1: Практикалық психология пәні, мақсат-міндеттері
жүктеу/скачать 119.14 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Психологиялық кеңес беру жайлы жалпы түсінік
|
1:Практикалық психология пәні, мақсат-міндеттері Қазіргі таңда психолог іс-әрекетінің ғылыми зерттеулер, оқыту және адамдарға психологиялық көмек көрсету сияқты іс-әрекетінің негізгі үш түрі бар. Ғылыми зерттеулер теориялық және қолданбалы сондай-ақ диагностикалық деп жіктеледі. Психология бөліміндегі мұғалімдік іс-әрекет орта мектептен бастап жоғары білім мен магистрлік даярлыққа дейін білім беру жүйесінің барлық деңгейлерінде тәжірибеленеді. Психологиялық көмек көрсету психологиялық білім білімнің кейінгі дамуы мен оның әлеуметтік тұрғыда таралуымен шектелмейтін тәжірибелі психологиялық міндеттерді шешу үшін психологиялық теориялар мен әдістердің қолданылуын анықтайды. Дәл осы іс-әрекет кең мағынадағы практикалық психология деп аталады. Практикалық психология бұл психологияның пәні – психологиялық көмек көрсету, яғни психологтардың нақты адамға, оның проблемаларына, сұраныстарына, қажеттіліктеріне және т.б. бағытталған практикалық іс-әрекеті болып табылатын бір саласы. Практикалық психологияны психологияның бір саласы деп есептелінеді. Алайда ол психологияның басқа салаларымен қатар тұрған әдеттегі тармаңы емес. Өйткені, психологиялық ғылым салаларының көбісі дамуының нақты деңгейінде дербес тәжірибесіне ие болады. Қайсібір психологиялық пән өмірге жүйелі ықпал етуге қабілетті бола қалса, ол қосымша ретінде практикалық сегментке ие болады. Әлеуметтік және инженерлік психологияның, басқару психологиясының, жас ерекшелік психологиясының да өзіндік тәжірибесі бар. Психологияның әртүрлі салаларының сол барлық практикалық «сегменттерінің» жиынтығы практикалық психологияны құрайды. Практикалық психологияның пайда болуы бұл адамның проблемаларына қоғамдық қызығушылықтың өсуіне жауап және қазіргі заманғы психологияның оларды сәтті шеше алатынының дәлелі. Сондай-ақ өмірмен шынайы қатынасу академиялық психологияда шешілмегендіктен практикалық психология көшіп, оның теориялық бөліміне құрайтын ерекше теориялық және әдістемелік проблемаларды тудырады. Осылайша адамдардың қызметтегі және өмірлік қиыншылықтарына қатысты білікті психологиялық көмек көрсетумен байланысты теориялық, әдістемелік және ұйымдастырушы проблемалардың кешені практикалық психологияның пәнін құрайды. Кейде психологтың кәсіби іс-әрекеті де солай аталады. Ол диагностиканы, психологиялық түзетуді, психотерапияны, психологиялық кеңес беруді қамтиды. Соңғы үш ұғым жиі бірін-бірі алмастырып отырады. Дегенмен олардың барлығы адамдарға ықпал етудің нақты формалары ретінде диагностикаға арқау етеді. Қазргі заманғы практикалық психологияда келесі бағыттар ерекшеленеді: Клиникалық психология (ең көне бағыт); Ұйымдастырушы психологиялық (басқарушы) кеңес беру; Жарнама, имидж және қоғаммен байналыс психологиясы,; Сот психологиялық эксперитиза; Психологиялық операциялар сияқты арнайы бағыттар. Клиникалық психология өз кезегінде дәрігерлік және дәрігерлік емес деп бөлінеді. Дәрігерлік психология (психотерапия) «кіші» психиатрияның бөлімі болып табылады. Олар дәрігерлік біліктілікке сәйкес психолог дәрігерлердің кіріспесіне еніп, невроздардың шеткі күйлер мен басқа да ауруларды емдеумен айналысады. Дәрігерлік емес клиникалық психология ауру деп есептелмейтіндіктен дәрігерлік емдеу мекемелерінде көмек ала алмайтын адамдарға көмек көрсетеді. «Психологиялық операциялардан» қалған бағыттарды атауынан ақ тануға болады. Бұл терминнің шығу тегі американдық әрі кәсіби психологтардың «психологиялық соғыс» іс-шарасын жоспарлауға қатысуын білдіреді. Сонымен, практикалық психология бұл психологиялық пәндердің адамдардың өмірін жақсартудың мақсатында оның барлық қырларындағы міндеттерді шешу үшін теориялық психологияның қолданылуымен айналысатын топ; сондай-ақ ол негізгі теориялық пәндерге қарағанда қоғамның аса жоғары емес деңгейінде танымдық міндеттерді де шешеді. Практикалық психология теориялық психологиядан да ерекшелінеді. Теориялық (академиялық) психология психика бөліміндегі заңдылықтармен ғылыми деректерді анықтаумен, адамның ішкі әлемі мен адамдардың өзара қатынастардағы «картаның» ақтаңдақтарды анықтап, оның орнын толтырумен айналсысады. Оның мақсаты – адам жайында заңды сенімді білім алу. Психология саласындағы теориялық білімдер ұзақ уақыт бойы ешкімге керексіз болып, мамандардың тек шектеулі шеңберін ғана қызықтыруы мүмкін. Олардың қатарына практикалық психолог жатады: ол теориялық психологиялық білімдерге ие болып, оларды нақты өмірлік ситуацияны зерттеуде сәйкес ықпалдардың жоспары мен процедурасын құрастыруда қолдануы тиіс. Жалпыланған ғылыми теория бұл психлогияға қарағанда сенімділігі тексерілетін практикалық психологтың ойлау тәсілі. Теорияда психологиялық көмек көрсетудің идеялары, ұйымдастырушы, өзекті ұстанымдары қамтылған. Сіз теорияны, әдістемелерді алып оларды тікелей клиентпен жұмыс барысында қолдансаңыз тәжірибені сөз етуге болады. Егер де сіздің әдістемелердің ауқымды қорыңыз әрі теория жайлы түсінігіңіз бар болса, сізді терапия мен кеңес берудің тәжірибесіне дайындығыңыз бар деп айтуға болады. Сондай-ақ практикалық психология тек тәжірибелі емес, оны теориялық-тәжірибелі деп атауға болар еді, себебі оның өзіне тән әдістемелік негізі бар, әрі ол дербес теориялық зерттеулерді жүргізуді қамтиды. Академиялық психология үшін тәжірибелеуші психологтардың алатын психологиялық ақпараты өте пайдалы, жалпыланған психологиялық білімнің едәуір жоғары теориялық деңгейге жетуіне ықпал етіп, оны тексереді, толықтырады және нақтылайды. Ол адамдардың рухани өмірінің оқиғалары мен деректерін баяндауға бағытталғандықтан баршаның қызығушылығын тудыруда. Практикалық психология психологиялық ғылымдардың тұтастай жүйесі үшін қуатты қозғаушы ретінде қызмет етеді. 2.Психологиялық кеңес беру жайлы жалпы түсінік Психологиялық кеңес беру – бұл психологиялық тәжірибенің салыстырмалы түрде жаңа кәсіби саласы, ол психологиялық көмектің өзіндік түрі болып табылады. Бұл бағыт психотерапия тамыры шыққан және ол өз бетінше күнделікті қиындықтарды мүмкін емес еңсеруге клиникалық сау жеке тұлғаға бағытталған. Басқаша айтқанда, бұл техниканың негізгі мақсаты олар көмегінсіз ұтып, оның үстінен мән-жайлар мәселенің жүзеге жолын шығарып алу жылы тұлғаларды көмек жатыр алмаса, хабардарлық және шешуші шешімдер қабылдау ағымдағы өмір қиындықтарды шешу, мақсаттарға жету үшін тиімсіз мінез-үлгілерін өзгерту . психологиялық кеңес беру мәселесіне нысаналы бағыты клиент жеке өсуі, өзін-өзі дамыту және өмір табысқа жетуге талпынған, түзету мен міндеттерді әсері туралы бөлінеді. Психологиялық кеңес беру негіздері Кеңес іс-шаралар жиынтығы, мысалы, күнделікті проблемаларын шешуге және тағдыршешті шешімдер қабылдауда тақырыпты көмек жолданған,Неке мен отбасы, мансап дамыту, өзін-өзі жетілдіру, тұлғааралық өзара іс-қимыл тиімділігін қатысты. психологиялық қолдау осы әдістің мақсаты олардың өмір жолында жатқан және эмоционалдық проблемалар мен тұлғааралық қиындықтар бойынша шешім қабылдау кезінде хабардар таңдау негізінде мақсатқа қол жеткізуге қандай түсіну адамдарға көмектесу болып табылады. Психологиялық кеңес берудің барлық анықтамалары бір-біріне ұқсас және бірнеше маңызды позицияларды қамтиды. Психологиялық кеңес беру: – өз қалауы бойынша әрекет етуге адамның саналы таңдау жасауы; – жаңа мінез-құлықты үйрену; – жеке тұлғаны дамыту. Осы әдістің негізгі маман және пән арасындағы орын «консультативтік өзара іс-қимыл» болып саналады. назар адамның жауапкершілік болып табылады, басқа сөзбен айтқанда, кеңес тәуелсіз және жауапты тұлға белгілі бір жағдайларда шешім қабылдай алатын мойындайды, және кеңесші міндеті жеке тұлғаның қасақана іс-әрекетін ынталандыру жағдай жасау болып табылады. Психологиялық кеңес берудің мақсаттары әртүрлі психотерапиялық концепциялардан алынған. Мысалы, психоаналитическое бағытта ізбасарлары, кеңес беру міндеті, бейсаналық ақпарат қуғын Саналы суреттер ерте тәжірибе және қуғын-сүргінге ұшыраған жанжалдарға және негізгі тұлғасын қалпына келтіру талдау қайта клиенттерге көмек өзгерісті көруге. кеңес мақсатын алдын ала мақсаты клиенттің қажеттіліктері мен кеңесші теориялық бағдар тәуелді, өйткені өте оңай емес. Төменде әртүрлі мектептердің тәжірибеші мамандары айтатын консультациялардың бірнеше әмбебап тапсырмалары берілген: – кейбір таптырмас әлеуметтік шектеулер бар, тіпті өмір қанағаттану жақсарту, өмір неғұрлым өнімді тапсырыс берушіге мінез-құлық жауап өзгеруiне ықпал ететiн; – жаңа күнделікті жағдайлар мен жағдайлармен қақтығыстар кезінде қиындықтарды жеңу дағдыларын дамыту; – маңызды шешімдердің тиімді қабылдануын қамтамасыз ету; – қарым-қатынас жасау және тұлғааралық қарым-қатынас жасау мүмкіндігін дамыту; – жеке потенциалдың өсуіне және өзін-өзі жүзеге асыруға көмектеседі. Психологиялық кеңес берудің тәсілдері алты кезең қатарын біріктіретін жалпы жүйелік модельмен сипатталады. жүктеу/скачать 119.14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|