1 Өткізудің теориялық және практикалық негіздемелері, олардың қолданыстағы негізгі қағидаттары

1.1 Өткізу саясатының түсінігі, оның негізгі концепциялары.........................7

1.2 Өткізудің стратегиялық мәселелері (Өткізудің маркетингтік жүйелері)..9

2. Өткізудің тиімділігін талдау мәселелері («УАТ» фирмасына сәйкес)

2.1 «УАТ» ЖШС-ның жалпы сипаттамасы, оның өткізу механизімдері.................................................................................................19

2.2 «УАТ» ЖШС өткізу тиімділігін талдау және оның маркетингтік жоспарына өзгертулер мен толықтырулар ұсыну..............................................................................................................28

Қорытынды...................................................................................................29

Қолданылған әдебиеттер тізімі..................................................................30

КІРІСПЕ
Қазіргі таңдағы Қазақстан Республикасының экономикасының дамуы деңгейін арттыру мақсатында көптеген бағдарламалар қабылданып, жүзеге асып жатқандығы бәрімізге мәлім. Макроэкономиканың микроэкономика элементтерінен құралатынын ескерсек, сонымен қатар кәсіпорындар өмірінде өткізудің маңызды орынға ие болатынын қарастырсақ, онда бұл ретте оның ел экономикасына әсерін айтпаса да түсінікті. Менің бұл тақырыпты алуымның басты мақсаты - өткізудің тиімділігін талдап отыру фирма өмірінде, оның пайда табуында айрықша орын алатынын дәлелдеу болып отыр. Әрине, қазіргі жағдайда көптеген отандық фирмалар бұл жағдайға кейде мән бермей жатады. Оның бұл мәселелерге мән бермеуі айтарлықтай пайда мен қаражат табысынан айрылып жатқандығын өздері де сезініп жатқан жоқ. Соңғы статистикалық мәліметтерге жүгінсек, Қазақстан Республикасындағы өнеркәсіп, бизнес және шағын және орта кәсіпкерлік өкілдері сауалнамаларда өткізудің талдау мәселелерін жүзеге асырмайтынын атап көрсеткен.

Өткізудің тиімділігін талдау барысында мен фирма деңгейінде бұл мәселенің проблемаларын қарастыра отырып, мемлекет деңгейінде жасалмай жатқан шараларды қарастыратын боламын. Бұл ретте, өткізудің технологиялық жаңалықтар тізбесі мен инновациялық бағдарламаларын жете тақылап, оның өндіріс үрдісіне араласу фактілерін берілетін болады.

1. 
   Өткізу саясатының түсінігі
   

• 
  Ақпараттық-маркетингтік зерттеулер жүргізу, ақпаратты жинау және оларды тарату;
  
• 
  Коммуникациялық-жарнамалық ақпаратты жасау және тарату;
  
• 
  Тауарларды бейімдеу – тауарларды сатып алушының талабына сай ыңғайлану (өндіріс, іріктеу, құрастыру және орау)
  
• 
  Байланыстарды орнату мүмкін болатын сатып алушылармен байланыс орнату және қолдап отыру;
  
• 
  Келіссөздер жүргізу тауар меншігін иемденуге беру әрекетін жүзеге асыру үшін бағаны және басқа да шарттар туралы келіссөздер жүргізу;
  
• 
  Тауар қозғалысын ұйымдастыру тауарды тасымалдау және қоймаға қою;
  
• 
  Қаржыландыру арнаның қызмет атқаруына қажетті шығындарды жабатын қаржыны іздеу және пайдалану;
  
• 
  Тәуекелге бару өткізу арнасының жауапкершілігін өз міндетіне алу;
  
• 
  Төлем жасау тауарды өндірушіден тұтынушыға сатуға байланысты операциялар;
  
• 
  Меншік құқығын табыстау тауарларды иемдену құқығын бір жеке немесе заңды тұлғадан екінші бір тұлғаға табыстау;
  

Өткізу арнасы – ол өндірушіден тұтынушыға дейін тауарды жылжыту процесіне қатысатын фирмалар мен жеке тұлғалар жиынтығы. Маркетингтік әдебиеттерде кездесетін тарату арналары, тауар қозғалысының арналары, өткізу арналары немесе маркетингтік арналар деген терминдердің мағынасы бірдей.

Өткізу арналарын таңдау кезінде мынандай факторлар ескеріледі:

• 
  Өндіруші фирманың мінез-құлқы, оның мақсаттары, пайдамен табатын өткізу процесін бақылау мүмкіндігі: ресурстары, өндіріс көлемі және мерзімділігі, жүк жөнелту жиілігі, тәжірибесі, әдістері, өткізу жүйесі;
  
• 
  Тұтынушылар, олардың саны, территориялық орналасуы, сатып алудың орташа мөлшері, сұраныс деңгейі, тұтынушылардың мінез-құлқы, нарық сегменттері, төлем тәсілдері (қолма-қол төлеу, несие алу, қарызға алу), сатып алу орындарының нысандары (супермаркет, пошта арқылы тапсырыс және т.б.);
  
• 
  Тауар немесе қызмет көрсетудің сипаты, ассортиметі және сапасы. Тауарларды өткізу кезінде сапалық қасиеттері, оны жасау күрделілігі, жаңалығы, құны және басқа да параметрлері ескеріледі. Қызмет көрсетуді сатып-өткізу оның материалдық еместігі, сапасының өзгергіштігі, ұзақ уақыт сақталмайтындығы, өндіру мен тұтынудың бөлінбейтіндігі қарастырылады;
  

Маркетинг жөніндегі менеджердің стратегиялық шешімі тікелей немесе көтерме және бөлшек саудадан тұратын жанама өткізуді таңдауына байланысты. Жанама өткізуді таңдаған кезде оның міндеттерінің бір бөлігін маркетингтік концепциялары сенімді, іскер серіктес болып табылатын делдалдарға беріледі. Оңтайлы өткізу арналарын таңдағанда, қанша және қандай сауда орындарын жұмылдыру қажет екенін шешу керек.

Тәжірибеде өткізу арналарының тікелей және жанама деген 2 негізгі типі қолданылады. Олардың әрқайсысы бірнеше топтарға бөлінеді.

Тікелей өткізу арнасы – тауарлар мен қызмет көрсетулердің өндірушілерден тұтынушыларға тәуелсіз делдалдарсыз тікелей ауысып, жылжуы. Өндіріс құралдарын өндірушілер тікелей өткізуді жиі қолданады, өйткені олардың мақсатты нарықтары шектеулі, олар тұтынушылармен тығыз байланыста болуға тырысады. Мысалы, Алматы ауыр машина зауыты (АЗТМ), «Қазмұнайгаз» және «Қазхром» компанияларына поршеньдік насостарды, тербелмелерді, редукторларды, ал Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігіне (ССГПО) – сым созатын станоктарды, тау-кен құрал жабдықтарын делдалдарсыз тікелей өткізеді.
Жанама өткізу арналары – тауарлар мен қызметтердің өндірушіден тәуелсіз делдалға, одан кейін – тұтынушыға жылжуына байланысты арналар. Мұндай жағдайда өндіруші тауарды кімге сатқанын білмеуі мүмкін. Мысалы, тамақ өнеркәсібінде өндірушілер әдетте тауарларын көтерме саудагерлер арқылы сатады, ал олар бөлшек сауда дүкендерімен жұмыс істейді.

Өткізу арнасын қалыптастырудың кезінде басты мәселе – оған қатысушылар саны. Өткізу арналарының деңгейі – бұл тауарды өндірушіден тұтынушыға жылжыту бойынша тізбектегі қайсыбір жұмысты орындайтын кез келген делдал. Өткізу арнасының ұзындығы арнаның аралық деңгейлерінің санымен анықталады, осыған байланысты өткізу арналары қысқа және ұзын болып қалыптасады.

1-суретте тұтынушы және өнеркәсіп маркетингінің өткізу арналарының ерекшеліктері көрсетілген.


Өндіруші
Өнеркәсіптік

Агенттер Маркетинг

Дистрибьюторлар

Тұтынушылар

Өндіруші

Тұтынушы

маркетингі


1-сурет. Тұтыну тауарларының өткізу арналары

Нөлдік деңгейдегі арна. Бұл арна тұтынушы мен өндірушіден ғана тұрады. Ол екеуінің арасында өткізу деңгейі болмайды, сондықтан тікелей маркетинг деп аталады. Тікелей маркетингке шығарып сату, үйде сату, телемаркетинг, пошталық сауда және тағы басқалары жатады.

Бір деңгейлі арна. Құрамына бір делдал кіреді. Тұтыну нарығында делдал ретінде әдетте бөлшек сатушы, ал өндірісте пайдалану тауарларды нарығында - өткізу жөніндегі агент, дистрбьютор және дилер атқарады. Мысалы: тұрмыстық техниканың негізгі түрлерін, жиһазды, теледидарды өндірушілер өз өнімдерін ірі бөлшек сатушыларға сатады, ал олар оны түпкі тұтынушыларға өткізеді.

Екі деңгейлі арна. Құрамына екі делдал кіреді. Тұтыну нарығында – көтерме және бөлшек саудагерлер, өндірістік құралдары нарығында – дистрибьютер және дилерлер. Мұндай арналарды әдетте азық-түлік, дәрі-дәрмек өндірушілер және тағы басқалары қолданады.

Үш деңгейлі арна. Құрамында үш делдал: көтерме, ұсақ көтерме және бөлшек саудагер болуы мүмкін. Мысалы, ет өңдеу өндірісінде көтерме сауда және бөлшек сауда сатушыларының арасында ұсақ көтермелеуші орналасады.

Мысалға, Қазақстан Республикасындағы соңы мәліметтерді қарап өтсек,

2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте өңірлер бөлінісіндегі бөлшек сауда тауар айналымы көлемінің өсуі 2007 жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда (салыстырмалы бағада) республиканың 10 өңірінде байқалды. Сонымен, өсу Астана қаласында (15,9%), Қызылорда (30,5%), Жамбыл (28,4%), Атырау және Қостанай (әрқайсысында 10,7%-дан) облыстарында өсу байқалды. Бөлшек сауда тауар айналымы көлемінің төмендеуі Солтүстік Қазақстан (15,6%), Маңғыстау (9,9%), Ақтөбе (8,2%) және Батыс Қазақстан (1,6%-ға) облыстарында, сондай-ақ Алматы қаласында (3,7%) белгіленді.

2. 
   
   жүктеу/скачать 0.51 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: