1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
Ас қорытудағы бауырдың рөлі
жүктеу/скачать 0.99 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бауыр функциялары
| 65.Ас қорытудағы бауырдың рөлі.
Бауыр - бұл үлкен ішкі орган, салмағы 1500 г, диафрагманың оң жағында орналасқан, паренхима лобалы құрылыммен сипатталады. Бауыр, ұйқы безі сияқты, ас қорыту процесінде ерекше рөл атқарады, өт шығарады - майлы қосылыстарды ыдыратуға көмектесетін ас қорыту сұйықтығы. Өндірілген өт жақын жерде орналасқан өт қабында сақталады және тамақтану кезінде ішек жолына өтеді. Бауыр, безден айырмашылығы, күрделі құрылымға ие. Ұзақ уақыт бойы медициналық сарапшылар бауырдың қызметі өт синтездеу деп санайды. Бірақ зерттеулер көрсеткендей, ағзаның өмірдегі рөлі әлдеқайда зор. Адам ағзасының толық жұмыс істеуі үшін бауыр мен ұйқы безінің маңызы зор. Ұйқы безінің функционалдығын бұзумен қант диабеті, жедел немесе созылмалы панкреатит сияқты аурулар дамиды. Бауыр функциялары: 1. Бауыр тәулігіне 1 л өт шығарып, ас қорыту үдерісіне қатысады, яғни өт өндіреді. Бауырды зерттегенде ең алдымен, оның қызметіне көңіл аударған жөн. Егер сары ауру белгісі білінсе, онда бауыр қызметінің бұзылғанын көрсетеді. Бауырды зерттеу тәжірибесінде Шванн жануардың денесіндегі барлық өтті шығарып тастаған кезде, ол өліп қалған. 2. Бауырда гисто-гемалық және гемато-лимфалық тосқауылдар өткізгіштігі күшті дамыған, сондықтан да бауыр лимфа түзілуі үдерісіне қатысады. Негізгі лимфа коллекторы - көкірек өзегі лимфасының көбі бауырда түзіледі. Онда белок та көп болады. 3. Бауыр зат алмасуына қатысады: гликоген түзіледі, инсулин әсерінен глюкоза гликогенге айналады. Мұнда гликоген басқа заттардан мысалы, белоктан, майдан түзіледі (глюконеогенез). Бауыр гликоген депосы, бұл энергия қажеттігіне байланысты. Гликогендік үдеріс нәтижесінде қанда глюкоза көбейеді де, оны басқа тіндер пайдаланады. 4. Бауыр холестериннің түзілуіне, ыдырауына, сыртқа шығуына, сондай-ақ стероидты гормондар алмасуына қатысады. 5. Бауыр қан қоймасы ретінде қан айналысындағы барлық қанның 20-30 пайызын тамырға айдап шығарып отырады. Оның бұл қызметі әсіресе қансырағанда және басқа жағымсыз жағдайларда байқалады. Бауыр жүрек-қан тамыр жүйесінің қызметіне, яғни қан тамырының тонусына, серпімділігіне, жүректің жиырылу жиілігіне және басқаларға әсер етеді. Аталған қызметтер бауырдың шын мәнісінде гомеостаз бен гомеокинезді қамтамасыз ететін аса маңызды ағза екенін көрсетеді. Қорыта айтсақ, мұның бәрі бауырдың гомеостатикалық қызметіне жатады. Бауырда оған енген бөгде және улы заттар залалсыздандырылады. Мұндай заттардың қауіптілігі - оларжасушалардың ақуыздарымен және липидтерімен әрекеттеседі, олардың құрылымын бұзады. Нәтижесінде мұндай белоктар мен липидтер, демек, жасушалар, ұлпалар мен мүшелер өз қызметін атқармайды. жүктеу/скачать 0.99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|