2 – курс педагогикалық мамандықтарға арналғАН
– апта бойынша орындалатын тапсырмалар: 27.03. – 01.04.2024ж
жүктеу/скачать 99.25 Kb.
|
| 10– апта бойынша орындалатын тапсырмалар: 27.03. – 01.04.2024ж.
1. Ойлауды зерттеуге арналған әдістемелер. Басқа психикалық құбылыстар сияқты, ойлауды психологиялық зерттеудеқаншалықты қиын болса да, объективті зерттеу жолынан басқа жол жоқ.Психиканы зерттеу әдісі ретінде интроспекцияны қолдану әрекеттеріпсихологияның осы саласында жетістікке жете алмады. Ойлауды зерттеудіңобъективтілігі ойлауды тудыратын, оның ағымына әсер ететін сыртқыжағдайларды анықтауды талап етеді. Бақылау әдісі. Бір қарағанда бұл әдістіңойлауды зерттеуге қатысы жоқ болып көрінеді. Бірақ олай емес. Әр түрлі табиғижағдайлардағы адамның әрекеттерін бақылай отырып, оның тапсырманы шешупроцесіндегі мимикасын және пантомимикасын бақылай отырып, оның басқаадамдармен өзара әрекетінің ерекшеліктерін бақылай отырып ойлау туралы дакөп нәрсені білуге болады. Мысалы, үй жағдайларындағы оқушының оқу іс-әрекетін бақылай отырып, оның ұсынылған тапсырмаларды қаншалықты үнемішешетіндігін, шешуге қанша уақыт жұмсайтындығын, оның күш салуларыныңнәтижелері қандай екенін тіркеуге болады. Эксперимент әдісі ойлауды зерттеулерде жеткілікті кең қолданыс тапты.Ол арнайы жағдайлардағы зерттеліп отырған құбылыстың белсенді түрде қайтажаңғыруын қамтамасыз етеді, бұл ойлау процесінің ашылуына әсер ететінфакторларды айқын анықтауға, зерпттеудің жағдайларын қайталауға жәнеонымен статистикалық мәліметтерді жинақтауға, жағдайларды түрлендіругежәне сонымен себеп–салдарлық қатынастарды анықтауға мүмкіндік береді.Мысал ретінде жасанды түсініктердің (әр түрлі модификациялардағы)қалыптасуы, сондай-ақ шешуге берілген ойлау тапсырмаларын шешуде көмексөздерді қолданумен байланысты тәжірибелер алынуы мүмкін. 2. Шығармашылық ойлауды зерттеуге арналған әдістемелер. Бұл қабілетті дамытуға және жақсартуға көмектесетін шығармашылық ойлаудызерттеудің көптеген әдістері бар. Кейбіреулері: Ассоциативті әдіс: бір-біріменбайланыссыз болып көрінетін объектілер, құбылыстар немесе идеяларарасындағы ассоциациялар мен байланыстарды іздеу. Бұл әдіс көбінесе «миғашабуыл», «көп интеллект әдісі», «ассоциация сатысы» және т.б. сияқтыассоциативті ойлау әдістерінде қолданылады. Аналогия әдісі: объектілер, процестер немесе құбылыстар арасындағы ұқсастықтарды іздеуге және осы білімді мәселелерді шешуге немесе жаңаидеяларды құруға қолдануға негізделген. Аналогиялық ойлаудың«морфологиялық талдау әдісі» сияқты әдістері де бар. Эксперимент әдісі: жаңабілім мен идеяларды алу мақсатында эксперименттер жүргізу және нәтижелерінбақылаудан тұрады. Бұл әдіс ғылыми зерттеулерде жиі қолданылады, бірақбасқа салаларда да қолданылуы мүмкін. Синектика әдісі: жаңа идеялардытудыру үшін ойлаудың әртүрлі формалары мен тәсілдерін қолдану. Бұл әдісдизайн мен өнерде жиі қолданылады. Дивергентті ойлау әдісі: идеяныңмаксималды санын және мәселенің мүмкін шешімдерін жасау. Бұл әдіс миға шабуыл техникасында да қолданылады. Конвергентті ойлау әдісі: ол барлыққұрылған идеяның ішінен ең жақсы идеяны таңдап алудан және оны практикадақолданудан тұрады. 3. Вербальды-логикалық ойлауды зерттеуге арналған әдістемелер. Сөздік-логикалық ойлау – адамның логикалық ережелер мен білімдер негізіндеой қорыту, талдау және қорытынды жасау қабілеті. Сөздік-логикалық ойлаудызерттеудің бірнеше әдістері бар, олардың кейбіреулері:Пікірлесу әдісі: Бұл әдіс белгілі бір мәлімдемелерді немесе дәлелдерді біліктісарапшылардың (мысалы, лингвисттердің) бағалауын қамтиды. Бұл әдіслогикалық қателердің болуын, мәлімдемелер мен фактілер арасындағысәйкессіздіктерді және басқа аспектілерді анықтау үшін қолданылуы мүмкін.Математикалық модельдеу әдісі: Бұл әдіс шешім қабылдау, қорытынды жасаужәне пайымдау сияқты логикалық процестердің математикалық үлгілерінәзірлеу үшін қолданылады. Ол адамдардың ойлау процестерін қалайжасайтынын және бұл процестердің әртүрлі контексттермен қалай байланыстыекенін түсінуге көмектеседі.Логикалық эксперименттер әдісі: бұл әдіс сөздік-логикалық ойлаудың әртүрлісипаттамаларын анықтауға мүмкіндік беретін арнайы логикалықэксперименттер жүргізуді қамтиды. Мұндай эксперименттерге, мысалы,логикалық ойлауға арналған тесттер, шешім қабылдау тапсырмалары және т.б.Дискурсты талдау әдісі: бұл әдіс дискурстардың әртүрлі түрлерін талдаудықамтиды, мысалы, ғылыми зерттеулер, саяси баяндамалар, жарнамалар және т.б.Бұл дискурстардың осы түрлерінде қолданылатын тіл мен логиканыңерекшеліктерін зерттеуге мүмкіндік береді.Эксперименттік психология әдісі: бұл әдіс неврология және психологиялықэксперименттер деңгейінде ойлау және шешім қабылдау механизмдерін зерттеуүшін қолданылады. Мұндай эксперименттер электрофизиологиялықсигналдарды өлшеуді, зерттелушілердің мінез-құлқын бақылауды және т.б. Бұләдістерді логикалық ойлауды жетілдіру және дамыту үшін зерттеу мақсатындада, оқу тәжірибесінде де қолдануға болады. 4. Көрнекі-әрекеттік ойлауды анықтауға арналған әдістемелер. Көрнекі-әрекеттік ойлау –мәселені шешу жағдаятын шынайы түрлендіретін,бақыланатын қозғалыстық әрекет арқылы іске асатын ойлау түрі. Мысалы кішіжастағы балалармен жүргізілген тәжірибеде иінтіректің оң жағына бала үшінтартымды, оны алу тілегін туғызған ойыншық бекітілген. Үстелдегі ойыншықтықолмен алу мүмкін емес. Бір ғана жол бар – сол жаққа бекітілген тұтқаныпайдалану. Тұтқаны өзіне қарай тартқанымен ойыншық тае қана жылжиды,әдетте заттарды өзіне қарай тартқанда жасалатын әрекеттерге кері қозғалыс жасау қажет. Кіші жастағы бала үшін елеулі қиындықтармен іске асырылатын,бұл тәсілді табуды ойлау психологиясында солай атайды. Бұл көрнекі-әрекеттікойлау, ол жоғары жануарларда да болады және оны И.П. Павлов, В. Келер, Н.Н.Ладыгина–Котс және т.б. сияқты ғалымдар жүйелі түрде зерттеген. Көрнекі-әрекеттік ойлаудың негізгі сипаттамасы атауында бейнеленген: тапсырмалардышешу, бақыланатын қозғалыс актісінің көмегімен, жағдайды шынайыөзгертудің көмегімен іске асырылады. жүктеу/скачать 99.25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|