А. Левенгук 1668 жылы ең алғаш ұсақ ағзаларды сипаттап жазды
Саркодиналар
Тамыраяқтылар типі
Қарапайым жануарларды ішік і қаңқа және омыртқа жотасы болмайды. Біржасушалы жәндіктердің құрылысы өте қарапайым. Олар жалғанаяқтың , талшықтың, кірпікшеліліердің жәрдемімен қозғалады.
Зат алмастырады
Қоректенеді
Тыныс алады
Көбейеді
Қозғалады
Қарапайымдылар
Кәдімгі амеба
ядро
Ас қорту вакуолдері
Қортылмаған ас қалдықтары
Жиырылғыш вакуолі
Жалған аяқтары
Қарапайымдар бөліну арқылы жыныссыз жолмен көбейеді. Қарапайымдылардыі бір ерекшелігі – қолайсыз жағдайда клетка сыртынан қалың қабық шығарып, цистаға айналады. Саркодиналар типіне жататын дене пішіні тұрақсыз жәндіктер.
Кәдімгі амеба
Саркодиналар типіне жататын дене пішіні тұрақты жәндіктер
Бақалшақты амеба
Қошқармүйіз көпірме
Сәулелі күнқұлақ
Сәулелі өрмекаяқ
Ішек амебасы
Ішекамебасы ток ішектің жоғарғы бөлігінде тіршілік етеді. Екі формасы бар ұсақ және ірі. Бұлар бактериялармен қарапайымдылармен (карлик амеба) қоректенеді.
Мүйізді амеба
1849 ж. Мүйізді амебаны орыс ғалымы Грос ашты. Ол адамда табылған бірінші паразиттік амеба болатын. Ол көбіне кариес түскен тісте және тісті ақ жұмсақ налет жапқан жерден кездестіруге болады. Бактериялар мен лейкоциттермен қоректенеді. Кейбір ғалымдар оларды зиянсыз деп есептейдң.
Карлик амеба
Адам денесінде болмаса қозғалуын тоқтатады. Ауру туғызушы емес, тоқ ішекте микробтармен қоректенеді.
Дизентерия амебасы
Дизентерия амебасының цистасы сыртқы ортадан организімге су мен тамақ арқылы жұғады. Ащы ішекте цистадан төрт ядролы амеба шығып, төрт амебаға бөлінеді. Олар ішекте бактериялар және т.б. бөлшектермен қоректенеді, біраз уақыттан кейін цисталанып, иесінің қалдықтары арқылы сыртқа шығарылады.
Терминдер - Пелликула дегеніміз – көптеген қарапайым жәндіктердің денесін қаптайтын жұқа, иілгіш қорғаныш қабат.
- Плазма дегеніміз – қоймалжың сұйықтық немесе жасуша ішіндегі цитоплазма.
- Псевдоподийлер- саркодийлерде қозғалу және қорегін ұстау үшін қажет болғанда жалған аяқтар түзіледі.
- Циста- қолайсыз жағдайларда қорғану үшін қалың қабықтың түзілуі.
Достарыңызбен бөлісу: |
