады.

Сапалық параметрлерін салықтың әсерімен қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуы, экономикадағы салықтық басқаруды, сұраныс пен ұсынысты, инвестициялық саясатты, салықтық түсімдердің барлық түрлерін және жоспарлы (болжамды) көрсеткіштердің орындалуын жатқызамыз.

Сандық параметрлерінің салық механизмінің мобильді блогы элементіне оперативтік таңдауға мемлекет және шаруашылық жүргізуші субъектілер пайдасына сол немесе басқа уақыт шеңберінде есептелінеді.

Салық механизмінің көмегімен мемлекет оның элементтерін біртұтастыра отырып, екі қарама - қарсы түсінік бастауларын біріктіреді. Олар: бір жағынан мемлекет басқаратын орталықтандырылған экономика болса, екінші жағынан нарықтық және өркениеттік қатынастар болып табылады.

Салық механизмі мемлекет қолындағы ең күшті құрал. Осы құрал арқылы орталықтандырылған экономикалық саясатты еркін бәсекелестік және кәсіпкерлік жағдайында қоғамның экономикалық дамуының нақты алға қойған мақсатына сәйкес, экономикалық және қаржы саясатының стратегиялық және тактикалық бағдарламаларын ұсынады.

Салық механизмінің функцияларының басты мақсаты болып, мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының игеріміне қатаң түрде қарау және осының негізінде жалпы ішкі өнімнің, ұлттық табыстың бір қалыпты өсуін қамтамасыз ету болып табылады. Бұл, ставка және салық дифференциясы, салықтық жеңілдіктер мен салықтарды пайдалану және т.б.

Салық механизмінің құрылымы келесі элементтерден тұрады:

- салық түрлерінің жиынтығы (салық жүйесі);

- салықтық төлемдерді жоспарлау және болжамдау;

- салықтық құқық және салықтық заңдылықтар;

- салық салу қағидалары;

- салықтарды басқару жүйесі;

салық элементтері;

- салықты төлеу қабілеттілігі және реттілігі;

- салықтық федерализм;

- салықтық бақылау;

- ақпараттық қамсыздандыру;

- салықтық есеп қисаптар.

Көрініп тұрғандай салық механизмі салықтарды басқарудан бастап, салықтық есеп қисаптарға дейінгі барлық жиынтық ережелері, формалары, салық салу қабілеттілігінің барлығын өз құрамына кіргізіп отыр. Ол кім, қашан, қалай, қандай көлемде, қайда салық төлейтінін анықтап, салық салуға не жатады және салықтың қайнар көзі неде, оның объектісінің өлшем бірлігін, қандай айыппүлдар салық қүқығын бүзушылар үшін, және басқа да

салықтық түсімдермен алымдардың теориялық және практикалық сұрақтарынан тұрады.

Қазақстан Республикасының салық жүйесі құрылымының және территориялық қағидасына сәйкес салық механизмін республикалық және жергілікті салықтарға бөлуге болады.

Салықтардың қоғамдық өндіріске ықпалдылықтарын

қарасақ олардың функционалды звенолары бөлініп шығады . Олар: фискалдық ынталандыру, реттеу, бөлінушілік, қоғамдық және бағыттаушы.

Әр буынға салықтық басқаруда және салық механизмінде өз элементтері жатқызылған, жақсы және шебер ұйымдастырылса, салық функциялары нақты, мақсаттарында орындалады.

- тұрақты экономикалық өсуге жету;

- негізгі тауар мен қызмет түрлерінің бағасының тұрақтылығын қамтамасыз ету;

- еңбекке жарамды халықтың толық жұмыс бастылығын қамтамасыз ету;

- тауарлардың экспорты мен импортын ескере отырып, сыртқы экономикалық қызметте теңдікті қамтамасыз ету.

Бұл төрт мақсат сиқырлы төртбұрыш тәрізді, өйткені олардың барлығын бірмезгілде қол жеткізуге болмайды. Сондықтан олардың арасында белгілі-бір балансты табу керек. Мысалға, егер бағалар өсетін болса, онда оларды шектеу, мен реттеу саясатын жүргізу қажет. Алайда бағаны шектеу экономикалық өсудің баяулауына және жүмыссыздықтың артуына әкеледі. Дәл сол сияқты толық жұмыс бастылыққа жету бағалардың өсуіне әкеледі, себебі еңбек ақыны көп адамға төлеу қажет болады, соған орай халықтың сұранысы артады. Нарықтық экономиканың бұл ішкі қайшылықтарын мемлекетке үнемі жұмсартып, олардың оптималды мөлшерін табу керектігі осыдан көрінеді. Тікелей экономикалық реттегіштердің көмегімен (салық салу, несиелеу т.б ) мемлекет өзінің функцияларын, мақсаттары мен саясатын іске асыра алады. Бұл мақсаттарда: жаңа және тапшы өнімдер өндірісін қаржыландыру, салықтық жеңілдіктер беру, халықтық тұтыну тауарлар шығаруда несиелік және салықтық жеңілдіктер беру, нақты тауар массасын өсірмей- ақ мүмкін болатын кәсіпорынның шаруашылық есепті табысының өсуіне тежейтін инфляцияға қарсы салықты ендіру, капиталдық сала аралық қозғалысына экономикалық және құқықтық жағдай, шағын кәсіпорындарға қаржылық көмек; нарық инфрақұрылымын қалыптастыру, коммерциялық ақпараттық байланыс жүйесін құру т.с.с. шаралар жүргізуге болады. Мұндай тұбегейлі экономикаларды жүргізуде, бюджеттік қаржылық қатынастарды өзгертуде салық жүйесіне маңызды орын беріледі. Әр-түрлі қоғамдық құрылыс формасындағы мемлекеттердің ешқайсысы өндіріске қатысушылардың бір бөлігін орталықтандырмай қызмет етуі мүмкін емес. Бұл қаржы-қаражаттарды шоғырландырудың негізгі формасы болып салықтар табылады. Таза фискалдық қызметімен қатар, салықтар алымдар жүйесі мемлекет тарапынан экономикаға әсер ету механизмі қызметін атқарады. Сонымен бірге, негізгі мақсаттардың бірі - салықтардың әлеуметтік әділеттілігін қамтамасыз ету, қоғамдық өндіріске қатысушылардың олардың шаруашылық жүргізу әдістерінің және меншік формаларының өзгешелігіне қатыссыз, мемлекет алдында тең салықтық жауапкершіліктің экономикалық жағдайларын жасау. Нарықты экономикада салықтар түбегейлі қоғамдық өзгерістер факторының рөліне ие болады: олар тең барлық деңгейдегі бюджеттердің негізгі кірістері, әлеуметтік кепілді қамтамасыз ету, жергілікті басқарудың қаржылық негізі ретінде болып қана қоймай, сонымен қатар мемлекеттің, шаруашылық субъектілердің және халықтың қызығушылығы мен қаржысының үйлестірушілік функциясын атқарады.

Салық жүйесі төмендегідей негізгі шарттарда жасалуы тиіс:

олардың ерекшеліктеріне және меншік формаларына байланыссыз, барлық кәсіпорындар мен шаруашылық жүргізуші ұйымдарының теңдігі; нақты және тұрақты салық заңымен қамтамассыз етілген кәсіпорындар мен ұйымдардың мемлекет пен тұрақты және ұзақ мерзімді қаржылар; министрліктер тағы басқа орталықтардың волюнтаризмінен қорғау, салық төлегеннен кейінгі қаржы ресурстарын пайдаланудағы негізгі өндіріс бөлімшелерінің толық дербестілігі; кәсіпорын ұйымдарының ақша - қаражаттар тартудағы және оны тиімді жұмсаудағы қызығушылығы; кәсіпорындардың өзін-өзі ақтау, өз қаржылары есебінен ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз ету; экономика дамуының приоритеттерін нақты анықтау және экономикалық реттеу құралы ретінде салық жеңілдіктері кеңінен қолдану; қаржылық санкцияларының бар болуы және оларды қолдану. Олар белгілі- бір салалардың, өндірістің және де қызмет түрлерінің дамуын шектей алады; бюджетпен есеп айрысуда түсінікті, қарапайым және ыңғайлы әдістер мен формаларды қолдану.

Салық жүйесінің моделі қолданылатын салық салу объектісінің, яғни табыстар мен шығыстардың әртүрлі арақатынасында жасалуы қажет. Салық объектісі ретінде табысты көп бөлігіне бағытталған модель табыс моделі АҚШ- та қолданылады. Онда халықтан жиналатын табыс салығы мен корпорациялар табысына салынатын салық үлесі салықтық түсімдердің басты бөлігі болып табылады.

Яғни салық салудың объектісі ретінде шығыстардың басым бөлігін алатын модель ТМД елдері ішінде, соның ішінде Қазақстанда (49%) кең өріс алды.

Бұл модельдер арасындағы принципиалды ерекшелік экономиканы салықтық реттеу мақсаттары мен мәселелеріне әртүрлі келу жолдарының шегінен шығып кетеді. Ол сонымен қатар салық салуды ұйымдастырудың сапасымен, яғни салық аппаратының жағдайымен, олардың салық төлемдерін толық және уақытылы алу мүмкіндіктерімен белгіленеді.

Әрбір салықтық алымдар салық төлеушілердің тұтынудағы мүмкіндіктерін шектейді. Алайда салықты алу әдістері төлеушілердің экономикалық жағдайына дифференциалды түрде әсер етеді.

Бірінші модельде бұл әсер адресті болады, және ең үлкен дәлділікке бұл жерде жеке тұлғаларға салынатын табыс салығы ие. Кәсіпорындарға салынатын табыс салығы осы кәсіпорын ұйымының, иелері мен акционерлерінің қызығушылығына әсер етеді. Оның адрестілігі төмендеп, жеке тұлғалар топтарына бағытталады. Сондықтанда болар, АҚШ- тың федералдық бюджет түсімдерінің 41% жеке түлғаларға салынатын табыс салығы құрайды.

Бұл модельді қолдану, яғни тікелей салықтарды қолдану табыс пен салық түсімдерінің мөлшері арасында қажетті байланыстылықты орнатуға мүмкіндік береді. Мұндай байланыстылықты мемлекеттің фискалды мақсаттарына және қолда бар табыс мөлшерін реттеу мәселелерін шешуде кең көлемде қолдануға болады.

Тікелей салық салудың маңызды аспектісі болып салықтардың табыс құрамына (табыс ішінде) орналасып және табыс алушылардың ол табысты алу кезінде олардың қызығушылығына әсер ететіндігі табылады. Тікелей салықтар, заң бойынша, тауар бағасына әсер етпейді. Тікелей салық салу шығындарын жабу мақсатын өндіруші бағаларды көтерсе, оған кедергі болып бәсекелестік орта табылды. Сәйкесінше бәсекелестік механизмі

нақты тауар, өнім, қызмет түріне салық салынғанда, салық салынатын пайда, табыс көлемін азайту мақсатында өндіріс шығындарын көбейтуге жол бермейді. Тікелей салық көлемдері алдын-ала жеңіл есептелінеді, төлеушілердің қолында қалатын табыс көлеміне алдын-ала жұмсау жолдарын белгілеуге көмектеседі.

Екінші модельдің қызметінде, төлеушілердің тұтынуы кезінде, яғни тауарлар мен қызметтерге ақша қаражаттарын жұмсау кезінде төленетін жанама салықтар қолданылады. Жанама салықтардың басты ерекшелігі тауарлардың, өнімдердің, қызметтердің бағасының өсуі болып табылады.

Жанама салықтарды қолданғанда салық төлеушінің табысын дәл, адресті реттеуге қол жетпейді. Сонымен қатар жанама салықтар регрессивті сипатқа ие. Төмен табысты төлеушілер жанама салықтарды төлеуге жоғарыларға қарағанда көп ақша

қаражаттарын жүмсайды. Бұл фактор өмірге қажетті өнімдерді, қызметтерді иемдену қажеттілігінде басқа құрамына енгізілген салықтарды төлеумен қызмет етеді.

Тікелей және жанама салықтардың экономикалық мазмұнын талдау белгілі бір қоғамдық-экономикалық жүйеге қатысты олардың мәні мен қолданылуын анықтауға мүмкіндік береді:

1)негізінен тікелей салықтарды қолдану реттелген, жоғарғы ұйымдастырылған жүйелерге тән. Оларда шаруашылық жүргізуші субьектілер әсер ету үшін салықтық мүмкіндіктері тиімді қолданылады;

2)негізінен жанама салықтарды қолдану ұйымдастырушылық-экономикалық мүмкіндіктері аз жүйелерге тән: халық шаруашылығының салық базасы және салық апараты бар жүйелерге тән.

Мұндай жағдайда мемлекетке жанама салықтар арқылы фискалды саясатты жүргізуге қолайлы. Бұл салықтарды бюджетке акуммуляциялауға оңай, себебі мемлекетке табыстар қозғалысына қарағанда тауар қозғалысын есепке алу жеңілірек, ал төлеушілерге салық салудан құтылу оңай емес.

Жанама салықтардың маңызды қасиеті болып олардың тауар бағаларымен фискалды сәйкестілігі табылады, инфляция жағдайында бұл мемлекетке тұрақты табыс көзі қызметін атқарады, бағалардың өсуіменен жанама салықтардың түсімдері өседі. Сондықтан да болар, қазіргі өтпелі кезеңде, экономикалық тұрақсыздық, инфляция, жұмыссыздық кезінде біздің еліміздің осындай жанама салықтардың моделін таңдап алуы, тікелей және жанама салықтардың ерекшеліктері мен мүмкіншіліктерін қарастыру, салық жүйесін салықтардың оптималды құрамымен құруға, қаржылық және макроэкономикалық теңдікке жету мақсатында олардың мөлшерін өзгертуге мүмкіндік береді.

Салықтық реттеудің тағы бір тетігі салық салу ставкасы. Салықтық реттеу кәсіпорындар мен халықтың экономикалық белсенділікке қызығушылығын қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл салық салу ставкасының мөлшері арқылы мүмкін болады. Салық салу мөлшері ең алдымен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыру жүйесімен байланысты. Егер, олар салық түсімдерінің есебінен құрылатын жалпы мемлекеттік ақша қорлары арқылы қанағаттандырылса, онда салық салу деңгейі жоғары, ал егер қоғамдық қажеттіліктерді өтеу жүйесі халықтың жеке табысымен кәсіпорындардың қаржы - қаражаттарына бағытталса, онда сәйкесінше салық салу деңгейі де төмен болады. Мемлекеттік шығындарды қаржыландыруға қажетті салық түсімдері сомаларының жетіспеушілігі бюджет тапшылығын тудырады, ал ол өз кезегінде инфляцияға әкеледі. Қаржыландырудағы тапшылық ақшалардың сатып алу қабілетілігінің түсүіне әкеліп, оның нәтижесінде зардапты кәсіпорындар мен халық шегеді. Бұл әсер қысқа мерзімді болуы мүмкін, егер қаржылық тапшылық кезінде мемлекеттің мобилизацияланған ақша қаражаттары тиімді қолданылса және айналымдар кезінде экономикалық өсуге әкелсе. Ал, егер керісінше болса, онда қаржыландырудағы, тапшылық экономиканың натуралды затының теңсіздігінің ұлғаюына, инфляцияның артуына және ақша бірлігінің сатып алу қабілетінің түсуіне әкеледі.

Салықтық реттеудегі салық ставкаларына байланысты маңызды аспект болып ішкі нормаларды ұстап қалу және шетел инвестицияларын тарту мүмкіндігі табылады. Жоғары салықтар капиталдың сыртқа қашуын тудырады, яғни капиталды қолданудан, түскен табыстардан аз салық көлемі алынатын қоздырма салықтық климаты бар елдерге ағылуы мүмкін. Бұл механизмнің әсер етуіне сонымен бірге офшорлық зоналар ықпалын тигізуі мүмкін. Екінші жағынан, жоғарғы салық ставкалары елге шетел капиталының көптеп ағылуын тежейді, себебі шетел капиталы ішкі қорлардың жеткіліксіздігі жағдайында экономиканың дамуын тежейді.

Сондықтан да салықтық реттеу бұл факторларды есепке алуы керек және экономикалық қатынастардағы елдердің салықтық жағдайларының теңестірілуіне үлес қосу керек.

Салықтық реттеуде салық ставкалары факторларымен қатар, салықтық жеңілдіктер жүйесі маңызды мәнге ие.

Жеңілдіктер арқылы қоғамға қажетті даму бағыттары ынталандырылады. Әлеуметтік сфераға ақша қаражаттарын салу, табиғатты қорғау және қайырымдылық шараларын қолдау, жаңа қызмет, өнім түрлерінің дамуына, тіпті әлеуметтік маңызды өнім мен қызмет түрлерінің өсуіне ықпал етеді. Алайда жеңілдіктер беру шекаралар эканомиканың негізделген шектерде болуы тиіс. Шаруашылық субьектілердің өзін-өзі қаржыландырудағы әр түрлі мүмкіндіктеріне байланысты салықтық жеңілдіктер шаруашылық жүргізудің тиімділігінің шынайы нәтижелерін бұрмалайды. Сонымен қатар, жеңілдіктер беру кезінде салық салудың негізгі принципі: субьектілердің салық алдындағы теңдігі бүзылады.