4 – тәжірибелік сабақ. Өнім сапасын эксперттік бағалау
Сабақ мақсаты: Өнім сапасын эксперттік бағалау әдісін , есептеу әдістемесін үйрету және есептер шығару
Тапсырма 1. Төменде келісілген пікірлерге бағалауға арналған деректер берілген.
3 – кесте.
Сараптама объектісінің нөмірі
|
Сарапшылардың берген бағалары
|
Ранг жиынтығы
|
Ранг қатары
|
Ранг жиын-ң орт.ариф.мәні
|
Ранг жиын-ң орта мән. ауытқу-н анық-у
|
Орташа ауытқудың квадраты
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
|
Q5 < Q3< Q2< Q1< Q6< Q4< Q7
Сараптама объектісінің нөмірі арқылы кему реті бойынша Ранг қатарын тұрғыздым
|
|
|
|
1
|
4
|
6
|
4
|
4
|
3
|
21
|
4,2
|
10
|
1
|
2
|
3
|
3
|
2
|
3
|
4
|
15
|
|
3
|
-5
|
25
|
3
|
2
|
2
|
1
|
2
|
2
|
9
|
|
1,8
|
-11
|
121
|
4
|
6
|
5
|
6
|
5
|
6
|
28
|
|
5,6
|
8
|
64
|
5
|
1
|
1
|
3
|
1
|
1
|
7
|
|
1,4
|
-13
|
169
|
6
|
5
|
4
|
5
|
6
|
5
|
25
|
|
5
|
5
|
25
|
7
|
7
|
7
|
7
|
7
|
7
|
35
|
|
7
|
15
|
225
|
Анықтау керек:
1. Әр эксперттің берген бағасы бойынша Ранг жиынтығын есептеу, өсу немесе кему реті бойынша ранг қатарын тұрғызу (3-кесте, 3-бағана)
Ранг бойынша орналастыру әдісі
Сапаны бағалау нәтижелерін сарапшылар үлгілерді ранг бойынша орналастырған қатар түрінде ұсынады.
Сапаның қорытынды сандық бағаларын анықтау:
барлық бағаланатың объектілерге ерікті түрде нөмір берілерді.
Сарапшылар объектілерді реттілік квалиметриялық шкаласына сәйкес ранг бойынша орналастырады.
Сарапшылармен құрастырылған ранг қатарлары салыстырылады.
Сапаны бағалау нәтижелерін сарапшылар үлгілерді ранг бойынша орналастырған қатар
түрінде ұсынады.
Сапаның қорытынды сандық бағаларын анықтау:
барлығ бағаланатың объектілерге ерікті түрде нөмір берілерді.
Сарапшылар объектілерді реттілік квалиметриялық шкаласына сәйкес ранг бойынша
орналастырады.
Сарапшылармен құрастырылған ранг қатарлары салыстырылады.
Мысалы: 7 сараптық объектілері туралы 5 сарапшы өсу реттілік шкаласы бойынша ранг
қатарларын құрастырды:
№ 1 сарапшы – Q5 < Q3< Q2< Q1< Q6< Q4< Q7
№ 2 сарапшы – Q5 < Q3 № 3 сарапшы – Q3 < Q2< Q5< Q1< Q6< Q4< Q7
№ 4 сарапшы – Q5 < Q3< Q2< Q1< Q4< Q6№ 5 сарапшы – Q5 < Q3< Q1< Q2< Q6< Q4< Q7
Объектінін ранг қатарындағы орны оның рангы деп аталады. Өсу шкала қатарында рангтың
сандық мәні 1-ден m-ге өседі (m – бағаланатын объектілердін саны).
Берілген мысалда m=7.
1. Сараптық бағалау объектілердің әрқайсысына рангтарының қосндысы анықталады:
Қарастырылған мысалда:
Q1 : 4+6+4+4+3= 21
Q2: 3+3+2+3+4= 15
Q3: 2+2+1+2+2= 9
Q4: 6+5+6+5+6= 28
Q5: 1+1+3+1+1= 7
Q6: 5+4+5+6+5= 25
Q7: 7+7+7+7+7= 35
2. Рангтардың қосындылар негізінде талдап қорытылған қатар құрайды:
Q5 < Q3< Q2< Q1< Q6< Q4< Q7
2. Ранг жиынтығының орташа арифметикалық мәнін анықтау , Ранг жиынтығының орта мәнінен ауытқуын анықтау, Орташа ауытқудың квадратын есептеу.
3. Сараптама объектісінің салмақтылық коэффициентін анықтау
Көрсеткіштердің (ақаулардың) салмақтылық коэффициенттері мына формуламен анықталады:
мұндағы – k сарапшы анықтайтын i-ші көрсеткіштің (ақаулардың) салмақтылық нөмірі,
n – көрсеткіштер саны (ақаулар), N – сарапшылар саны.
Сонда,
= =0,15
= = =0,11
= = =0,06
= =
= =
= = =0,18
= =
4. Сарапшылармен бекітілген пікірлердің келісімділігін, яғни конкордация коэффициентін анықтаңыз.
Конкардация коэффициентін анықтау:
Сараптық бағалардың дәлділігін сарапшылар пікірлерінін келісімділігі бойынша анықтайды.
Комиссияға кіретін сарапшылардың бағаларының дәл келу дєрежесі сараптаудың сапасын
сипаттайды жєне конкордация коэффициентімен көрсетіледі:
Мұндағы S – S әрбір объектінін рангтерінін немесе балдарының орташа арифметикалық мәнінен ауытқулары квадраттарының қосындысы; n – сарапшылардың саны m – бағаланатын объектілердің саны.
Рангтердін олардын орташа арифметикалық мәнінен (Рср) ауытқұлары квадраттарының қосындысы (S) төмендегі формула бойынша анықталады:
- i- объектіне j-сарапшымен берілген баға (рангпен)
- i- объектіне j-сарапшымен берілген баға (рангпен)
- рангтердін орташа арифметикалық мәні
Конкордация коэффициентінін формуласынын толық жазуы:
W=0 – абсолютты келіспеушілік
W= 1 – пікірлердін толық дәл келуі
Сондықтан,
Қарастырылған мысалда рангатардың орташа арифметикалық мәні
=
Рангтердін орташа арифметикалық мәнінен ауытқулар квадраттарының қосындысы
.
Конкардация коэффициентінің мәнін анықтау:
W= =0,9
Достарыңызбен бөлісу: |