50 – бал Паренхимиялық дистрофия кезінде мүшеде болатын өзгерістер
Орнын толтыру мен бейiмделудiң кезеңдi өтуi. Қалыптасу (апат), беку (компенсация) және зорығу (декомпенсация) кезеңдерi. Олар дың морфофункциональдық сипаттамасы
жүктеу/скачать 167.86 Kb.
|
| 35. Орнын толтыру мен бейiмделудiң кезеңдi өтуi. Қалыптасу (апат), беку (компенсация) және зорығу (декомпенсация) кезеңдерi. Олар дың морфофункциональдық сипаттамасы.
Француз ғалымы К. Бернар (1878) өзінің көптеген зерттеулерінің нэтижесінде организмнің ішкі ортасынын тұрактылығының маңызы жөнінде бірінші болып пікір айткан болатын. Ол организмнін ішкі ортасынын өзін коршаған сырткы ортаға үздіксіз бейімделіп түруы, тіршідіктін бірден-бір шарты деп есептеген. В. Кеннон (1929) осы ішкі орта тұрактылығын гомеостаз (homeostasis) деп атаған. Ол осы түрактылыкты сактап түратын физиологиялык механизмдер, организмнің коршаған ортаға төзімділігінін негізі екендігін айкындады. Сонымен гомеостаз деп, организмнің коршаған орта жағдайларына бейімделу реакциясын атайды. Бүл реакция эволюция барысында дамып жетілген. Гомеостаздың тұрактылығына түкым куалаудың, жүйке жэне эндокрин жүйесінің, иммундык реактивтіліктің, тіндерді кайта калпына келтіру үдерістерінің манызы зор. Аурудын пайда болуы осы тұрактылык калгіының бұзылып, организм мен коршаған орта арасында жаңа карым-катынастың калыптасуына байланысты. Организм осы өзгерістерге карсы тұрумен катар, оған бейімделе алады, ауруға шалдыккан немесе элсіреген ағзалар өзінін жоғалған (бүзылған) кызметінін, күрылымдыкөзгерістерінің орнын толтыруға эрекеттенеді. Бұл бағыттағы өзгерістерді компенсаторлык үдерістер дейді. Ауру барысында пайда болған бейімделу реакциялары аурудан сауығып кету механизмдерінің негізін калайды. Осы реакциялар нәтижесінде кейбір аурулар үзак уакыт клиникалык белгі бермей, сырт көзге байкалмайды. Мысалы, ревматизмге байланысты дамыған жүрек акауына душар болған адам өзін көпке дейін сау адамдай сезінеді. Тек кана жүрекке косымша күш түскенде (екі-кабат әйелдерде, спортпен шұғылданғанда) ауру белгілері байкалып, бара-бара жүрек кызметі нашарлайды. Демек, компенсация дегеніміз дененің жасушадан бастап организмге дейінгі бүкіл кызметтік жүйелерінің үйлесімді жүмысының көрініс-бейнесі, организм тіршілігінің жаңаруы мен дамуының, коршаған орта әсеріне токтаусыз бейімделіп отыруы. И.В. Давыдовский компенсация үдерісінің дамуын компенсация, субкомпенсация жэне декомпенсация кезендеріне бөледі. Бірінші кезенді Ф.З. Меерсон «апат» кезеңі деп атаса, екінші кезенді А.И. Струков компенсацияның «беку» кезеңі деп атағанды жөн көреді. Бұл түсініктер морфологиялык деңгейде бір-біріне кайшы емес. Сонымен, компенсация кезеңі организм закымдаушы әсерлермен алғашкы кездескенде пайда болады. Ол эсер өте күшті болса (мысалы организм уланғанда) компенсация үдерістері жеткілікті түрде өрістей алмай, организм мерт болады, егер осы реакциялар толык дамыған жағдайда организм өз кызметін бүтіндей не ішінара кайта калпына келтіреді, яғни компенсация толык аякталған немесе «уакытша» болады. Бұл кезенді субкомпенсация кезеңі деп атайды. Мысалы: гипертония ауруының компенсация кезеңінде алғашында жүректің сол карыншасының Мысалы: гипертония ауруының компенсация кезеңінде алғашында жүректің сол ал толык дамыған жағдайда организм өз кызметіне жан-жағына карай кеніп кетеді, яғни жүректің тоногенді (тонустық) кеңеюі, миогендік (бұлшыкеттік) кеңеюмен алмасады. Бірак компенсацияны толык сауығып кету деп карауға болмайды, ол белгілі бір мерзімге дейін ғана созылатын жағдай. Ерте ме, кеш пе компенсация үдерістері әлсіреп, декомпенсация кезеңі басталады. Декомпенсация кезеңінде жүректің барлық бөлімдері кеңейіп жүрек какпактарынын фиброзды сакинасы әлсіреп, олардың жетіспеушілігі косыла дамиды. Жалпы гипоксия жағдайына байланысты жүректің өзінде көптеген майда некроз ошактары, майлы дистрофия, кардиосклероз үдерістері көрінеді. Олар клиникада цианоз, жалпы ісіну, ентігу кұбылыстарымен бейнеленеді. Ауруға шалдыккан ағзалардын әбден титыктап, істен шығуы (декомпенсациясы) созылмалы аурулар тудыратын өлімнің негізгі себебі болады. жүктеу/скачать 167.86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|